Çekiç Parmak (Malled Finger) Deformitesi

Genellikle ayak başparmağında veya elde 2. veya 3. parmakta görülen çekiç parmak deformitesine, özellikle spor yapan kişilerle gençler arasında sık rastlanılır. Ağrılı bir rahatsızlık olan çekiç parmak, basit önlemlerle kontrol altına alınabileceği gibi, kimi durumlarda cerrahi müdahale gerektirebilir. Bu yüzden çekiç parmağın hangi sebeplerden ileri geldiği ve çekiç parmağın tedavi yöntemi iyi belirlenmelidir.

Çekiç Parmak Nedir?

Çekiç parmak, beyzbol parmağı veya mallet finger, çeşitli sebeplerle el veya ayak parmaklarında meydana gelen şekil bozukluğudur. Çekiç parmak deformitesi genellikle el veya ayağın ikinci, üçüncü veya dördüncü parmağında meydana gelir. Parmak ucuna darbe alma neticesinde veya kronik olarak eklemin hareketinin aksaması nedeniyle parmak sırtındaki tendonların hasar alması sonucu, orta ekleminden kıvrılan parmak, çekiç görünümü aldığından bu isimle adlandırılır.

Erken evrede parmak esnekliğini koruyabilir. Bu dönemde basit önlemler ve uygulamalarla deformite düzeltilebilir. Ancak herhangi bir önlem alınmayan veya tedavi edilmeyen durumlarda, şekil bozukluğu kalıcı hale gelir ve tedavisi için cerrahi müdahale gibi daha ciddi yöntemlere başvurulması gerekebilir.

Tedavi edilmeyen çekiç parmak, zamanla el ve ayak işlevlerinde aksamaya neden olur. Parmak uçları aşırı derecede hasar gördüğünden parmağın uç kısmı bükülü kalarak kıvrılır ve bazen de şiddetli ağrıya neden olabilir.

Çekiç Parmak Neden Olur?

Çekiç parmak deformitesi genellikle el veya ayak parmağına uç kısmından sert bir darbe gelmesi sonucu, parmak sırtındaki parmağın düzeltilmesini sağlayan tendonun hasar görmesi ile meydana gelir.

Elde çekiç parmak deformitesi genellikle beyzbol oyuncularının parmak uçlarına top gelmesi sonucu meydana geldiğinden beyzbol parmağı olarak da isimlendirilir.

Bunun dışında özellikle ayak çekiç parmak deformitesi, uzun süre ayak parmağının içe doğru bükülmesi nedeniyle, parmak sırtındaki tendonların ve parmak ekleminin hasar görmesi, iltihaplanması sonucu oluşur.

Çekiç parmak deformitesi ayakta sıklıkla en uzun parmakta görülür. Genelde ayağa uygun olmayan dar ayakkabıların uzun süre giyilmesine bağlı olarak meydana gelebilir. Hasta deformite gelişmeye başlamasına rağmen, aynı şekilde ayak parmağının bükülü kalmasına neden olacak şekilde ayakkabı giymeye devam ettiğinde, deformite kalıcı olabilir. Bu durumda parmak bükülü vaziyette kalabilir veya diğer ayak parmakları üzerine doğru şekil bozukluğuna uğrayabilir.

Bu durumda kişi ayağına uygun ayakkabı bulmakta zorlanabilir.

Nihai olarak, her iki durumda da etkilenen parmağın, parmak sırtına doğru hareket ettirilmesinde güçlük yaşanır (ekstansiyon hareketi yapılamaz) ve bazen de şiddetli ağrı meydana gelir. Ayakta çekiç parmak deformitesi ayrıca, dar ayakkabı giyilmesi nedeniyle bükülen parmağın ayakkabı içerisine sürtünmesi sonucu parmak sırtında nasırlanma ve sertleşmeyle beraber ağrı olarak da kendini gösterebilir.

