ESWT (Şok Dalga) Tedavisi Nedir? Faydaları Nelerdir?

Tıp alanında ses dalgaları ile geliştirilen teknolojilerin birçok kullanım alanı mevcuttur. Hem tanı hem de tedavi amacıyla yararlanılan ses dalgaları, sağlık problemlerine yönelik daha hızlı yaklaşım sergilenebilmesine destek olur. ESWT, diğer bir adıyla şok dalga tedavisi ise özellikle hareket ve destek sistemine ait bir takım tıbbi şikayetler için alternatif bir terapi yöntemi oluşturur. ESWT tedavisi, kullanım alanları ve faydaları hakkında detaylı bilgi için yazının devamını inceleyebilirsiniz.

ESWT (Şok Dalga) Tedavisi Nedir?

ESWT (şok dalga) tedavisi, vücuttaki çeşitli sağlık problemlerinin giderilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Ekstrakorporeal şok dalga terapisi teriminin kısaltımı olan ESWT şok dalga tedavisi ile yumuşak doku, cilt, iskelet ve kas sistemi gibi birçok farklı bölgedeki şikayetlere yönelik çözüm oluşturulabilir. ESWT sırasında ortaya çıkan şok dalgaları, kendilerine özgü bir takım niteliklere sahiptir. Tek vuruşlu, kısa süreli ve yüksek basınç gibi özellikleri bulunan bu ses dalgalarının pozitif ve negatif fazları mevcuttur. Pozitif fazda vücuda doğrudan mekanik bir etki oluşturulurken, negatif fazda ise doku içerisindeki gaz kabarcıklarının patlamasıyla ikincil bir şok etkisi ortaya çıkar. Ultrason dalgalarından yaklaşık 1000 kat daha güçlü bir tepe basıncına sahip olan şok dalgaları, belirli bir doku bölgesine odaklanarak kullanılır. Böylece doku içerisindeki çeşitli hücreler uyarılır ve yapılar yeniden düzenlenir. ESWT tedavisinde, kullanım alanına göre farklı türde cihazlar tercih edilebilir:

• Elektrohidrolik
• Piezoelektrik
• Elektromanyetik
• Radyal

Yukarıda bahsedilen cihazlar, farklı mekanizmalar ile şok dalgaları oluşturur. Meydana gelen bu dalgalar, değişken odak alanlarına ve etki derinliğine sahiptir. Sonuçta birkaç farklı teknik ortaya çıkar:

Odaklı ESWT: Şok dalgalarının ve bu dalgalar ile aktarılan enerjinin belirli bir noktaya hedeflendiği uygulama biçimidir. Tek bir noktaya odaklanıldığı için derin dokularda bile istenen etki gözlenebilir. Aynı zamanda çevre dokulara da hasar verilmesinden kaçınılır. Sıklıkla tercih edilen bir yöntem olmakla birlikte, yüksek enerji taşıdığı ve derin dokulara ulaşabildiği için deneyimli bir uzman tarafından ve ultrason gibi görüntüleme teknikleri eşliğinde uygulanması gerekir.

Odaksız şok dalga terapisi: Cihaz tarafından üretilen dalgaların daha geniş alanı kapsadığı farklı bir tedavi şeklidir. Ciltteki yüzeyel ülser gibi problemlerin tedavisinde kullanılabilir.

Radyal terapi: Diğer yöntemlerle ortaya çıkan şok dalgaları ile kıyaslandığında bazı farklılıkları bulunan bu uygulama şeklinde, doğrusal türde bir basınç ile cilt yüzeyine nüfus eden dalgalar derine indikçe uzaklaşarak zayıflar.

ESWT Hangi Durumlarda Uygulanır?

ESWT, ilk geliştirildiği dönemlerde daha kısıtlı bir uygulama alanına sahip olmakla birlikte günümüzde birçok sağlık probleminin tedavisinde etkili bir yöntemdir. Uzman doktorunuz, mevcut tıbbi şikayetlerinize yönelik farklı cihazlar ve teknikler çerçevesinde ESWT uygulamasını önerebilir. ESWT tedavisinin tercih edildiği durumlar ise aşağıdaki şekilde listelenebilir:

