Burun Kanaması Nedenleri ve Tedavisi

Çoğu insanın hayatı boyunca tecrübe ettiği burun kanaması, zaman zaman farklı sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Burun kanamaları, anatomik olarak burun boşluğu boyunca yer alan damar sisteminin herhangi bir yerinden kaynaklanabilir. 

Burun Kanaması Nedir? Neden Olur?

Burun kanaması, toplumda sıklıkla karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Burun kanamaları genellikle burunun yapısal hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkar. Ancak yüksek tansiyon gibi kalp damar sistemi ile ilgili hastalıklardan da kaynaklanabilir. Özellikle burundaki anatomik yapıların hastalıklarıyla ilişkili olabildiğinden belirli durumlarda kulak burun boğaz bölümünün acil müdahalesi gerekebilir. Toplumda her 10 kişiden birinde görülebilmekle birlikte, burun kanaması olan kişilerin sadece %1-2'sinde cerrahi tedavi gerektirir.

Mukoza adı verilen ve burun boşluğunun iç yüzeyini kaplayan tabaka damar yönünden zengindir. Ayrıca vücutta temiz kanın dolaştığı atardamarlar burun mukozası içerisinde yüzeye yakın seyrettiği ve sıklıkla başka damarlarla bağlantılar kurduğu için burun kanamaları ciddi kan kayıplarına neden olabilir. Bu tip kanamalarda cerrahi müdahale kaçınılmaz olmaktadır. Sıklıkla damarlarda oluşabilecek travma ya da başka etkenler de kanamaya neden olabilir.

Burun kanamaları meydana geldiği anatomik bölge ve ilişkili damar sistemine göre ikiye ayrılır; ön burun kanamaları ve arka burun kanamaları. En sık karşılaşılan burun kanaması tipi, ön burun kanamalarıdır. Sıklıkla burun içinde meydana gelen travma sonucu oluşan ön burun kanamasına özellikle çocuklar ve gençlerde rastlanır. 

Arka burun kanmaları ise yetişkin ve ileri yaştaki kişilerde daha sık gözlenir. Bu tip kanamalarda, burun boşluğu geniz üzerinden ağız ile bağlantılı olduğundan ağızdan kan gelmesi de söz konusudur. Sıklıkla altta yapısal problem veya kronik hastalık yatar. 

Burun Kanamasının Nedenleri Nelerdir?

• Burun karıştırılması, buruna darbe gelmesi gibi  travmatik etkenler,
• Kuvvetli sümkürme veya burun çekme,
• Soğuk ve kuru hava,
• Devamlı burun spreyi kullanımı,
• Yüksek irtifa,
• Sinüzit, soğuk algınlığı, nezle, grip gibi hastalıklar,
• Burun içindeki kemik ya da kıkırdak eğriliği (deviasyon),
• Burun mukozasını tutan çeşitli enfeksiyonlar,
• Alerjik rinit,
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon),
• Bazı hormonal hastalıklar,
• Kanama bozuklukları (Aspirin gibi kan sulandırıcı ilaç kullanımı veya hemofili hastalığı gibi),
• Karaciğer ve böbrek yetmezliği,
• Sinüs tümörleridir.

Arka burun kanamalarında ise damar sertliği, hipertansiyon (yüksek tansiyon) gibi kalp damar hastalıkları, yeni geçirilen burun ameliyatları, kan sulandırıcı ilaçların kullanımı, hemofili gibi kanama bozuklukları, lösemi (kan kanseri) gibi hastalıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

Hipertansiyona bağlı burun kanamalarında kanama öncesinde sıklıkla baş ağrısı, ensede zonklama hissi görülür. Vücut damar çeperindeki yüksek basıncı tolere edemezse beyin damarlarındaki basıncı düşürmek için burundaki kılcal damarlar çatlar. Bu durum vücudun geçici olarak ürettiği bir çözümdür. Sistemik kan basıncının uygun tedavilerle bir an önce düşürülmesi gereklidir.