Ayakta çekiç parmak deformitesine benzer şekilde tokmak parmak ve pençe parmak deformiteleri de görülebilir. Bunlar arasındaki fark etkilenen tendon ve eklem grubudur.

Eğer parmağın en uç ekleminde bükülme izlenirse tokmak parmak; orta ekleminde bükülme görülürse çekiç parmak; Parmakla ayağın birleştiği kısımda bükülme izlenirse pençe parmak olarak ifade edilir.

Bu deformitelere yol açan sağlık sorunlarını şu şekilde özetleyebiliriz;

• Yanlış ayakkabı kullanımı: Özellikle önü dar ve topuklu ayakkabı kullanımında ayak parmakları baskılanarak deformite gelişebilir.
• Travma: Önden parmaklara gelen darbeler sonucu meydana gelebilir.
• Genetik: Aile öyküsünde benzer deformite gelişimi göze çarpıyorsa bu durum bir risk faktörüdür.
• Eklem iltihabı: Altta yatan eklem iltihabı hastalıkları bu deformitelerin gelişmesine katkıda bulunur.
• Diğer ayak deformiteleri: Yüksek ark (pes cavus), içe basma (pes valgus) veya başparmak eğriliği (hallux valgus) gibi çeşitli ayak deformiteleri; çekiç parmak gelişimini kolaylaştırabilir.
• İleri yaş: Eklem ve tendonların baskılanması, yaralanması ve iyileşememesi açısından ileri yaş bir risk faktörüdür.
• Kas ve tendon problemleri: Genelde sporcularda gözlenen kas ve tendon sorunları ayağın hareketinin kısıtlanmasına neden olur.
• Omurilik veya periferik sinir hasarı: Bu durumlarda ayağın yaralanması ve deformite gelişmesi riski artmaktadır.

Çekiç Parmağın Belirtileri Nelerdir?

Çekiç parmak elde meydana gelirse, kişinin etkilenen parmağı ortadaki ekleminden bükülür ve o şekilde kalır. Kişiye el parmağını düzeltmesi istendiğinde kişi kendi iradesiyle bunu yapamaz. Ancak hasta öbür elini kullanarak veya muayeneyi yapan doktorun müdahale ederek parmağı düz pozisyona getirebilir.

Kişi parmağını bükebilir ve parmak sırtına doğru düzleştirme hareketi dışındaki hareketleri yaptırabilir. Bunların dışında etkilenen parmakta ağrı hissedilebilir. El parmağında bu deformiteye bazen etkilenen tendonla ilişkili kemikte küçük kırıklar eşlik edebilir. Kırık varlığında ciddi ağrı meydana gelebilir.

Ayakta çekiç parmak deformitesi varlığında, etkilenen parmak sürekli içe bükülü vaziyette izlenir. Parmak ayakkabı duvarına sürekli temas halinde ve sürtünmeye maruz kaldığından, temas noktalarında sertleşme ve nasırlara rastlanabilir.

Bu noktalar ayrıca ağrılı olabilir. Etkilenen parmaklarda diğer parmakların üstüne binme şeklinde deformiteler görülebilir. Bu deformiteler nedeniyle kişi ayağına uygun ayakkabı bulmakta zorlanabilir. Ayakkabı tercihinde topuklu veya sivri burunlu ayakkabıların kullanılması da şikayetleri artırabilir.

Çekiç Parmak Tedavisinde Ne Yapılır?

Çekiç parmak tedavisinde; parmak şeklinde meydana gelen deformasyona bağlı olarak farklı yöntemlere başvurulur. Erken evrede olup çok fazla şekil bozukluğuna uğramamış parmaklarda, tendon hasarı ile birlikte parmak kemiklerinde kırık yoksa hastaya 2 ay süre boyunca takması şartıyla parmak ateli önerilebilir. Yine, erken dönemde buz uygulaması ve nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar ağrı için faydalı olacaktır

Ayrıca bu süreçte, ayakta çekiç parmak deformitesi durumunda hastanın yumuşak, esnek ve ön kısmı yuvarlak ayakkabıları tercih etmesi tavsiye edilir. Eğer hastanın çekiç parmak deformitesi ilerlemiş düzeydeyse ayakkabı kullanımı için dikişleri yukarı doğru, yumuşak yapıdaki özel üretim ayakkabılar önerilir.

