Check Up Nedir? Nasıl Yapılır?

Kişinin hiçbir şikayeti olmamasına rağmen yapılan taramaların doğru zamanda yapılması, pek çok farklı hastalığa erken dönemde tanı konmasına ve gerektiğinde uygun şekilde tedavi edilmesine olanak tanır.

Check Up Nedir?

Pek çok sağlık sorunu ve hastalık, herhangi bir belirti vermeksizin sinsi bir şekilde ilerler. Bazı rahatsızlıkların yol açtığı semptomların ise günlük hayatın stresinden ya da yorgunluktan kaynaklandığı düşünülür.

Metabolik hastalıklar, karaciğer hastalıkları, böbrek fonksiyon bozuklukları, kalp ve damar hastalıkları gibi pek çok rahatsızlık, bu şekilde zaman içinde sessizce ilerleyerek büyük bir sağlık sorunu hâlini alabilir. Modern tıbbın getirilerinden biri olan check up, kişide henüz sağlık problemi ortaya çıkmadan önlem alınmasını ya da var olan rahatsızlığın olabilen en erken dönemde saptanmasını sağlar.

Alanında uzman hekimler tarafından yapılan muayenelerin yanı sıra laboratuvar testleri ve radyolojik görüntülemelerin de yapıldığı bu işlemler zinciri, kişinin yaşına, cinsiyetine, genetik mirasına ve risk faktörlerine göre şekillendirilir. Farklı bir deyişle genç kişiler için koruyucu hekimlik kapsamında değerlendirmeler yapılırken, yaşça büyük olan kişilerde pek çok farklı hastalığın erken dönemde saptanması için kapsamlı taramalar gerçekleştirilir. Tüm bunların yanı sıra kişinin mevcut sağlık durumuna bağlı olarak, obezite, diyabet, lipit metabolizması, kalp damar hastalıkları gibi parametreler de değerlendirilerek olası rahatsızlıklar ortaya çıkmadan önlenebilir.

Temel sağlık kontrolü (check-up) herhangi bir yakınması olsun ya da olmasın her yaştan kişiye yapılabilir. Böylece kişi sağlığını koruyabileceği gibi erken dönemde önlem alabilir ya da kişinin var olan hastalığı erken dönemde tedavi edilebilir.

Check Up Neden Yapılmalı?

Herhangi bir sağlık sorunu bulunmayan kişilere yaş, genetik miras, çevresel ve risk faktörleri dikkate alınarak, sağlık taraması olarak yapılan check up, olası hastalıkların önlenmesi veya var olan rahatsızlıkların erken dönemde tanı alması ve tedavi edilmesi amacıyla düzenli aralıklarla yapılmalıdır.

Kimler Check Up Yaptırmalıdır?

Check up işlemi sadece tahlil ve testlerden oluşan bir uygulama değildir. Kişi; yaşına, cinsiyetine ve risk faktörlerine göre kendisi için belirlenen uzman hekimlerle yüz yüze görüşür ve muayene olur. Hekimin gerekli gördüğü durumlarda kişiye ek laboratuvar testleri ve radyolojik görüntülemeler yapılabilir. Böylece hastanın mevcut sağlık durumu kapsamlı olarak değerlendirilir. Elde edilen sonuçlar ışığında hekim, hastayı dikkat etmesi gerekenler konusunda ayrıntılı olarak bilgilendirir. Bir sonraki check up işlemi sırasında var olan riskler gözden geçirilir.

Check up, erişkinlerin herhangi bir şikayeti olmasa dahi en az yılda 1 kez yaptırılması gereken bir sağlık taramasıdır. Kişinin mevcut risklerine göre farklılık gösterebilen check up dönemlerinin hekim tarafından daha sık yapılması önerilebilir. Bu süre, kişinin sağlığındaki değişimlerin ve risk faktörlerinin takip edilmesi açısından son derece önemlidir.
 