• Rotator cuff sendromu: Omuz bölgesindeki manşet ligamentlerindeki hasara bağlı olarak ortaya çıkan kol hareketlerinde zorlanma ve kas güçsüzlüğü problemidir.
• Lateral epikondilit (tenisçi dirseği): Ön kol kaslarının aşırı ve yanlış kullanımı sonucunda dirseğin dış kısmına uzanan tendonların hasar görmesi ile birlikte gözlenen ağrı ve hareket güçlüğüdür.
• Medial epikondilit (golfçü dirseği): Ön kol bölgesindeki bazı kasların zorlanması sebebiyle ortaya çıkan ve dirsek ile el bileği hizaları arasında kolun iç kısımlarında ağrı ile karakterize bir durumdur.
• Büyük trokanterik ağrı sendromu: Uyluk kemiğinin üzerinde bulunan kas, bursa ve tendon yapılarının hasarı sonucunda kalçanın dış bölgesinde ağrı ile gözlenen klinik tablodur.
• Bacak tendinopatileri: Bacak kaslarının kemiklere bağlandığı tendon yapılarının, yanlış hareket ve aşırı zorlanma gibi faktörler sebebiyle hasar gördüğü durumlardır.
• Patellar tendinopati: Diz bölgesinde bulunan patellar tendonda meydana gelen hasar ve inflamasyon (yangı) süreçlerini kapsayan ve aynı alanda ağrı, hareket güçlüğü gösteren bir sağlık problemidir.
• Aşil tendiniti: Baldır kaslarının topuk kemiğine bağlayan aşil tendonunun aşırı kullanıma bağlı olarak hasar görmesidir. Tendon bölgesindeki sertlik, şiddetli ağrı ve hareket güçlüğü ile karakterizedir.
• Medial tibial stres (koşucu bacağı) sendromu: Kaval kemiği hizasındaki kasların zorlanması sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Alt bacağın iç kısımlarında ağrıya sebep olur.
• Donuk omuz (adheziv kapsülit) sendromu: Omuz bölgesindeki ligament yapılarının çeşitli faktörlere bağlı olarak sertleşmesi sonucunda ortaya çıkan hareket güçlüğü ve ağrı problemidir. Bu bölgeyi etkileyen rotator cuff sendromu gibi farklı nedenlerle omzun daha az kullanılması sonucunda veya geçirilen ameliyatlar ile ilişkili olarak meydana gelebilir.
• Plantar fasiit: Topuk bölgesindeki ağrının en sık sebeplerinden birisidir. Topuk kemiğinin altından geçen plantar fasya yapısındaki inflamasyon ve sertleşme nedeniyle oluşur.
• Kırıkta kaynama gecikmesi: Bazı kırıklarda, çeşitli etkenlerden ötürü kaynama gecikmesi veya kaynamama problemleri ile karşılaşılabilir. Kaynama gecikmesinde, kırık kaynaması beklenenden daha uzun sürmekle birlikte ek bir cerrahi girişime ihtiyaç duyulmaz. Kaynamama probleminde ise en az 3 aydır gelişme göstermeyen ve toplamda 9 aydan uzun süredir kaynamayan bir kırıktan bahsedilir.
• Femur başı avasküler nekrozu: Uyluk kemiğinin baş kısmındaki kan akımının bozulması sebebiyle ortaya çıkan bir osteonekroz türüdür. Bu osteonekroz formunda, femur kemiği yeterli beslenemediğinden hücreler zarar görür ve eklem problemleri meydana gelir.
• Diz osteoartriti (kireçlenmesi): Diz eklemindeki kıkırdak yapısının hasarı sonucunda üst ve alt bacak kemiklerinin birbirine sürterek daha fazla zarara sebep olduğu bir hastalıktır.

ESWT Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Şok dalgası terapisinden yararlanmayı düşünüyorsanız, ESWT tedavisi yapan hastaneler içerisinden sizin için uygun sağlık kurumuna başvurarak fizik tedavi ve rehabilitasyon, ortopedi gibi alanlarda uzman bir doktor ile görüşebilirsiniz. Şok dalga tedavisi yaptırmak için öncelikle doktorunuz tarafından bazı muayene ve tetkikler uygulanır. Daha sonra kişisel özelliklerinize ve genel sağlık durumunuza uygun bir program hazırlanır. Şok dalga tedavisi için kişiden kişiye değişken seans sayıları ve uygulama süreleri mevcuttur. Bu konudaki en doğru karar ise doktor tavsiyesi ile verilebilir. Tedavi süreci ortalama 3 haftadır. Haftada genellikle 1 seans uygulanır. Her bir seans sonrasında, bireyin o tedavi sonucundaki iyileşme düzeyi gözlemlenir. Tam sonuç için doktorun gerekli gördüğü koşullarda seans sayısı artırılabilir. Seansların ardından, özellikle yoğun atletik faaliyetleri bulunan kişilerin bir veya iki günlüğüne aşırı aktiviteden kaçınmaları gerekir.