Ön Burun Kanamaları Nelerdir? 

Daha çok çocuk ve genç erişkinlerde görülür. Çoğu burun kanaması, burnun orta bölümünde bulunan kılcal bir damar ağının hasar alması sonucu gerçekleşir. Bu nedenle sıklıkla tek taraflı izlenir. Bu bölgedeki damarlar oldukça ince ve yüzeyde olduklarından burnun sümkürülmesi, çocuklarda burun ile oynama, burun içine yabancı cisim sokulması gibi travmalar sıklıkla sebep olarak tespit edilir. 

Küçük yaştaki, 2 veya 3 yaşındaki, burun kanamalarına en sık mukozanın tahrişi (buruna yabancı cisim sokma) ve üst solunum yolları enfeksiyonları (özellikle viral) neden olur. Erişkinlerde görülen burun kanaması nedenleri küçük çocuklar için de geçerlidir.

Bebeklerde görülen burun kanaması hemofili, kan hastalıkları gibi sistemik hastalıkların habercisi olabileceği için bir hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Arka Burun Kanamaları Nelerdir?

Sıklıkla orta ve ileri yaşlarda izlenir. Kanamanın sebebi olarak genellikle altta yatan bir kronik hastalık (özellikle hipertansiyon hastalığı, çeşitli kanama bozuklukları, enfeksiyonlar vs.) veya yapısal bir problem (sinüs tümörü, lenfoma, geçirilmiş cerrahi işlem vs.) belirlenir. Burnumuzun içinde arka üst bölgelerden kanama olur ve şiddeti burun ön kanamalarına göre fazladır. Sıklıkla geniz ve burundan aynı anda kan gelir. Arka burun kanamalarının tespit ve kontrol edilmesi daha zor olduğundan acil müdahale ihtiyacı daha sıklıkla görülür.

Burun Kanamasının Nedeni Nasıl Ayırt Edilir?

Kanamaya yapılacak müdahalenin ne olduğu, öncelikle kanamanın nereden kaynaklandığına ve şiddetine bağlı olarak belirlenir. Eğer burun önden kanıyorsa ve kanamanın kaynağı görülebiliyorsa doğrudan bası yoluyla kanamaya müdahale edilebilir. Ancak şiddetli arka burun kanamalarında da burun deliklerinden kan gelebilir.

Ön burun kanamaları sıklıkla kuru iklimlerde veya kış aylarında, kuru ve sıcak oda havası nedeniyle burun içini kaplayan koruyucu tabakanın kuruması sonucunda oluşan kabuklanmalar ile olur. Bunu önlemek için az miktarda yumuşatıcı bir krem veya damlalar burnun içine uygulanabilir. Genellikle burun ön kısmına (burun kanatlarına, burun delikleri ile burun kemiğin arasındaki yumuşak bölgeye) uygulanan parmak basısı ile durdurulabilir.

Arka burun kanamaları genellikle yaşlı insanlarda, yüksek tansiyon hastalarında veya burunun yapısal hastalıklarında olur. Kanama, ağız ve boğaza doğru devam eder. Bu bölgenin kanamaları daha şiddetli olur ve ciddi olarak ele alınmalıdır. Bu nedenle, mutlaka hastaneye başvurulmalı ve bir KBB uzmanı ile hasta değerlendirilmelidir.

Yine her iki kanama şeklinde de, eğer kan kalp atımı şeklinde, şiddetli olarak geliyorsa; kan parlak kırmızı renkte ise cerrahi müdahale gerekebileceğinden mutlaka KBB uzmanının bulunduğu bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Burun Kanamasına Nasıl Müdahale Edilir?

