Kalp Kapak Hastalıkları Çeşitleri ve Belirtileri

Kalp, vücutta yer alan hücre, doku ve organların sürekli olarak beslenmesini sağlamak için günde yaklaşık 100 bin kez kasılır. Dolaşım sisteminde yer alan ortalama 5 litre kan gün içinde gün içinde tüm doku ve organlar arasında sürekli dolaşımdadır. Kalbin kasılması elektriksel aktiviteye bağlı olarak bilinç dışı şekilde gerçekleşir.

Kalp Nasıl Çalışır?

Kalp kasının kasılması için gerekli olan elektrik aktivite sinüs düğümü (nodu) olarak adlandırılan bir bölgeden tüm kalp içi yüzeylerine iletilir. Bu düğüm tarafından oluşturulan elektrik aktivitesi atriyoventriküler düğüm olarak tanımlanan bir hücre kümesi tarafından düzenlenir. Böylece kalp, ritmik olarak kasılır.

Dört odacıktan oluşan kalbin üst kısmında bulunan 2 odacık, atriyum yani kulakçık olarak tanımlanırken kalbin alt kısmındaki 2 odacık, ventrikül yani karıncık olarak adlandırılır. Bu odacıklar arasında triküspit, pulmoner, mitral ve aort olmak üzere toplam 4 kapak bulunur.

Vücudun dolaşım sisteminde bulunan kan, kalbe sağ kulakçıktan girer. Triküspit kapağından (kapakçık da denir) geçerek sağ karıncığa aktarılır. Kalp kasının kasılmasıyla birlikte kan, temizlenmek üzere pulmoner kapaktan geçer ve akciğerlere gönderilir. Oksijen bakımından zenginleşen kan, sol kulakçığa gelir. Mitral kapaktan geçerek sol karıncığa ulaşan kan, buradan tüm vücuda pompalanmak üzere aort kapağından geçerek aort damarına pompalanır.

Kalp Kapak Hastalığı Nedir?

Kalp odacıkları arasında kan akımının doğru şekilde yönlendirilmesini sağlayan kalp kapakları, kalbin kasılmasıyla birlikte açılıp kapanır. Bu kapaklar normal fonksiyonlarını yerine getiremediğinde farklı sağlık sorunu ortaya çıkabilir.

Kalp kapak hastalıkları doğumsal (konjenital) ya da halk arasında yaygın olarak bilinen adıyla doğumsal veya edinsel, yani sonradan ortaya çıkan sağlık problemlerine bağlı olarak gelişebilir. Pek çok farklı faktöre bağlı olarak gelişebilen kalp kapak hastalıklarından en yaygın olanları mitral ve aort kapaklarına bağlı olarak gelişir. Triküspit ve pulmoner kapaklara bağlı olarak gelişen rahatsızlıklara ise daha ender rastlanır.

Kalp kapakları ile ilgili rahatsızlıklar kapakçıkların daralmasına bağlı olarak kan akışının azalması ya da kalp kapakçık yetmezliğine bağlı olarak kanın geriye kaçması şeklinde görülebilir. Bu rahatsızlıklar tek tek meydana gelebileceği gibi her ikisi birden de oluşabilir. Kalp kapaklarında oluşan rahatsızlıklara bağlı olarak kalbe binen yük artar. Tedavi edilmediğinde ise kalpte geri döndürülemez hasarlanmalara yol açabilir.

Kalp Kapak Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

Kalp kapak hastalıkları çoğunlukla başlangıç döneminde belirtiye yol açmaz. Dolayısıyla tanı ve tedavinin gecikir. Bu da kalp yetmezliği, ritim bozukluğu, inme ve kalp krizi gibi çok ciddi sağlık problemine ve hatta ani yaşam kaybına neden olabilir.

Çoğunlukla yavaş seyirli olan kalp kapakçık hastalıklarının varlığında kişi, düzenli olarak sağlık kontrollerini yaptırmalıdır. Kalp kapakçığı hastalığında ilerleyen dönemlerde ortaya çıkan belirtiler, rahatsızlığın hangi kapakta olduğuna bağlı olarak farklık gösterse de genellikle kişide;

çabuk yorulma,
tıkanma hissi,
nefes darlığı,
çarpıntı gibi belirtilere yol açar.

Vücutta sıvı birikimine de yol açabilen rahatsızlıkta ayaklarda şişlik,

göğüs ağrısı
baş dönmesi,
bayılma gibi belirtiler de yaygın olarak görülebilir.

Kalp kapakçığı hastalıkları ifadesi mitral, triküspi, pulmoner ve aort kapaklarındaki darlık veya yetmezliği anlatan genel bir terimdir.

Mitral Kapak Hastalıkları Nelerdir?

Akciğerlerden sol kulakçığa gelen kan, iki yapraklı mitral kapaktan geçerek sol karıncığa geçer. Sol karıncığın kanla dolmasının ardından kalp kasılarak kanın, aort kapakçığından geçerek aort damarına pompalanmasını sağlar. Kanın aort damarına pompalanması sırasında mitral kapak kapanırken aort kapağı açılır.

Mitral kapağın kapanması sayesinde kanın sol kulakçığa geri kaçması önlenir. Mitral kapakçıkta oluşan hastalıklara bağlı olarak kanın sol kulakçıktan sol karıncığa geçişi zorlaşır veya kan sol karıncığa geri kaçar.

Sinsi seyirli olan mitral kapak hastalıkları, erken dönemde belirtiye yol açmaz. Fakat hastalık ilerledikçe kişide;

nefes darlığı,
göğüs ağrısı,
çabuk yorulma,
çarpıntı gibi belirtilere neden olabilir.