ESWT Tedavisinin Faydaları

ESWT tedavisi, diğer yöntemler ile belirgin fayda görülemeyen durumlarda girişimsel tekniklerden önce tercih edilebilen alternatif bir çözüm sunar. ESWT, uygun kişilerde doğru şekilde yapıldığında belirgin sonuçların elde edilmesine destek olur. ESWT tedavisinin avantajları ve bilimsel çalışmalar tarafından gösterilen faydaları ise şöyledir:

• Non-invaziv bir yöntemdir: ESWT terapisi, bir takım özel cihazlar ve bunlara bağlı aplikatörler aracılığıyla uygulanır. Cilt üzerinden omuz, kol, bacak, kalça, bilek gibi çeşitli bölgelere hedeflenerek gönderilen ses dalgaları, dokular arasında iletilerek istenen alana ulaşır ve etki gösterir. Bu sayede, özellikle uygun şekilde seçilen bireylerde ameliyat gibi girişimsel tedavilere gerek kalınmaksızın verimli sonuçlar alınabilir.
• Daha kısa iyileşme sürecine sahiptir: Aynı hastalık için gerekli operasyonla karşılaştırıldığında, ESWT tedavisi ile daha hızlı bir iyileşme beklenebilir. ESWT tedavisi yaptıranlar açısından diğer bir önemli avantaj ise cerrahi yöntemler ile karşılaştırıldığında daha düşük komplikasyon riskine sahip olduğu için konfor bakımından da elverişli bir iyileşme dönemine sahip olmasıdır.
• Kemik iyileşmesine katkıda bulunur: Yapılan araştırmalarda, ESWT terapisi ile kemiklerde bulunan osteoblast hücrelerinin uyarıldığı ve böylece yeni kemik dokusu üretiminin teşvik edildiğini gösteren sonuçlar mevcuttur. ESWT ile uyarılan hücreler, kemik gelişimi için gerekli protein ve hormonal maddelerin sentezine destek olarak iyileşme sürecini hızlandırır. Bu alanda yapılan yoğun bilimsel çalışmalarda, ESWT tedavisinin kemik metabolizmasını aktive ederek anatomik yapıların gelişimini ve tüm süreçte faaliyet gösteren biyolojik faktörlerin sentezini artırdığı gösterilir.
• Tendon tamirine destek olur: ESWT uygulamaları sırasında tendon yapısındaki kolajen ve hücreler hedeflenir. Bu sayede tip 1 ve 3 kolajen üretiminden sorumlu olan genler aktive edilerek sentez arttırılır. Bilimsel araştırmalarda, ESWT tedavisinin kemik-tendon bileşkesindeki damar yapılarının tamiri üzerinde de olumlu etkilerinin bulunduğu belirtilir.
• Kronik cilt ülserlerine karşı etkilidir: Yapılan klinik çalışmalarda ESWT tedavisi sayesinde cilt üzerinde bulunan uzun süreli ülserlerde kısmi veya tam iyileşme gözlendiği yönünde veriler mevcuttur. Diğer yöntemler ile belirgin sonuç alınamayan travmatik, diyabetik ve venöz türdeki ülserlerde, ESWT terapisinden yarar görülebilir. ESWT, yeni damar gelişimini destekleyerek doku tamirinin hızlandırılmasına destek olan bir yöntemdir. Böylece cilt, kemik ve diğer birçok farklı bölgenin dolaşımını artırarak yenilenmesine katkıda bulunur.
• Spastisite problemlerine karşı fayda gösterir: Spastisite, kas tonusundaki anormal düzeydeki artış şeklinde tanımlanır. Gerçekleştirilen klinik bilimsel çalışmalarda, ESWT uygulaması ile kas spastisitesinde uzun süreli belirgin iyileşme gözlemlendiği belirtilir. Serebral palsi (beyin felci) sebebiyle ortaya çıkan spastisite için de ESWT tedavisinin etkili olduğu yönünde araştırma sonuçları mevcuttur.

ESWT tedavisinin yukarıdaki olumlu etkileri dışında diğer faydalarının da ortaya çıkabilmesi için araştırmalar devam etmektedir. Gittikçe yaygın bir kullanım alanına erişen ESWT yöntemi, özellikle diğer tıbbi yöntemler ile çözülemeyen ve cerrahi prosedür gerektiren hastalıkların tedavisi için girişimsel olmayan bir alternatif olarak tercih edilebilir. Bununla birlikte ESWT tekniğinden belirgin fayda görmeniz için uygun kriterlere sahip olduğunuzdan ve tedavinin uzman bir ekip tarafından gerçekleştirildiğinden emin olmanız önerilir. ESWT tedavisinden yararlanmayı düşünüyorsanız, bu alanda deneyimli bir sağlık kurumuna başvurarak doktorunuza danışmalısınız.