Kemik Dansitometresi Nedir?

Kemik dansitometresi, kemik mineral yoğunluğunu (BMD) ölçen ve kemik sağlığını değerlendiren bir testtir. Osteoporoz ve diğer kemik hastalıklarının teşhisinde kullanılır.

Kemik Dansitometrisi Nasıl Yapılır?

Kemik dansitometrisi genellikle DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) yöntemiyle yapılır. Hasta bir masaya uzanır ve cihaz X-ışınları kullanarak kemik yoğunluğunu ölçer.

Kemik Dansitometri Süreci Nasıldır?

Süreç basittir ve genellikle 10-30 dakika sürer. Hasta, metal içermeyen giysiler giyer ve hareketsiz bir şekilde uzanır. Test sırasında ağrı hissedilmez.

Kemik Dansitometrisi Neden Yapılır?

Kemik dansitometrisi, osteoporoz ve kırık riskini belirlemek, kemik sağlığını değerlendirmek ve tedaviye yanıtı izlemek için yapılır.

Kemik Dansitometrisi Türleri Nelerdir?

En yaygın tür DEXA'dır. Diğer türler arasında QCT (Quantitative Computed Tomography) ve ultrason bulunur.
Kemik dansitometrisi, kemik yoğunluğunu ölçmek için kullanılan iki ana tür makine ile yapılabilir: merkezi makineler ve periferik makineler.

Merkezi makineler, kalça, omurga ve tüm vücut gibi bölgelerde kemik yoğunluğunu ölçer. Bu makineler, farklı türlerde kemik dansitometri testleri yapmak için kullanılır:

• DEXA (Çift Enerjili X-Ray Absorpsiyometri): Omurga, kalça veya tüm vücut yoğunluğunu ölçer. Doktorlar bu testi kemik yoğunluğunu kontrol etmek için en kullanışlı ve güvenilir yöntem olarak kabul eder.
• QCT (Kantitatif Bilgisayarlı Tomografi): Genellikle omurgayı ölçer, ancak diğer bölgeleri de test edebilir. Bu test, maliyetli olduğu ve yüksek radyasyon verdiği için sık kullanılmaz.

Periferik makineler, parmak, bilek, diz kapağı, kaval kemiği ve topuk gibi bölgelerde kemik yoğunluğunu kontrol eder. Bu makineler, DXA taramalarının mevcut olmadığı durumlarda iyi bir seçenektir, ancak DXA taramaları hala tarama için en iyi seçenektir. Periferik tarama testleri şunları içerir:

• pDEXA (Periferik Çift Enerjili X-Ray Absorpsiyometri): Bilek veya topuğu ölçer.
• QUS (Kantitatif Ultrason): Ses dalgalarını kullanarak genellikle topukta yoğunluğu ölçer.
• pQCT (Periferik Kantitatif Bilgisayarlı Tomografi): Bileği ölçer.

Kimler Kemik Dansitometrisi Yaptırmalı?

Kemik dansitometrisi, kemik sağlığını değerlendirmek ve osteoporoz gibi kemik hastalıklarını teşhis etmek için önemli bir testtir. Aşağıdaki gruplar kemik dansitometrisi yaptırmalıdır:

• Menopoz Sonrası Kadınlar: Menopoz sonrası kadınlar, östrojen seviyelerinin düşmesi nedeniyle kemik yoğunluğu kaybına daha yatkındır. Bu nedenle, osteoporoz riskini değerlendirmek için kemik dansitometrisi önerilir.
• 50 Yaş Üstü Erkekler: 50 yaşın üzerindeki erkeklerde kemik yoğunluğunun azalması riski artar. Bu yaş grubundaki erkeklerin kemik dansitometrisi yaptırmaları, kemik sağlığını değerlendirmek için önemlidir.
• Uzun Süreli Steroid Kullananlar: Kortikosteroidler gibi uzun süreli steroid tedavisi gören bireyler, kemik yoğunluğunun azalması ve osteoporoz riski taşır. Bu kişiler kemik dansitometrisi yaptırmalıdır.
• Ailede Osteoporoz Geçmişi Olanlar: Ailede osteoporoz veya kalça kırığı geçmişi olan bireyler, genetik olarak daha yüksek risk altındadır ve kemik dansitometrisi yaptırmaları önerilir.
• Düşük Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Olanlar: Düşük VKİ'ye sahip olan kişiler, kemik yoğunluğunun düşük olma ihtimali nedeniyle kemik dansitometrisi yaptırmalıdır.
• Kırık Geçmişi Olanlar: Düşük travmayla (düşük enerjili düşme gibi) kırık geçiren kişiler, kemik dansitometrisi yaptırarak kemik yoğunluğunu değerlendirmelidir.
• Diğer Risk Faktörleri: Sigara içenler, aşırı alkol tüketimi olanlar, yeterli kalsiyum ve D vitamini almayanlar, fiziksel olarak aktif olmayanlar

Bu gruplar, kemik sağlığını korumak ve osteoporoz gibi kemik hastalıklarını önlemek amacıyla düzenli olarak kemik dansitometrisi yaptırmalıdır.

