Kadınlarda dış genital organlar, anatomik yapılarından dolayı vücudun iç ortamı ile dış dünyayı birleştirir. Dolayısıyla basit bir enfeksiyon bile ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.
Genital Bölge Enfeksiyonu Nedir ?
Dış genital organlar, erkeklerde penis ve testislerin bulunduğu skrotum adlı torbalardan oluşur. Kadınlarda ise labium majus (dış dudaklar), labium minor (iç dudaklar), klitoris, üretral açıklık (üretra ağzı, idrar yolu açıklığı) ve vajinanın girişi dış genital organları oluşturur.
Dış cinsel organlar olarak da tanımlanabilen dış genital organlarda bakteri, virüs, mantar ve parazit gibi yabancı organizmalardan kaynaklı pek çok enfeksiyon gelişebilir. Kadınlarda dış genital organlar, anatomik yapılarından dolayı vücudun iç ortamı ile dış dünyayı birleştirir. Dolayısıyla basit bir enfeksiyon bile ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Kişinin üreme fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilen ve doku harabiyeti yapabilen bu rahatsızlıkların tedavi edilmesi son derece önemlidir. Vajina duvarında yer alan hücreler, östrojen hormonu taşır. Östrojen sayesinde depolanan glikojenler, öncelikle şekere ardından laktik aside dönüşerek vajinanın doğal, asidik pH ortamını oluşturur. Bu ortam, vücut için faydalı olan bazı bakterilere uygun yaşam alanı sağlar.
Sağlıklı her bireyin doğal florasında bulunan faydalı bakteriler (laktobasiller), dış genital organların ve dolayısıyla kişinin iç organlarının korunmasında son derece büyük öneme sahiptir. Farklı bir deyişle laktobasiller, asit ortamda üreme yeteneğine sahip diğer organizmaların çoğalmasına engel olarak kişinin sağlığını korur. Laktobasillerin farklı sebeplerden dolayı azalması, vajinal enfeksiyonların oluşumunu kolaylaştırır. Vajinanın doğal asit ortamının bozulması, faydalı bakterilerin azalmasına yol açarak enfeksiyon oluşumunu kolaylaştırır. Bu yüzden vajinal temizlik yapılırken kimyasal ürünlerin kullanılmaması, hekim önermedikçe vajinanın iç kısmının yıkanmaması ve bölgenin kuru tutulması önemlidir.
Dış Genital Bölge Enfeksiyonlarında Görülen Belirtiler Nelerdir ?
Kadınlarda görülen dış genital bölge enfeksiyonları, enfeksiyonun türüne ve şiddetine göre farklı belirtilere yol açar. Enfeksiyonun neden kaynaklandığı da belirtilerin farklılaşmasında etkilidir. Sağlıklı her kadında az miktarda vajinal akıntı oluşur. Normal ve sağlıklı bir durum olan bu akıntının miktarı ve rengi; gebelik döneminde, ilaç kullanımı veya adet döngüsü sırasında farklılık gösterir. Vajinal akıntının rengi ve kokusu çoğunlukla vajinal duş uygulamaları ve banyoda kullanılan temizlik maddelerinin yanlış kullanımına bağlı olarak değişir. Bu durum, vajinanın doğal florasının bozulmasından kaynaklanabileceği gibi farklı bir enfeksiyon varlığının işareti de olabilir.
Özellikle mantar enfeksiyonlarında akıntı miktarı ve yoğunluğu artar. Genital bölgede yoğun kaşıntı ile karakterize olan mantar enfeksiyonlarının yanı sıra bakteriyel enfeksiyonlarda da kaşıntı oluşur. Ancak bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda genellikle kaşıntıya ağrı ve kötü kokulu, kahverengi akıntı eşlik eder. Bazı enfeksiyon türlerinde akıntı; yoğun, beyaz, yeşile dönük sarı renkte de olabilir. Dış genital organlarda oluşan enfeksiyonlarda rastlanan belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:
- Yanma,
- Kaşıntı,
- Kızarıklık,
- Şişlik,
- Açık yara,
- Normalden farklı renkte ve kokuda akıntı,
- Ara kanama,
- Kasıklarda ya da alt karın bölgesinde ağrı,
- Cinsel ilişki sırasında kanama, acı, ağrı veya yanma,
- İdrar yaparken yanma,
- Sık idrara çıkma ihtiyacı,
- Siğil.
Sık Görülen Dış Genital Bölge Enfeksiyonları Nelerdir ?
Kadınlarda vulva olarak da tanımlanan dış genital bölge kabaca, dışarıdan bakıldığında gözle görülebilen bölgeleri kapsar. Farklı bir deyişle vulva, vajinanın dış ve iç dudakları, klitoris, vajinanın girişi ve idrar yolu açıklığından oluşur.