Bununla beraber, açık yaralanma varsa, kemiklerde kırık izleniyorsa tedavide cerrahi müdahale düşünülmelidir. Çekiç parmak ameliyatında hem kırılan kemiğin, hem de zarar gören tendonun onarımı yapılır. Parmağın en uç iki boğumunu yaklaşık iki ay süre ile düz tutacak bir tel konarak hastanın parmağını bu süre içinde bükmemesi sağlanır.

Hastalar çekiç parmak deformitesi meydana geldiğinde, sadece görüntü açısından bir problem olduğu gerekçesiyle uzman bir doktora başvurmaktan kaçınabilir.

Bununla birlikte, eğer deformite erken dönemde tedavi edilmezse yaralanan tendon kısalarak aşağıya doğru yer değiştirerek, tedavisi daha zor ve zahmetli olabilecek, kuğu boynu deformitesi adı verilen yanlış bir iyileşme yoluna girer. Bu açıdan konu hasta tarafından dikkatle irdelenmeli ve konunun uzmanı bir hekim tarafından muayene edilerek, hekim gözetiminde tedavi sürecini takip etmelidir.

Çekiç Parmak Tedavisinde Hangi Egzersizler Yapılabilir?

Ayak çekiç parmağın tedavisi aşamasında önem verilmesi gereken unsurlardan biri de ayak parmaklarındaki kasların güçlendirilmesini, bu sayede parmağın duruşunun düzeltilmesini hedefleyen egzersizlerin yapılmasıdır.

Bu anlamda çekiç parmak egzersizi için yere eğilirken parmak uçlarında eğilmek veya sabit dururken ya da ayaklarınızı uzatmış televizyon izlerken ayak parmaklarınızla yerdeki bazı küçük cisimleri almaya çalışmak gibi ufak egzersizler yapılabilir.

• Ayak parmaklarınızı parmak köklerinizden itibaren tutup aşağıya doğru 20-30 saniye iyice gerin (plantar fleksiyon). Bu sırada ayak üzerindeki ekstansör tendonlarınızı germektesiniz.
• Aynı zamanda ayak tabanı oyuğunuzu (metatarsal oyuk) diğer elinizin başparmağı ile yukarı iterek germenin tam olmasını sağlayın.
• Bu hareket süresince taban oyuğunda kramp oluşabilir. Bu durum oyuktaki kasların kuvvetlenmeye başladığının göstergesidir.
• Ayak parmak uçlarını olabildiğince aşağıya doğru gerdikten sonra çekiç parmak deformiteli parmağı ucundan tutarak düzeltin.
• Hareketi düzenli yaptığınızda parmak uçlarının daha iyi aşağıya doğru gerildiğini (fleksiyon) ve çekiç parmağı düzeltebildiğinizi göreceksiniz.

Aynı şekilde eldeki kemik kaynaklı çekiç parmak deformiteleri de atel kullanımı ile hızla iyileşir. Tendonlardan kaynaklı el çekiç parmak deformiteleri ağrısızdır, ama iyileşme süreçleri daha intacıdır. Bu tür deformitede düzenli germe egzersizleri yapmak yararlıdır.

• Sağlam elinizin işaret parmağını deformitesi olan parmağınızın eklem boğumunun altına, başparmağınızı eklem boğumunun üzerine yerleştirin.
• İşaret parmağınızla parmak ucunuzu yukarıya doğru deformite olan eklemin gerildiğini hisseden kadar yavaşça itin.
• Bu hareketi her seferinde 2-4 kez tekrarlayın.
• Germe egzersizlerini aynı elin başparmağına parmak ucunuzu yavaşça bastırarak da yapabilirsiniz.