Mezenkimal Kök Hücre (MKH) Nedir?

Mezenkimal Kök Hücre, hücrelerin bağ dokusunda bulunan erişkin tip kök hücredir. Bu hücreler, vücutta bulundukları dokulardan hasarlı dokulara geçme yeteneğine, her ortamda farklılaşma özelliğine sahiptirler.

Mezenkimal kök hücrenin özellikleri nelerdir?

• Bu kök hücreler her dokuya farklılaşma özelliklerine sahiptir.
• Akciğer, mide ve kemik dokusunda görünüm olarak farklılık kazanırlar. Bu durumun sebebi ortamdaki farklı koşullardır.
• Mezenkimal kök hücre sadece kendi bulunduğu dokudaki hasarı onarmakla kalmaz, başka dokudaki hasar durumunda da diğer dokuya geçer ve onarım sağlar.

Mezenkimal kök hücrelerin klinik kullanım açısından avantajları nelerdir?

• Bağ doku kökenli olmaları nedeniyle ilgili doku hücrelerinin gelişimine ve fonksiyonuna katkı sağlayabilmektedirler.
• Farklılaşma yetenekleri vardır.
• Kendi köken aldığı bağ doku hücreleri olan kas, yağ, kemik, kıkırdak, tendon, ligament gibi hücrelere farklılaşabilir,
• Diğer doku hücrelerine (nöron, hepatik, pankreatik hücre gibi) de farklılaşma özelliği (transdiferansiasyon) taşırlar
• Hasarlı hücre ile kaynaşma yetenekleri vardır.
• Solübl (çözülebilir) faktörler (büyüme faktörleri, sitokin, kemokinler gibi) salgılayarak hasarlı hücre/doku tamirine katkı sağlayabilmektedirler.
• Göç  özellikleri (migrasyon) sayesinde hasarlı dokuya ulaşab
• Çoğunlukla immünsüpresif/non-immunojenik özellikte olmaları yani  bağışıklık sistemini uyarmamaları. Bu sayede enjekte edildiklerinde vücut tarafından kabul edilirler.
• Gen transferi kolaylığı ve dayanıklı olmaları nedeniyle gen tedavisi için uygulanırlar.
• Enzimler (ör. lizozomal enzim) salgılayarak kalıtsal hastalıklardaki enzim bozukluklarının giderilmesi potansiyeline sahiptirler.
• Birçok avantajı olduğu gösterilen bu hücrelerin klinik kullanım açısından en önemli dezavantajı sayılarının çok az olması nedeniyle özel laboratuvar ortamında haftalarca süren kültürlerde çoğaltılması gereğidir. Bu da ciddi bir teknoloji, alt yapı, deneyim gerektirir ve maliyeti de  fazladır.

Bu nedenle dünyada sayılı sayıda merkezde klinik kullanıma uygun mezenkimal kök hücre üretimi yapılmaktadır. Bu işlem için gerekli tüm  işlemlerin uluslararası kabul edilmiş standartlarda GMP (Good manufacturing practice=iyi üretim uygulamaları) yapılması gerekmektedir. 

Yağ (adipoz) doku, kemik iliği veya göbek bağında bulunan Wharton’s Jelly’den elde edilen ve merkezimiz GMP standardındaki laboratuvarlarımızda kültüre edilerek hastaya uygulamaya hazır hale getirilen MKH’lerin, güçlü rejeneratif etkileri, yeni damar oluşturma kapasiteleri ve bağışıklık sistemi baskılayıcı/düzenleyici etkileri sayesinde çok geniş bir uygulama yelpazeleri vardır.

MKH’ler yumuşak doku defektlerinde, iyileşmeyen kronik yaralarda (diyabetik yaraları gibi), yanık izlerinin tedavisinde, periferik damar hastalıklarında (Burger, iskemik ayak gibi), tümörlü bir dokunun çıkarılması sonrası meydana gelen doku çevresi hasarlarında (mastektomi sonrası meme dolgusu gibi), yüz dolgusu, el ve yüz gençleştirme (kırışık giderme) işlemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

MKH’ler ayrıca bağışıklık sistemi baskılayıcı etkileri sebebiyle allojenik kök hücre nakillerinden sonra gelişen akut GVHD proflaksi ve tedavisinde kullanılmaktadır.
 

Mezenkimal Kök Hücreler Nerelerde Bulunur?

Mezenkimal Kök Hücreler yoğun olarak göbek bağı, yağ dokusu, kemik iliği, diş pulpası, plasenta ve amniyon sıvısı gibi dokularda bulunur. 

• MKH’ler kemik, kıkırdak, kas ve yağ dokusu gibi mezenkim hücrelerinden gelişen doku ve organların zarar görmesi sonucu oluşan hastalıkların tedavisinde kullanılır.
• Mezenkim dokuları dışında nöron, hepatik, pankreatik dokuların hücrelerine de farklılaşabilme (transdiferansiasyon) yeteneğine sahiptirler. 
• Güçlü immünsupresif etkilerinden dolayı, allojeneik kök hücre nakillerinden sonra gelişen akut Graft versus Host Hastalığı’nın profilaksi ve tedavisinde kullanılır.
• Otoimmün Ensefalomyelitis, Osteogenezis İmperfecta, Romatoit Artrit, Crohn Hastalığı, Sistemik Lupus, Diyabet, Multiple Skleroz gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılır” cümlesi, “Otoimmün Ensefalomyelitis, Osteogenezis İmperfecta, Romatoit Artrit, Crohn Hastalığı, Sistemik Lupus, Diyabet, Multiple Skleroz gibi otoimmün hastalıkların tedavisi için yapılan klinik denemeler de umut verici sonuçlar vermektedir.