Alt Üst Çene Kaymaları ve Bozuklukları Nedir? Nasıl Düzeltilir?

Çene, alt (mandibula) ve üst (maksilla) çene kemiği olmak üzere iki kemikten oluşan bir yapıdır. Çeneyi oluşturan kemiklerin üzerinde de dişler yer alır. Diğer canlılarda olduğu gibi insanlarda da çene, ısırma ve çiğneme gibi yeme fonksiyonlarının yerine getirilmesine yardımcı olur. Çene yapısının bozuk olması durumunda ise sayılan fonksiyonlarda sorunlar meydana gelebilir. Peki çene yamukluğu nedir? Çene yamukluğu nasıl düzeltilir? Çene düzeltme ameliyatı nasıl yapılır? Tüm bu soruların yanıtını yazının devamında bulabilirsiniz.

Çene Kayması Nasıl Anlaşılır?

Çene, yaşamsal pek çok işlevin gerçekleştirilmesine katkıda bulunan bir yapıdır. Bazı problemler ve gelişim bozuklukları çenenin yamuk olmasına, alt ve üst çenenin düzgün olmamasına neden olur. Çene yapısı bozukluğu kişinin yemesinden solunumuna, uykusundan konuşmasına kadar pek çok konuyu etkiler. Çene eğriliği bazen fizik tedavi ile tedavi edilebilir. Ancak çene yapısındaki bozukluğun daha ciddi olduğu durumlarda tedavi için çene yapısı düzeltme cerrahisine ihtiyaç duyulabilir.Çene yamukluğu kişilerde bazı belirti ve bulguların ortaya çıkmasına yol açar. 

• Şakaklarda ağrı,
• Çene kıtlaması, kütlemesi,
• Çene ekleminin olduğu bölgede ağrı,
• Çeneden sertlik, açılmama,
• Omuz ve sırtta ağrı,
• Kulakta tıkanıklık hissi.

Çenenin hem yapısal hem de işlevsel olarak düzgün durumda olması için çenedeki kemik, tendon ve kas yapılarının uyum içerisinde çalışması gerekir. Bu yapıların herhangi birinde meydana gelen bir bozukluk çenede eğriliğe neden olabilir. 

• Travma: Kaza, düşme, spor kaynaklı yaralanma gibi pek çok durum, çene yapısına zarar verebilir. Travma çenenin çatlamasına, kırılmasına veya çene ekleminin çıkmasına yol açabilir. Travma sonucu çenede hafif bir hasar oluşursa bu durum kendiliğinden iyileşebilir. Ancak daha ciddi kırıkların ve dislokasyonların (çıkmaların) olduğu durumlarda ise cerrahiye ihtiyaç duyulabi
• Temporomandibular Eklem (TME) Hastalıkları: Temporomandibular eklem ya da diğer adıyla çene eklemi rahatsızlıkları toplumda oldukça yaygın olarak görülür. TME hastalıklarının gelişmesinde bazen altta yatan neden bulunmayabilir. Ancak bazen TME hastalıkları, artrit (eklem iltihabı), stres ve travma gibi durumlara bağlı olarak da gelişebilir. TME hastalıklarının tedavisi, kişiyi etkileyen hastalığın şiddetine göre farklılık gösterir. TME hastalığına sahip bazı kişilerde; eklem üzerine soğuk uygulama, çene egzersizi, ağız içi cihaz kullanımı, botoks gibi yöntemler rahatsızlığı gidermeye yardımcı olabilir. TME hastalığının çok şiddetli olduğu durumlarda ise çene eklemi  ameliyatı gerekebilir.
• Doğum Kusurları: Bazı kişilerde doğuştan gelen çene yamukluğu, çarpık çene gibi yapısal sorunlar olabilir. Doğumdan itibaren var olduğu için doğumsal kusur altında toplanan bu sorunlar, gerek cerrahi gerek de yaşam tarzı değişiklikleri ile düzeltilebilir.
• Diş Dizilim Düzensizlikleri: Çene kemikleri üzerinde yer alan dişlerin belirli bir düzen içerisinde dizilmesi gerekir. Bu dizilimdeki düzensizlikler yani çarpık dişler; çene kemiklerinin gelişimini olumsuz etkileyerek eğriliğe, yamukluğa, kaymaya neden olabilir. Dişteki çarpıklıklar diş teli ve aparey gibi aparatlarla düzeltilebilir. Bunların yeterli olmadığı durumlarda ise cerrahiye başvurulabilir.