Mitral kapakçık hastalıkları mitral kapak darlığı ya da mitral yetmezlik şeklinde oluşur:

Mitral Kapak Darlığı: Yaklaşık 4 ila 6 santimetre kare boyutunda olan mitral kapağın 1 ila 1,5 santimetre kare boyutuna gelmesi orta derecede, 1 santimetre kare boyutunun altına gerilemesi ise ciddi mitral darlık olarak tanımlanır.

Kapağın ya da kapağın alt kısmındaki dokunun sertleşmesi kanın akciğerlerde toplanmasına yol açar.
Kan akciğerlerde göllenir ve akciğer içi basınç artar. Bu da akciğerlerdeki gaz alışverişinin bozulmasına neden olur.
Ciddi mitral kapak darlığı vakalarında ise sol kulakçıktaki basınç da artar. Buna bağlı olarak sol kulakçık genişler ve böylece kalbin elektrik aktivitesinin iletim süresi uzar.
Ritim bozukluğuna yol açan bu durum devam ettiğinde kalbin diğer odacıklarında basınç artışı ve işlev kaybına yol açar.
Zamanla kalp odacıklarındaki pıhtı oluşumlarından vücudun farklı bölgelerine emboli denilen pıhtı parçalarının atılması daha ciddi sağlık sorunlarının gelişmesini sağlar.

Mitral Yetmezlik: Mitral kapağın tam olarak kapanamaması olarak tanımlanan bu rahatsızlıkta, aort damarı aracılığıyla vücuda pompalanması gereken kanın bir kısmı sol kulakçığa geri kaçar. Ayrıca sol karıncığın genişlemesine bağlı olarak da mitral kapak tam olarak kapanmayabilir. İlerleyen zamanlarda sol karıncığa binen yük artar ve bu durum kalp yetmezliğine neden olur.

Aort Kapak Hastalıkları Nelerdir?

Üç yaprakçıktan oluşan aort kapağı, yarım ay şeklindedir. Aort kapağı kalbin kasılmasıyla birlikte açılarak oksijen bakımından zengin olan kanın aort damarı aracılığıyla tüm vücuda pompalanmasını sağlar. Aort kapak hastalıkları şu şekildedir:

Aort Darlığı: Çoğunlukla romatizmal kaynaklı oluşan aort darlığı, romatizmal nedenler dışında da oluşabilir.

Romatizmaya bağlı olarak aort kapağı kalınlaşır.
İltihaba bağlı olarak kapağın yaprakları birbirine yapışır ve sertleşir.
Bu durum, mitral kapağın normal fonksiyonunu yapmasına da engel olabilir.
Konjenital aort darlığı vakalarında ise aort kapağı 3 değil 2 yapraktan oluşur.
Zaman içinde kapağın bozulmasına bağlı olarak kişide aort darlığı gelişebilir.
Aort darlığına yol açan bir diğer etken de damar sertliğidir.
Sıklıkla göz kararması, bayılma, göğüs ağrısı ve ritim bozukluğu gibi belirtilere yol açar.

Aort Yetmezliği: Sıklıkla infektif endokardite (kalp kapak enfeksiyonu) ya da eklem romatizmasına bağlı olarak gelişen aort yetmezliği, göğüs kafesine alınan sert darbelere bağlı olarak aort kapakçığının yapraklarının birinin yırtılması sonucunda da meydana gelebilir.

Kalbin büyümesine yol açan aort yetmezliğinde;

hâlsizlik,
göğüs ağrısı,
nefes darlığı
bayılma gibi belirtiler görülür.

Triküspit Kapak Hastalıkları Nelerdir?

Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında bulunan triküspit kapak, kanın sağ kulakçıktan, sağ karıncığa geri dönmesini engeller. 3 yaprakçıktan oluşan triküspit kapak hastalıkları şöyledir:

Triküspit Darlığı: Diğer kapak darlıklarına göre çok daha nadir görülen bu hastalık, çoğunlukla romatizmal kalp hastalığından kaynaklanır.

Kanın sağ kulakçığın gerisinde göllenmesine yol açan bu durum, toplardamarın genişlemesine, bacaklarda ödeme, karında sıvı birikimine ve karaciğer büyümesine neden olur. Yorgunluk şikayetiyle karakterize olan triküspit darlığında, karaciğerin büyümesine bağlı olarak kişi sağ kaburgaların alt kısmında ağrı hisseder.

Triküspit Yetmezliği: Sağ karıncığın kasılması sırasında triküspit kapağın tam kapanamamasına yol açan rahatsızlıkta kan, sağ karıncıktan sağ kulakçığa geri kaçar.
Pulmoner darlık, bazı konjenital kalp hastalıkları, sol kalp yetmezliği, mitral darlık ve mitral yetmezlik gibi nedenlere bağlı olarak oluşabilir.

Pulmoner Kapak Hastalıkları Nelerdir?

Sağ karıncık ile kanın, kalpten temizlenmek üzere akciğerlere gönderildiği damar olan pulmoner arter arasında bulunan pulmoner kapak, kanın pulmoner arterden sağ karıncığa geri kaçmasını engeller. Pulmoner kapak, 3 yaprakçıktan oluşur.

Pulmoner Kapak Darlığı: Pulmoner kapak darlığı en sık doğumsal olarak görülürr. Çok ender vakalarda ise Fallot Tetralojisi (TOF) ve romatizmal kalp hastalığı da pulmoner kapak darlığına yol açabilir.
Yorgunluk ve eforla gelişen nefes darlığı gibi belirtilere yol açar.

Pulmoner Kapak Yetmezliği: Pulmoner kapağın tam olarak kapanamamasına yol açan hastalıkta kan, pulmoner arterden sağ karıncığa geri kaçar.