• Kanaması olan kişiyi sakinleştirmeye çalışmak gerekir. 
• Heyecanlı ve panik halinde olanların tansiyonu yükselir ve kanamanın şiddeti artabilir.
• Baş hafifçe öne doğru eğilmeli (arkaya değil), kanın yutularak mideye gitmesi engellenmelidir. Aksi takdirde kanama miktarı anlaşılamadığı gibi bulantı ve kusmaya da yol açabilir. 
• Burnun yumuşak olan kısmı tamamen kavranmalı, başparmak ve işaret parmaklarla 5 dakika kadar sıkıştırılmalıdır. 
• Dik oturulmalı veya yatmak gerekiyorsa mutlaka baş yüksekte kalacak şekilde yatılmalıdır.
  
  Evdeyseniz;
   
• Ayakta kalmayın, bir yere oturun.
• Burnunuzu başparmağı ve işaret parmağınızın arasına alarak sıkın.
• Başınızı geri doğru değil, öne doğru eğerek 5-10 dakika bekleyin.
• Tampon yapmak için herhangi bir madde (pamuk, gazlı bez gibi) burnun içine sokmayın.
• Ensenize ve burun sırtınıza soğuk kompres (buz uygulaması) yapabilirsiniz.
• Sümkürmeyin, burun içindeki pıhtıları temizlemeye çalışmayın.
• Burun kanamasının devam etmesi, kanın ağızdan da gelmesi halinde acil olarak doktora başvurun.

Sağlık kuruluşlarında yapılan tamponlar gazlı bezler veya özel şeritlerin burun boşluğunun gerisine alet yardımıyla kanama odağına baskı yapacak şekilde yerleştirilmesi şeklinde uygulanır. Bu tamponlar 2-3 gün sonra çıkartılmalıdır.

Burun Kanaması Ne Zaman Tehlikelidir?

• Tekrarlayan burun kanamalarında,
• Burun dışında başka yerlerden kanama olması durumunda (örneğin idrar ve dışkılama ile),
• Vücutta hafif darbelerle bile morarma ve çürükler oluşuyorsa, 
• Anormal derecede şiddetli diş eti, burun veya adet kanamalarının varlığında,
• Kan sulandırıcı ilaçların kullanıldığı durumlarda,
• Pıhtılaşma bozukluğu yaratabilecek karaciğer, böbrek veya hemofili gibi hastalıkların bulunduğu durumlarda,
• Yakın zamanda kemoterapi alındıysa,
• 10 dakika boyunca burun sıkıştırıldığı halde kanama halen devam ediyorsa,
• Kanama kısa süre sonra tekrarlıyorsa,
• Çarpıntı veya nefes almada zorluk varsa
• Kan tükürülmesi veya kusma ile ağızdan kan geliyorsa,
• 38,5 derece ateş ve döküntü/kızarıklık gibi ek belirtiler varsa, vakit kaybedilmeden kulak burun boğaz uzmanının bulunduğu bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.

Burun Kanaması Nasıl Tedavi Edilir?

Kanamanın durmadığı ön burun kanamalarında sınırlı bir tampon yapılarak veya küçük bir müdahale ile damar pıhtılaştırılarak kanama durdurulabilir.

Kanama durmuşsa veya tampon alındıktan sonra tekrar kanamıyorsa; kanamanın tekrar etmemesi için çoğu kez yumuşatıcı ve yara iyileştirici krem veya merhemler önerilir.

Kulak burun boğaz hekimi; burun kanamasının yerini görebilmek için endoskopik muayene yapabilir. Önden veya arkadan gelen kanamalar için; ucunda kimyasal maddeler bulunan ufak çubuklarla ya da bipolar ile yakma işlemi (koterizasyon) yapılabilir.

Durmayan kanamalarda önden ya da arkadan tampon uygulaması yapılabilir. Bu tip kanamalarda hastaların 24-72 saat arasında hastanede kalıp takip edilmesi gerekebilir.

Kanama nedeni bulunduktan sonra, ek tedaviler de uygulanır. Çok ciddi olan tampon ve cerrahi yöntemlerle durdurulamayan burun kanamalarında anjiyografi rehberliğinde embolizasyon da uygulanabilir.