Kan; kırmızı ve beyaz kan hücreleri ve trombositler gibi farklı hücre türlerini içerir. Bu hücrelerin tamamı, belirli değer aralıkları arasında kanda bir denge içerisinde varlığını sürdürür. Kan hücreleri arasındaki dengenin bozulması, bazı kan hücrelerinin miktarının artması veya azalması çeşitli hastalıkların da habercisi olabilir. Kan testlerinde bakılarak hastalıkların araştırılmasında kullanılan bu kan hücrelerinden bir tanesi de MPV’dir. İngilizcede Mean Platelet Volume adlı parametrenin kısa ismi olan MPV, ortalama trombosit hacmi anlamına gelir. Kan örneğinin özel cihazlar yardımıyla incelenmesi sonucunda trombositlerin ortalama boyutu hesaplanarak MPV ölçümü yapılabilir. Bu değer, tam kan sayımı veya hemogram olarak adlandırılan bir grup testin bir parçası olarak araştırılır.
MPV Nedir?
Vücutta herhangi bir yaralanma söz konusu olduğunda trombositler, bir araya gelerek kanın pıhtılaşmasını ve bu sayede kanamanın durmasını sağlar. Bunun yanı sıra damar çeperindeki hasarların onarılmasında da trombositler önemli görevlere sahiptir. Kan dolaşımında 150-400 bin aralığında trombosit bulunur. Bunların hacimleri ise MPV (ortalama trombosit hacmi) adlı test ile hesaplanır.
Ortalama trombosit hacmi (MPV), kandaki trombosit sayısının ölçümünü de içeren kan sayımında trombositlerin ortalama boyutunu hesaplayarak gösteren bir kan testidir. Rutin taramaların haricinde tekrarlayan burun kanaması, deride kırmızı renkli noktalar, ciltte açıklanamayan morluklar, kanamanın durdurulmasında güçlük çekme gibi şikayetleri bulunan hastalarda MPV incelemesi yapılabilir. MPV testi sonucunda elde edilen veriler bireyde sağlık durumunun araştırılması, tedavi etkinliğinin veya iyileşmenin takibi gibi çeşitli amaçlarla kullanılabilir.
Bazı durumlarda bireyde var olan sağlık sorunları, bazı ilaçların kullanımı veya alınan belirli tedavilerin yan etkilerine bağlı olarak MPV değerinde farklılıklar meydana gelebilir. Yapılan MPV testi sonucunda olması gereken değer aralığının altında veya üstünde olduğu tespit edilen trombosit hacimlerinin nedeni mutlaka araştırılmalı ve daha ileri tanı testlerine başvurulmalıdır.
MPV Değeri Kaç Olmalı?
Yetişkin bireyler için ortalama trombosit hacmini gösteren MPV değerinin referans aralığı 7,5-11,5 fl olarak belirtilebilir. Bu ortalama bir değer olmakla birlikte laboratuvardan laboratuvara referans değerlere ilişkin alt ve üst sınırlar az miktarda farklılık gösterebilir. MPV değeri, kemik iliğindeki trombosit üretimine ilişkin fikir verir. Son dönemde üretilen trombositlerin hacimce daha büyük olması, MPV yüksekliğinin nedeni hakkında bilgi verebilir.
Oldukça kolay uygulanan bir kan testi olan MPV genellikle bir grup kan parametresini araştıran hemogram testinin bir parçası olarak uygulanır. Tek başına araştırıldığı durumlar oldukça nadirdir. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında uygulanabilen, düşük maliyetli ve hızlı bir test olması ve kanama bozuklukları başta olmak üzere birçok sağlık sorunu hakkında bilgi verebilmesi en önemli avantajlarıdır. Herhangi bir hastalığa ilişkin şüphelerin varlığı halinde veya rutin sağlık taramaları esnasında bu test uygulanabilir.
Test için kan örneği alınırken sağlık profesyoneli tarafından kola turnike uygulanır ve damarların daha net görülmesi sağlanır. Ardından ince bir iğne yardımıyla ihtiyaç duyulan miktarda kan örneği alınır. Birkaç saniyede tamamlanan bu işlem genellikle herhangi bir komplikasyon riski taşımaz. Nadir olarak kan alımına bağlı tansiyon düşmesi, kanın alındığı bölgede şişme, hafif ağrı, morarma gibi durumlar görülebilir. Uygulama sonrasında birkaç dakika oturarak dinlenmek ve sağlık profesyoneli tarafından verilecek olan steril pamuk yardımıyla uygulama bölgesine belirli bir süre baskı yapmak bu komplikasyonların önlenmesini sağlar.
Tam bir kan sayımı testi için genellikle tek tüp kan örneğinin alınması yeterlidir. Fakat hekiminizin ek olarak istediği farklı testlerin de bulunması halinde birkaç tüp kan örneği vermeniz gerekebilir. Test sonuçları genellikle aynı gün içerisinde veya işlemden bir sonraki gün alınabilir. Sonuçlar alındıktan sonra mutlaka hekime gösterilmelidir.
MPV Yüksekliği Nedir?
