Allojenik Kök Hücre Nakli Nedir? Kimler İçin Uygundur?

Hastanın kardeşinden, akrabalarından ya da akraba dışı kişilerin "kemik iliğinden" veya "çevre kanından (damarlarındaki kandan)" kök hücrelerin alınıp, hastaya transfer edilmesi işlemine allojenik kök hücre nakli denilmektedir.

Allojenik Kök Hücre Nakli Nedir?

Eğer kök hücreler kemik iliğinden elde edilirse; "kemik iliği" nakli, dolaşan kandan elde edilirse "çevre kanı kök hücre nakli", yeni doğan bebeğin göbek kordonundan elde edilirse "kordon kanı kök hücre nakli" olarak isimlendirilir.

Bir hastaya allojenik kök hücre nakli için bir bağışçı aranıyorsa önce varsa kardeşlerinin doku grubuna bakılmaktadır. Eğer kardeşlerden tam uyumlu bağışçı bulunamamışsa hastanın yakın akrabaları taranabilir eğer yine olumlu bir sonuç çıkmazsa “kemik iliği bankaları”na başvurulur. Kemik iliği bankalarından uygun bağışçı aramak için geçen süre 2 ile 10 ay arasında sürebilmektedir.

Allojenik kök hücre naklinde de otolog kök hücre naklinde olduğu gibi hastaya öncelikle yüksek doz kemoterapi uygulanır. Daha sonra sağlıklı bağışçıdan (kardeş, akraba ya da akraba dışı kişilerden) toplanan kök hücreler hastaya nakledilir. Bu kök hücreler hastanın kemik iliğinde sağlıklı kan hücrelerinin üretilmesini sağlamaktadır.

Allojenik kök hücre naklinde bağışçı ile hasta arasında (verici ile alıcı arasında) doku farklılıkları nedeni ile "graft versus host hastalığı" (GVHH) ortaya çıkabilir. GVHH alıcının organlarına ciddi hasar verebilen ciddi bir hastalıktır. Bu nedenle hasta ve bağışçı arasında mümkün olduğunca tama yakın doku uyumu olması oldukça önemlidir.

Allojenik kök hücre naklinde bağışçı ile hasta arasında (verici ile alıcı arasında) doku farklılıkları nedeni ile "graft versus host hastalığı" (GVHH) ortaya çıkabilir. GVHH alıcının organlarına ciddi hasar verebilen ciddi bir hastalıktır. Bu nedenle hasta ve bağışçı arasında mümkün olduğunca tama yakın doku uyumu olması oldukça önemlidir.

Allojenik kök hücre nakli kimler için uygundur?

Allojenik kök hücre nakli; daha çok kanser hastalarında uygulanmakla birlikte kemik iliği yetmezliği yapan hastalıkların tedavisinde de tercih edilebilmektedir.

• Akut lösemiler (akut miyeloid lösemi, akut lenfoblastik lösemi)
• Miyelodisplastik sendrom (MDS)
• Ağır aplastik anemi ve diğer kemik iliği yetmezliği durumları (Fanconi anemisi, paroksismal nokturnal hemoglobinüri, saf eritroid aplazi)
• Hodgkin dışı lenfoma (non-Hodgkin)
• Hodgkin lenfoma
• Kronik lösemiler (kronik miyelositik lösemi, kronik lenfositik lösemi)

Graft Versus Host Hastalığı (GVHH) Nedir?

Allojenik kök hücre naklinde, hastalar bağışçının kök hücreleri ile birlikte, t-lenfosit denilen savaşçı hücrelerini de almış olurlar. Bazen hastaya aktarılan bağışçının lenfositleri hastanın doku ve organlarını yabancı olarak algılayıp, onlara saldırabilir. Bu durumda hastanın organlarında hasara neden olan “graft versus host” (GVHH) hastalığı ortaya çıkabilir.  GVHH'na hücrelerin savaşı demek de doğru olabilir.

Hasta ve bağışçı arasında tama yakın doku uyumunun olması allojenik kök hücre nakli sonrası GVHH riskini azaltan önemli faktörlerdendir. Ayrıca nakil  sonrasında hastaya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar verilerek GVHH riski azaltılmaya çalışılmaktadır.