Bronşektazi Nedir? Bronşektazi Belirtileri ve Tedavisi

Bronşektazi, solunum yollarını etkileyen bir hastalık türüdür. Solunum yollarındaki yapısal bozukluklar sonucunda ortaya çıkan bronşektazi hastalığı, bireylerde nefes alıp verme sırasında şikayetlere sebep olur ve günlük yaşamı olumsuz yönde etkiler. Bronşektazi problemine sahip kişilerde erken tedavi önemlidir. Uygun tedavi sayesinde, mevcut olan ve rahatsızlığa yol açan belirtiler hafifletilerek hastalığın ilerleyişinin önüne geçilebilir. Bronşektazi hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiye yazımızın devamını okuyarak ulaşabilirsiniz.

Bronşektazi Nedir?

Akciğerler, solunumdan görevli temel organlar olup bronş adı verilen hava kanallarını içerirler. Dışarıdan alınan hava, bronşlar yoluyla akciğerlere girer. Bronşlar, akciğer içerisinde bronşiol adı verilen daha küçük dallara ayrılırlar. Dallar aracılığıyla ilerleyen hava, son olarak alveol ismindeki küçük akciğer keselerine ulaşır ve burada kan ile oksijen alışverişi yapılır. Sağlıklı bir solunum için, bahsedilen tüm bu yapıların bir bütün halinde çalışmaları gerekir.

Bronşektazi hastalığında, akciğer içerisindeki hava akımını sağlayan bronş yapılarında yapısal bir bozukluk söz konusudur. Bronş duvarlarında meydana gelen hasara bağlı olarak, bronşlar zamanla genişler ve anormal bir yapı kazanır. Bu durum, bronşlar tarafından üretilen mukus salgısının daha çok birikmesine yol açar. Biriken mukus, akciğerleri enfeksiyonlar açısından daha riskli bir duruma sokar. Tekrarlayan enfeksiyon atakları ise daha çok mukus üretimine ve hava yollarının tıkanmasına sebep olur. Döngüsel tarzda devam eden bu bozukluklar sonucunda ise bronşların içi mukus ile dolu olduğundan hava akımı bozulur ve solunum güçlüğü ortaya çıkar.

Bronşektazi hastalığı, solunum sistemi enfeksiyonları ile döngü halinde seyredebildiğinden ötürü tanısı geç konulabilen veya atlanabilen bir problemdir. Geç tanı alınması veya tedavinin aksatılması, tedavi verimini düşüren ve bronşektazi hastalarının yaşam süresi üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilen bir problemdir. Bu nedenle, tıpkı astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi hastalıklarda olduğu gibi bronşektazi için de düzenli tedavi önem arz eder. Doğru tanı ve uygun tedavi sayesinde, bireylerin semptomları belirgin düzeyde azaltılabildiği gibi hastalığın ilerleyişi de kesilebilir.

Bronşektazi Belirtileri

Bronşektazi hastalığına ait belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Kronik öksürük
• Yoğun balgam
• Kanlı balgam
• Öksürük ile kan gelmesi
• Solunum güçlüğü
• Nefes alıp verme sırasında göğüs ağrısı
• Hışıltılı solunum
• Belirgin zayıflama
• Halsizlik

Bronşektazi hastalığında gözlenen kronik öksürük ve balgam semptomları, genellikle aylar veya yıllar boyunca mevcuttur. Bireyler, çoğunlukla her gün öksürdüklerini ve yoğun şekilde balgam attıklarını ifade ederler. Balgam üzerinde çizgi şeklinde kan gözlenebildiği gibi bazı durumlarda yoğun kanlı balgam da atılabilir. Hemoptizi olarak da adlandırılan ağızdan kan gelmesi şikayetine en sık neden olan hastalıklardan birisi bronşektazidir. Bronşektazi sırasında en sık gözlenen semptomlardan birisi balgam iken nadir olarak gözlenen kuru bronşektazide balgam olmadan hemoptizi de oluşabilir.
Akut bakteriyel kaynaklı solunum yolu enfeksiyonlarına ilaveten meydana gelen bronşektazi kliniğinde gözlenen belirtiler ise şu biçimdedir:

• Balgam miktarında ve yoğunluğunda artma
• Solunum güçlüğünde artış
• Balgamda kötü koku
• Halsizlik

Bronşektazi hastalığına dair belirtilerde göğüs hastalıkları ya da göğüs cerrahisi alanında uzman bir doktora danışılması tavsiye edilir.

• Solunum seslerinde ral, ronküs, wheezing gibi bulgular
• Dijital clubbing (oksijen düzensizliği ile parmaklarda gözlenen bir bulgu)
• Kiloda azalma
• Nazal polipler

Bronşektazi Nedenleri

Bronşektazi hastalığının mevcut bilimsel bilgiler ile açıklanabilen net bir kaynağı yoktur. Bununla birlikte, bronşektaziye sebep olabilen bazı etkenler söz konusudur

• Enfeksiyonlar
• Kistik fibrozis
• Aspirasyon (solunum yoluna katı, sıvı madde kaçması)
• İmmün yetmezlik sendromları
• Doğumsal anatomik etkenler
• Alfa-1 antitripsin eksikliği
• Siliyer fonksiyon bozuklukları
• Polikistik böbrek hastalığı
• Otoimmün hastalıklar
• Alerjik aspergilloz