Kemik Dansitometrisi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

Sonuçlar T-skoru ve Z-skoru olarak ifade edilir. T-skoru, genç sağlıklı bireylerle karşılaştırmayı gösterir ve osteoporoz teşhisi için kullanılır.

Kemik Dansitometrisi Sonrası Yönetim Nasıl Olmalıdır?

Sonuçlara göre doktor, kalsiyum ve D vitamini takviyesi, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi önerebilir.

Kemik Dansitometrisi Güvenli Midir?

Evet, kemik dansitometrisi güvenlidir. X-ışını maruziyeti çok düşüktür ve genellikle herhangi bir yan etkiye neden olmaz.

Kemik Dansitometrisi Sırasında Radyasyon Maruziyeti Ne Kadardır?

Radyasyon maruziyeti çok düşüktür, normal bir röntgen çekiminden çok daha azdır ve genellikle günlük yaşamdaki doğal radyasyon seviyelerine yakındır.

DEXA Yöntemi Nedir?

DEXA, kemik mineral yoğunluğunu ölçmek için kullanılan en yaygın ve hassas yöntemdir. İki farklı X-ışını ışını kullanarak kemik ve yumuşak doku ayrımı yapar.

QCT Yöntemi Nedir?

QCT, bilgisayarlı tomografi kullanarak kemik mineral yoğunluğunu ölçer. DEXA'dan daha hassas olabilir ancak daha fazla radyasyon içerir.

Hangi Durumlarda Kemik Dansitometrisi Yapılmalıdır?

Menopoz sonrası kadınlarda, 50 yaş üstü erkeklerde, düşük kemik yoğunluğu riski taşıyan bireylerde ve uzun süreli steroid kullananlarda yapılmalıdır.

Kemik Dansitometrisi Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Sonuçlar, kemik yoğunluğunu ve kırık riskini gösterir. Düşük T-skoru, osteoporoz veya osteopeni anlamına gelebilir.

Kemik Dansitometrisi Öncesinde Nelere Dikkat Edilmelidir? 

Testten önce 24 saat boyunca kalsiyum takviyesi alınmamalıdır. Metal içeren giysiler ve takılar çıkarılmalıdır.

Kemik Dansitometrisi Kimler İçin Uygun Değildir?

Hamile kadınlar için uygun değildir. Ayrıca, yakın zamanda kontrast madde içeren bir test yaptıranlar da bu durumu doktorlarına bildirmelidir.

Kemik Dansitometrisi Hangi Bölgelerde Uygulanır?

Genellikle omurga, kalça ve ön kol gibi bölgelerde uygulanır. Bu bölgeler, kırık riski açısından en kritik alanlardır.

Kemik Dansitometrisi Sonuçları Ne Kadar Sürede Çıkar?

Sonuçlar genellikle birkaç gün içinde çıkar. Doktorunuz sonuçları yorumlayacak ve gerekli tedavi veya önerileri sunacaktır.

Kemik Dansitometrisi Sonuçlarına Göre Hangi Tedavi Seçenekleri Uygulanır?

Sonuçlara bağlı olarak kalsiyum ve D vitamini takviyesi, bifosfonatlar gibi ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilebilir.

Kemik Dansitometrisi Sık Yapılması Gereken Bir Test Midir?

Osteoporoz riski yüksek olan bireyler için periyodik olarak yapılabilir. Doktorunuz, testin ne sıklıkla yapılması gerektiğini belirleyecektir.

Kemik Dansitometrisi Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?

Sonuçlara göre belirlenen tedavi planına uymak ve düzenli olarak kemik sağlığını koruyucu önlemler almak önemlidir.

Kemik Dansitometrisi Hamileler İçin Uygun Mudur?

Hamileler için genellikle uygun değildir. Hamilelik sırasında radyasyon maruziyetinden kaçınılmalıdır.

Kemik Dansitometrisi Öncesi Hazırlık Gerekli Midir?

Evet, kalsiyum takviyesi alınmamalı ve metal içermeyen giysiler giyilmelidir. Doktorunuz detaylı bilgi verecektir.

Kemik Dansitometrisi Sırasında Ağrı Hissedilir Mi?

Hayır, test tamamen ağrısızdır. Hasta sadece hareketsiz bir şekilde uzanır.

Kemik Dansitometrisi ile Osteoporoz Teşhisi Nasıl Konur? 

DEXA sonuçlarına göre düşük T-skoru, osteoporoz teşhisinde kullanılır. Doktorunuz, sonuçları değerlendirerek teşhisi koyacaktır.