Çenedeki yamukluk bariz olduğunda dışarıdan da gözle görülebilir. Çene yamukluğunda görülen belirtilerin var olması da bu rahatsızlığın teşhisi için önem taşır. Çene eğriliğinin kesin tanısı için ağız, diş ve çene cerrahisi uzmanlarına başvurmak gerekir. Uzmanlar, çeşitli muayene yöntemlerinin de yardımıyla çene eğriliği tanısı kesinleştirilebilir.

Çene Kayması Nasıl Düzelir?

Çene yapısı bozukluğunun düzeltilmesi kişinin yeme, konuşma, uyumasının iyileştirilmesi için oldukça kritik bir öneme sahiptir. Çenedeki yamukluğun düzeltilmesinin pek çok farklı yöntemi mevcuttur. Çenedeki hafif hasarlanmaların tedavisinde fiizk tedavi, soğuk uygulama, çene egzersizleri, basit ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Ancak daha ciddi durumlarda çene yapısının düzeltilmesi için ameliyata gereksinim duyulur.

Çene Kayması Ameliyatı

Çene cerrahisi ya da diğer adıyla ortognatik cerrahi, çene kemiklerini ve çenedeki dişlerin dizilimini düzeltmeye yarayan operasyonların geneline verilen addır. Çene yapısının düzeltilmesi yeme, konuşma gibi işlevlerin iyileştirilmesini sağlarken aynı zamanda yüz görünümünü de düzeltir.

Çene cerrahisi, diş teli veya aparey gibi ortodontik yöntemlerin düzeltemediği sorunların düzeltilmesine katkı sağlar. Ortodontik problemler için yapılan çene cerrahisi öncesinde ve sonrasında kişilerin diş teli ve aparey kullanması gerekebilir.Çene cerrahisi genellikle fiziksel gelişimin tamamlanmasından sonra yapılır. Dolayısıyla çene cerrahisi için kadınlarda ideal yaş 14-16 yaş iken erkeklerde 17-21 yaştır.

• Isırma ve çiğneme fonksiyonlarının iyileştirilmesi,
• Yutma ve konuşma ile ilgili problemlerin düzeltilmesi,
• Diş sağlığının korunması,
• Çene kapanması ile ilgili sorunların giderilmesi,
• Küçük çene, çapraz kapanış gibi durumlar sonucu oluşan yüz asimetrisinin düzeltilmesi,
• Dudakların tam ve sağlıklı bir şekilde kapanmasının sağlanması,
• TME hastalıkları başta olmak üzere çene rahatsızlıkları sonucu oluşan ağrının giderilmesi,
• Yüz bölgesi yaralanması ve doğum kusurlarının düzeltilmesi,
• Obstrüktif uyku apnesi gibi uyku problemlerinin iyileştirilmesi.

Çene cerrahisi öncesi genellikle ameliyata hazırlık süreci olur. Bu hazırlık sürecinde çoğunlukla hastaların 12-18 ay diş teli takmaları gerekir. Böylelikle ameliyat öncesinde dişlerin dizilimi belirli ölçüde düzeltilmiş olur. Çene cerrahisinde operasyonun ayrıntılı olarak planlanabilmesi için dişlerin ve çene kemiklerinin filmleri çekilir. Bazen diş dizilimini optimal hale getirmek için dişlerin yeniden şekillendirilmesi gerekebilir.Çene cerrahisi, ağız cerrahisi ve maksillofasiyal cerrahi uzmanları tarafından yapılır. Çene cerrahisi genellikle genel anestezi altında yapılır ve hastaların yaklaşık 2-4 gün hastanede kalması gerekir.Yamuk çene ameliyatı genellikle ağız içerisinden yapılır. Bu nedenle yüzde herhangi bir ameliyat izi kalmaz. Ancak bazı durumlarda çeneye dış taraftan küçük bir kesi ile müdahale edilmesi gerekebilir. Bu tarz durumlarda yüzde küçük bir iz kalabilir. Ameliyat esnasında cerrahlar çene kemikleri doğru pozisyona getirilir. Kemiklerin bu pozisyonda sabitlenmesi için küçük levhalar, vidalar, teller kullanılabilir. Kullanılan bu aletler zamanla kemikle kaynaşarak çene yapısını sağlamlaştırır. Bazı ameliyatlarda, çene kemiklerine vücuttaki farklı kemiklerden kemik transferi yapılabilir. Bazen de kemikler yontma benzeri yöntemlerle yeniden şekillendirilir.