Solunum yolu enfeksiyonları, yetersiz veya yanlış şekilde tedavi edildiklerinde bronşektazi açısından risk oluştururlar. Bronşektazi ise, akciğerin enfeksiyonlara daha yatkın olmasına sebep olur ve enfeksiyon ile bronşektazi hastalığı arasında bir çeşit döngü meydana gelir. Mikobakteri adlı bir enfeksiyöz türü, farklı tedaviye sahip olması nedeniyle bronşektaziye yol açan önemli faktörlerdendir. Kistik fibrozis hastalığı, bronşektazinin en önemli etmenlerinden birisidir. Kistik fibrozis hastalığında, mukus üretiminden sorumlu olan epitel hücrelerinde bulunması gereken CFTR adlı bir proteinin üretimi ve bu protein ile ilişkili mekanizmalar bozuktur. Bu sebeple, epitel hücreleri normal bir şekilde çalışamazlar. Epitelli dokuya sahip olan solunum ve sindirim sistemi gibi birçok yer etkilenerek yaygın semptomlar gözlenir. Kistik bronşektazi ise solunum sistemi tutulumunda en sık gözlenen radyolojik bulgulardan biridir.

Otoimmün hastalıklar, bronşektazi nedenleri arasında yüksek bir orana sahiptirler. Romatoid artrit, Sjögren ve lupus sendromları gibi birçok otoimmün romatolojik hastalıkta bronşektazi meydana gelebilir.Bronşektazi etkenleri, tedavi programının belirlenmesinde de önem taşır. Bununla birlikte, her bireyde bronşektaziye yol açan faktörün tespit edilmesi pratik olmayabilir. Bronşektaziye neden olan bir etken belirlendiğinde, o faktöre yönelik özgün bir tedavi verilebilir.

• Balgam analizi
• Biyokimyasal tetkikler
• Mikrobiyolojik testler
• Yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi (YÇBT)
• Kistik fibrozis tanısal testleri (genetik analiz ve klor tetkikleri)

YÇBT, bronşektazi tanısında ve yaygınlığının saptanmasında önemli bir yöntemdir. YÇBT sonucunda bronşektazinin hangi akciğer segmentlerini tuttuğu değerlendirilerek, olası etmenler hakkında fikir edinilebilir. Örneğin, akciğerin orta ve alt alanlarında tutulum gözlendiğinde enfeksiyon etkenlerinden şüphelenilirken sadece orta katman tutulumunda anatomik nedenler düşünülür. Kistik fibroziste ise çoğunlukla üst akciğer tutulumu mevcuttur.

Bronşektazi Tedavisi

Bronşektazi hastalığına yönelik doğru bir tedavi yaklaşımı için, göğüs hastalıkları alanında uzman bir doktora başvurmalısınız. Doktorunuz, öncelikle şikayetlerinizi dinleyerek kapsamlı bir muayene gerçekleştirir. Bu sayede, bronşektaziye ait semptom ve bulgular net bir şekilde değerlendirilir. Bronşektazi tedavisi, hastalığa yol açan etmene ve şiddetine göre farklıdır. Dolayısıyla, tedavi öncesinde laboratuvar analizleri ve radyolojik görüntülemeler gibi çeşitli tanısal tetkiklerden faydalanılır. Böylece, bronşektazi türü ve düzeyi detaylıca araştırılır.

Doktorunuz, bronşektaziden kurtulma yolları ve alternatif tedavi yöntemleri hakkında sizi detaylı bir şekilde bilgilendirebilir. 

• Antibiyotikler
• Bronşektazi nefes egzersizleri
• Bronş düz kaslarını genişleten ilaçlar
• Kortikosteroid türü ilaçlar
• Diyet düzenlemesi ve takviye gıdalar
• Ameliyat

Antibiyotik tedavisi, hastalığın şiddetine göre farklı etken maddelere sahip ilaçlarla düzenlenir. Orta düzeyde, genellikle 7-10 gün boyunca antibiyotik tedavisi önerilir. Amoksisilin, sefalosporin, makrolid gibi birçok farklı türde antibiyotik bulunur. Doktorunuz, mevcut hastalığınıza göre uygun bir antibiyotik reçete edebilir. Doğru antibiyotiğin seçimi sırasında balgam analizi ve mikrobiyolojik testler gibi tanısal yöntemlerden de yararlanılabilir. Şiddetli düzeyde ise, genellikle damar yoluyla ve hastane takibinde tedavi yapılır.

Bronşektazi nefes egzersizleri ve fizyoterapi, antibiyotiklere ek olarak en sık tercih edilen tedavi yöntemlerindedir. Solunum fizyoterapisi sayesinde bronşektazi ataklarının sıklığı azaltılabilir ve bireylerin semptomlarında hafifleme gözlenebilir.Bronşektazi ameliyatı, genellikle sınırlı akciğer tutulumu olan ve antibiyotikler ile istenilen sonuçların olmadığı hastalarda tercih edilir. Uygun özelliklere sahip bronşektazi ameliyat ile tedavi edildiğinde belirgin iyileşme gözlenebilir. Bronşektazi operasyonu, genellikle akciğerin belirli bir lobunun ya da segmentinin çıkartılması olarak tanımlanan lobektomi ya da segmentektomi yöntemiyle gerçekleştirilir.

Gelişen antibiyotik ve diğer tedavi yöntemleri sayesinde uzman ve deneyimli bir doktor eşliğinde bronşektazi semptomları azaltılabilir. Bu nedenle, doğru tanı ile erken tedavi uygulanmalı ve aksatılmamalıdır. Bronşektazi hastalığınız için uzman bir doktora danışabilir ve doğru bir tedavi programı edinebilirsiniz.