Ailesinde şişmanlık, diyabet, hipertansiyon gibi kronik bir hastalık olanlar, Jinekolojik kanserler, meme kanseri, prostat kanseri gibi kanser türleri açısından risk grubunda yer alanlar, kronik ve kalıtımsal diğer hastalıklar açısından risk grubunda yer alanlar, yoğun tempoda ve yoğun stres altında çalışanlar, daha sağlıklı bir menopoz dönemi geçirmek isteyenler kadınlar, düzenli temel sağlık kontrolü yaptırmalıdır.

Check Up Öncesinde Nelere Dikkat Edilmeli?

Check up yaptırmak isteyen kişinin öncelikle en yakın sağlık kuruluşundan randevu alması gerekir. Kişinin temel sağlık kontrolünden sorumlu olan hekim, hastanın kapsamlı olarak anamnezini alır. Böylece check up'ın türü ve kapsamı belirlenir. Check up'ın yapılacağı günden önce kişinin kullandığı ilaçların kesilmesi önerilebilir.

Randevu tarihinin oluşturulmasının ardından check up'ın yapılacağı gün kişinin hastaneye aç karnına gelmesi istenir. 8 ila 10 saatlik açlık, yapılan laboratuvar testlerinin doğru sonuçlar vermesi için önemlidir.

Su tüketilmesinde ise herhangi bir sakınca yoktur. Sıklıkla sorulan "Check up öncesinde su içilir mi?" sorusu bu şekilde yanıtlanabilir. Check up işlemi sırasında zaman kaybetmemek için hastaneye aç karnına gelinmesi son derece önemlidir. Sigara, kafein içeren içecekler ve gıdalar tüketilmemelidir. Sakız ya da şeker gibi ürünler kullanılmamalıdır.

Randevu gününden önce kişinin akşam yemeğinde hafif beslenmesi ve alkol almaması gerekir. Kişiye özel olarak oluşturulan check up uygulaması kapsamında batın ultrasonu varsa kişinin idrara sıkışık olarak hastaneye gelmesi beklenir.

Kişi, sağlık kuruluşuna geldiğinde, öncelikle kişinin kanı ve idrarı alınır ardından ilgili hekime yönlendirilir. Bölüm hekimlerinin talepleri doğrultusunda gerekli durumlarda pek çok test, kapsamlı olarak yapılabilir. Eğer kişinin mesanesi dolu değilse bolca su içmesi sağlanır.

Kişinin check up programında eforlu EKG bulunuyorsa, yedek iç çamaşırı, havlu, spor kıyafet ve spor ayakkabı getirmesi, kişinin rahat etmesini sağlar. Mamografi tetkiki bulunan hastaların ise duş alması önerilir. Duştan sonra krem, parfüm ya da terlemeyi önleyici ürünlerin kullanılmaması gerekir. Varsa önceki check up sonuçları ya da diğer rahatsızlıklara ait belgelerin kişinin yanında bulunması önerilebilir. Kişinin gebe olması ya da gebelik şüphesi bulunması durumunda ise mutlaka check up öncesinde hekime bilgi verilmelidir.

Check Up Sırasında Nelere Bakılır?

Check up sırasında kişinin genel sağlık durumunun belirlenmesi için tansiyonu, ateşi, kalp ve solunum hızı ölçülür. Ardından kan ve idrar örneği verilmesi istenir. Daha sonra kardiyoloji, göğüs hastalıkları, dahiliye nöroloji, kulak burun boğaz, kadın doğum, üroloji gibi pek çok branş hekimiyle görüşme sağlanır. Her branşın hekimi, gerekli durumlarda ek tetkikler yapılmasını isteyebilir ya da bir önceki hekimin istediği tahlilleri ekrandan kontrol ederek kişinin durumunu değerlendirir.

Check up, kişiye özel olarak hazırlanan sağlık taraması programı olduğundan kişinin görünmesi gereken branş ve hekim sayısı farklılık gösterebilir. Bu durum kişiden istenen tahlil türlerinin de farklılaşmasına neden olabilir.