Bu bölgede pek çok yabancı mikroorganizmadan kaynaklı olarak enfeksiyon oluşabilir. Kişinin üreme fonksiyonlarını etkileyebilecek düzeyde olabilen bu enfeksiyonların pek çok farklı türü bulunur. Sık rastlanan dış genital enfeksiyonlarından bazıları şunlardır:
-
Vulvit
Dış genital organların (vulva) iltihaplanması olarak tanımlanan vulvit, çoğunlukla enfeksiyon varlığı, östrojen hormon miktarında azalma, dar kıyafet, sentetik iç çamaşırı, tüy dökücü krem ve vajinal sprey kullanımından kaynaklanır. Vajinal temizliğe dikkat edilmemesi, aşırı deterjan kullanımı, diyabet, anemi, ilaç kullanımı ve bazı karaciğer rahatsızlıkları gibi sistemik hastalıklar da vulvit oluşumuna sebep olabilir. İltihaba yol açan hastalığın belirtileri arasında dış genital organlarda şişlik, kızarıklık, kaşıntı, batma, yanma ve ağrılı cinsel ilişki yer alır. Tedavi edilmediğinde vulva bölgesindeki deri kalınlaşır ve beyazlaşır. Bakteri, virüs, mantar ya da kanser gibi nedenlerden kaynaklanabilen vulvit, hastalığın kaynağının belirlenmesinin ardından ilaçlı olarak tedavi edilir. -
Kondilom (Siğil)
Erkeklerde penis, testis, kasık ve anüste, kadınlarda ise dış genital bölge, rahim ağzı, anüs ve kasıklarda siğillerin çıkmasına yol açan kondilom, human papilloma virüsten (HPV) kaynaklanır. Cinsel yolla bulaşan bu hastalık, kondiloma aküminata olarak da bilinir. Vajinal ve anal ilişkinin yanı sıra prezervatif tarafından örtülmeyen cilt yüzeyinin, hastalığı taşıyan kişiye teması ile de bulaşabilir.
Bulaştıktan sonra uzun yıllar sessiz kalabilen HPV, her kişide siğil oluşumuna yol açmayabilir ya da siğil oluşumu birkaç ay veya yıl içinde de görülebilir. Deri yüzeyinde açık ya da kahverengi kabarıklık ve lekelenmelere yol açan kondilom, tek tek olabileceği gibi toplu halde bir bütünmüş gibi de oluşabilir. Kaşıntı ve cinsel ilişki sırasında kanamaya yol açar. HPV'den korunma yolu aşılanmaktır. HPV enfeksiyonun tamamen iyileştirilmesi mümkün olmasa da ilaç kullanımı, kriyoterapi ve elektrokoterizasyon uygulamaları, siğillerin iyileştirilmesi için kullanılır. Bazı vakalarda siğilin temizlenmesi için cerrahi yöntemlere de başvurulabilir. -
Bartholin Apsesi
Vulvanın bir parçası olan labium majusun (dış dudaklar) iç kısmında, her iki tarafta bartholin bezleri bulunur. Cinsel ilişki sırasında vajinanın kayganlaşmasını sağlayan bu salgı bezleri, ince kanallarla hymene (kızlık zarı) açılır. Geçirilen klamidya hastalığı, neisseria gonore (gonokok) ve makat bölgesinden taşınan E. coli bakterilerine bağlı olarak gelişen bazı enfeksiyonlar, travma ya da cerrahi işlem sonucunda bartholin kanallarında tıkanma oluşur ve bu salgılar vajinaya bırakılamaz.
Buna bağlı olarak bartholin bezleri şişer ve bu da kistik bir görünüme yol açar. Şişlik, hassasiyet, kızarıklık ve şiddetli ağrı ile karakterize olan bartholin apsesinin tedavisi, ilaçlı ya da cerrahi tedavi yöntemleri ile yapılır. -
Genital Uçuk
Cinsel yolla (vajinal, anal ya da oral) bulaşan herpes simpleks virüsünün (HSV) yol açtığı enfeksiyon, çoğunlukla belirtiye yol açmaz. Nadiren oluşan hafif şiddetteki belirtiler ise kişinin hastalıktan şüphelenmesine neden olmadığından kişi, virüsü taşıdığını bilmez. Genital bölgede ve anüs çevresinde ağrılı kabarcıklara yol açan HSV, ilerleyen dönemde kabarcıkların açılarak yaraya dönüşmesine neden olur. İki ila dört hafta kendiliğinden iyileşen bu yaralar, ağrılıdır. Belirtiler ilk görüldüğünde ateş ve baş ağrısı gibi yakınmalara yol açabilir. Kişi hiç belirti göstermese bile hastalık bulaştırıcıdır.
-
Vajinit
Dış genital bölgede yanma, kaşıntı, beyaz, koyu sarı veya yeşil renkte kokulu akıntı ve cinsel ilişki sırasında ağrı gibi belirtilere yol açan vajinit, halk arasında vajinal enfeksiyon olarak da bilinir. Ped, tampon, tüy dökücü krem, sentetik iç çamaşırı ve prezervatif gibi bölgeye temas eden alerjenlerin yanı sıra bölgede parazit, bakteri ve mantar varlığına bağlı olarak da oluşabilir. Vajenin doğal flora elemanı olan laktobasillerin sayıca azalmasına yol açan pH değişimleri de vajinit oluşumuna yol açabilir.
Diyabeti olanlarda, gebelerde, antibiyotik ve doğum kontrol hapı kullananlarda sık görülen vajinit, çoğunlukla mantar kaynaklıdır ve beyaz renkli, kalın bir akıntıya neden olur. Mantara bağlı olarak gelişen vajinit, ilaçla tedavi edilir. Bakteri kaynaklı vajinitte akıntı, sarı veya yeşil renktedir ve kötü kokuludur. Antibiyotik, hap ve fitil gibi ilaçlarla tedavi edilir. Parazit kaynaklı vajinitte ise çoğunlukla etken, trikomonas vajinalis adlı parazittir. Cinsel ilişkiyle bulaşan bu virüsün varlığında akıntı, koyu yeşil renkte ve kötü kokuludur. İdrar çıkışı sırasında yanma, en sık rastlanan bulgudur. Parazit kaynaklı vajinit türünde eş tedavisi de gerekir.