• Maksiller Osteotomi: Üst çene kemiğinin düzeltildiği çene cerrahisi türüdür. Çapraz ısırık, çene kapanış bozukluğu, yüzün orta bölümünün az gelişmesi (midfasiyal hipoplazi), üst çenenin geride kalması gibi durumların tedavisinde kullanılır.
• Mandibular Osteotomi: Alt çene kemiğinin düzeltildiği çene cerrahisidir. Alt çene yamukluğunun iyileştirilmesi için bu yönteme başvurulur.
• Genioplasti: Küçük çene durumunun düzeltildiği çene cerrahisi türüdür. Küçük çene sıklıkla ağır alt çene geriliği ile birliktelik gösterir. Genioplasti ile hem küçük çene yeniden şekillendirilir hem de alt çene kemiği daha ön bir pozisyona getirilir.

Ameliyat sonrası iyileşme sürecinin hızlandırılması için dikkat edilmesi gereken bazı durumlar vardır. Ameliyat sonrası hasta ne yiyip içmesi konusunda doktorunun önerilerini uygulamalı ve oral hijyenine özen göstermelidir. Yine bu süreçte hastanın sigara gibi tütün ürünlerinden uzak durması gerekir. Ameliyat sonrası ağrının hafifletilmesi için hastaya ağrı kesici reçete edilebilir.Çene yapısı düzeltme ameliyatı sonrası iyileşme yaklaşık 6 hafta sürer. Ancak bazı durumlarda iyileşme 12 haftaya kadar uzayabilir. Ameliyat sonrası takılan diş tellerinin çıkarılması için ise birkaç yıl beklemek gerekebilir. Tedavi sonucunda kişinin ağız ve diş sağlığının geliştirilmesinin yanı sıra dış görünüm ve özgüven gibi konularda da gelişim kaydedilebilir.

Tüm girişimsel işlemlerde olduğu gibi çene yamukluğu düzeltme ameliyatının da bazı riskleri mevcuttur. Ameliyatın riskleri arasında kan kaybı, enfeksiyon, sinir hasarı, çene kırığı sayılabilir. İşlem sonrası dişin yanlış pozisyonda sabitlenmesi, çene eklemi ağrısı, diş sağlığının olumsuz etkilenmesi gibi komplikasyonlar gelişebilir.

Çene Kayması Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Çene beslenme için oldukça kritiktir. Özellikle doğumsal kusur sonucu olan veya şiddetli çene yamukluğu durumlarında hastanın beslenmesi ciddi ölçüde bozulabilir. Küçük yaştaki çocuklarda beslenmedeki bu bozulma, gelişme geriliğine yol açabilir.Çenedeki sorunlar, obstrüktif uyku apnesi başta olmak üzere solunumda sıkıntılara neden olabilir. Çene eğriliği migren gibi kronik baş ağrılarının da ortaya çıkmasına veya var olan sorunun şiddetlenmesine neden olabilir.

Çene yapısı bozukluğu, kişileri fonksiyonel olarak etkileyebilir. Ayrıca estetik olarak da istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Dolayısıyla çenedeki yamukluğun gerek cerrahi gerek de cerrahi olmayan yöntemlerle düzeltilmesi, kişinin hayat kalitesini artırır. Çenedeki yapısal sorunların erken dönemde fark edilmesi ile tedavinin daha genç yaşlarda başlaması mümkün olur. Bu da tedavi başarısının artırır. Düzenli olarak ağız ve diş sağlığı kontrollerine gidilmesi ile çene yamukluğu erken dönemde fark edilebilir. Siz de hem kendi hem de yakınlarınızın sağlığı için düzenli olarak ağız ve diş kontrolüne gitmeyi ihmal etmeyin. Sağlıklı günler dileriz.