MPV değerinin yüksek çıkması, ortalama trombosit hacminin normalin üzerinde olduğunu gösterir. Bu durum bazı durumlarda trombosit üretiminin fazla olduğunu işaret edebilir. Kemik iliğinde üretilerek dolaşıma salınan yeni ve genç trombositlerin boyutları daha büyüktür. Küçük boyutlu trombositlerin ise kan dolaşımında birkaç gün gibi bir süredir yer aldığı düşünülebilir.
Trombosit sayısının düşük, MPV değerinin yüksek olması ise kemik iliğinin hızlı şekilde trombosit ürettiği anlamına gelir. Böyle bir durumda ise trombosit yıkımının fazla olmasına bağlı olarak kemik iliğinin bunu telafi edebilmek için çok hızlı bir şekilde trombosit üretimi yapıyor olması ihtimal dahilindedir. MPV değeri trombositlerin sayısını değil ortalama boyutunu gösterir ve bu nedenle tek başına herhangi bir hastalığın teşhisi için kullanılamaz. Trombosit sayısı, kan sayımındaki diğer parametreler ve farklı kan testleri ile birleştirilerek MPV yüksekliğinin nedeni araştırılabilir. Ortalama trombosit hacmi yüksekliği nedenleri arasında sayılabilecek bazı durumlar şunlardır:
- Kanserler
- Trombositopeni (trombosit düşüklüğü)
- Kanama hastalıkları
- Gebelikte görülen preeklampsi
- Hipertiroidi
- Hipertansiyon
- Felç (inme)
- Kalp hastalıkları
- Diyabet (şeker) hastalığı
- Atriyal fibrilasyon
- D vitamini eksikliği
- Obezite
MPV Düşüklüğü Nedir?
Kanda MPV yüksekliği haricinde bazı durumlarda MPV düşüklüğü sorununa da rastlanabilir. Bu durum, trombositlerin ortalama hacminin normalden daha küçük olduğu anlamına gelir. Küçük hacimli trombositler genellikle yaşlı trombositlerdir. Dolayısıyla MPV tahlili sonucunun düşük çıkması trombosit üretiminin yavaşladığını gösterebilir. Kemik iliğinde trombosit üretiminin herhangi bir nedenle yavaşlaması, trombosit yıkımının artmış olması gibi birçok neden kanda MPV değerinin düşmesine yol açabilir.
Bu gibi olasılıklar düşünülürken MPV değeri tek başına bir belirleyici olarak kullanılamaz ve ek tanı testleri gerektirir. Kan sayımında yer alan diğer kan parametrelerinin yanı sıra hastada bulunan semptomlar ve rahatsızlıklar da göz önünde bulundurularak farklı tanı testlerine de başvurulmalıdır. Düşük bir MPV değerine neden olabilecek bazı durumlar şunlardır:
- Ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi inflamatuar barsak hastalıkları
- Kanser tedavisinde kemoterapi aşamasında kullanılan sitotoksik ilaçlar
- Aşırı düzeyde kansızlık (anemi)
-
Wiskott Aldrich Sendromu
MPV yüksekliği veya düşüklüğü çeşitli sağlık sorunlarının habercisi olabilse de bu durum her zaman için bir sorun teşkil etmez. Yaşam tarzındaki farklılıklar, beslenme sorunları, akut veya kronik hastalıklar, sigara ve alkol kullanımı, obezite ve daha birçok durum MPV değerinde yükselmeye ya da düşüşe yol açabilir. Yapılan kan testlerinin sonuçları, hekiminiz tarafından bu gibi özel durumlarınız da göz önünde bulundurularak değerlendirilir.
Bazı kişiler için MPV değerinin yüksekliği veya düşüklüğü beklenen bir durum olabilir ve normal olarak değerlendirilebilir. Özellikle kanser tedavisi alan kişilerde veya kanama hastalıkları bulunanlarda MPV düzeyinde öngörülebilir farklılıklar söz konusu olabilir. Bu nedenle test sonuçlarınızı elinize aldığınızda referans değerlere göre sonuçlarınızı yorumlamak yerine doğrudan hekiminize danışmak ve hekiminizin önerilerini dikkate almak en doğru seçenek olacaktır.
MPV düşüklüğü veya MPV yüksekliği tedavisi, öncelikle söz konusu duruma yol açan nedenin tespit edilmesini gerektirir. Bu duruma yol açan herhangi bir hastalık söz konusu ise buna yönelik tedavinin başlatılması MPV değerlerinin normale dönmesini sağlayabilir. Kronik hastalık veya uzun süreli tedavilere bağlı olarak gelişen MPV değişimlerinde ise kan değerleri düzenli olarak yapılacak kan testleri ile takip altında tutulabilir.
Eğer siz de kan testinizde MPV değerinizin yüksek veya düşük olduğunu gördüyseniz hekiminize danışarak bu durumun nedenleri hakkında bilgi alabilirsiniz. Gerekli görülmesi halinde ek tanı testleri de yaptırarak olası sağlık sorunlarınızın erken dönemde tespit edilmesini sağlayabilir, yaşamınıza daha sağlıklı bir şekilde devam edebilirsiniz.
MPV ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.