Bağırsak Düğümlenmesi (Bağırsak Tıkanıklığı) Nedir? Nedenleri ve Belirtileri

Bağırsak düğümlenmesi, bağırsakların kendi etraflarında anormal şekilde dönmesini ve katlanmasını ifade eder. Bağırsak düğümlenmesi sonucunda meydana gelen bağırsak tıkanıklığı çok ciddi komplikasyonlara neden olabileceği için dikkatli olunmalıdır. Bağırsak düğümlenmesi acil tıbbi müdahale edilmesi gereken bir durumdur.

Bağırsak tıkanıklığı nasıl geçer, bağırsak düğümlenmesi nasıl oluşur, bağırsak tıkanıklığında beslenme nasıldır gibi bağırsak düğümlenmesi ile ilgili sorularınız hakkında bilgi almak için yazının devamını takip edebilirsiniz.

Bağırsak Düğümlenmesi (Bağırsak Tıkanıklığı) Nedir?

Bağırsak düğümlenmesinin tıp literatüründeki karşılığı volvulustur. Volvulus meydana geldiğinde bağırsakların bir bölümü kendi etrafında döner ve hem beslenmeyi hem de bağırsak içerisindeki iletimi engelleyerek bağırsak tıkanması oluşturur. Bu durumun meydana gelmesi ile birlikte oluşan belirtiler arasında karın bölgesinde şişkinlik, gerginlik, ağrı, bulantı, kusma, konstipasyon (kabızlık) ve kanlı dışkılama gibi şikayetler yer alır. Bağırsak düğümlenmesi belirtilerinin meydana gelmesi aniden olabileceği gibi yavaş yavaş da ortaya çıkabilir. Bağırsakların beslenmesinden sorumlu mezenterin de düğümlenmesi bu bölgeye olan kan akışını sekteye uğratarak ciddi bir ağrı meydana getirir. Bağırsak dokunun beslenmesinin bozulması nekroz adı verilen doku kaybına neden olabilir ve oldukça tehlikeli olan bu durum, aynı zamanda geri döndürülememesi nedeniyle de ağır bir seyir izleyebilir.

Bağırsak Düğümlenmesi (Bağırsak Tıkanıklığı) Neden Olur?

Bağırsak düğümlenmesine yol açan asıl neden henüz tam olarak ortaya konulabilmiş değildir. Bu durum genellikle ileri yaşlı bireylerde daha sık görülür. Bağırsak düğümlenmesi ile ilgili yapılan bazı çalışmalarda erkeklerin kadınlara göre bu duruma daha yatkın olduğu tespit edilmiştir. Bağırsak düğümlenmesine karşı yatkınlık özellikle kabızlık ile seyreden nörolojik ve psikiyatrik durumlardan muzdarip kişilerde daha yüksektir. Her ne kadar altta yatan neden tam olarak ortaya çıkarılamamış olsa da çeşitli hastalıklar ve anatomik nedenler, bağırsak tıkanıklığı sebepleri arasında yer alır.

Yenidoğan dönemindeki bebeklerde bağırsak düğümlenmesi ince bağırsağın malrotasyon adı verilen yönelim kusurlarından kaynaklanır. Malrotasyon, bağırsakların normal yolu üzerindeki bir problemden dolayı karın içerisinde bağırsağın farklı bir yol izlemesini ifade eder. Bu durum bağırsakların dönmesine, düğümlenmesine veya tıkanmasına neden olabilir. Bebeklerin bağırsaklarında görülen anormal yönelim, bebek henüz anne karnında iken oluşan bir durumdur ve yaklaşık olarak her 6000 canlı doğumdan 1’inde tespit edilebilir.

İnce bağırsağın düğümlenmesi genellikle yenidoğan bebeklerde ve küçük çocuklarda görülen bir durumdur. Yetişkinlerde ise ince bağırsakta düğümlenme meydana gelmesi nadir karşılaşılan bir olgudur. Bu yaş grubunda düğümlenmenin meydana geldiği bölge genellikle kalın bağırsak olup sigmoid volvulus olarak isimlendirilir.

• Kolonun büyümesi,
• Geçirilmiş cerrahi operasyon, yaralanmalar veya enfeksiyonlar nedeniyle meydana gelen abdominal adezyonlar (karın içi yapışıklıklar),
• Kalın bağırsağı etkileyen Hirschsprung hastalığı gibi rahatsızlıklar,
• Kolonun bazı kısımlarında geçiş bölgelerinin dar olması,
• Kronik (uzun süreli) kabızlık,
• Gebelik.

Bu durumlar dışında bağırsak tıkanması nedenleri arasında erkek cinsiyet, 60 yaşın üzerinde olmak ve bakım evleri gibi kurumlarda yaşamın sürdürülmesi gibi diğer risk faktörleri de mevcuttur. Bağırsak düğümlenmesi genellikle başka bir sağlık sorunu veya fiziksel problemden dolayı meydana gelir. Ancak bazı vakalarda altta yatan hiçbir problem olmadan da volvulus gelişebileceği için dikkatli olunmalıdır.

Bağırsak Düğümlenmesi (Bağırsak Tıkanıklığı) Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak düğümlenmesi belirtileri ani ve yoğun başlangıçlı olarak meydana gelebilir. Bu durumda genellikle kişiler direkt olarak hastanelerin acil servislerine başvururlar. Volvulus gelişimi ile birlikte oluşabilecek belirtiler şu şekilde özetlenebilir:

• Karın bölgesinde ağrı ve hassasiyet,
• Yeşil safralı kusma,
• Bulantı,
• Karın bölgesinde gerginlik,
• Kanlı dışkılama,
• Kabızlık,
• Şok.

Hem çocuk hem de yetişkinlerde bağırsak düğümlenmesi gelişimi ile yeterli sıvı alımı olmaması veya septik şoka girme gibi nedenlerle hemodinamik instabilite (dolaşımsal bozukluklar) meydana gelebileceği için dikkatli olunmalıdır.

Yenidoğan dönemindeki bebeklerde bağırsak düğümlenmesi gelişmesi halinde diğer bazı belirtiler de meydana gelebilir:

• Ani başlangıçlı yoğun ve yüksek tonda ağlama,
• Bacakları karın ağrısı varmış gibi kendine doğru çekme,
• Uykuya yatkınlık,
• Nefes alma hızı ve kalp atım hızının yükselmesi.

Bazen çocuklarda düğümlenmenin gerçekleşmesi çeşitli dönemlerde meydana gelir ve bu zaman dilimlerinde belirtiler ortaya çıkarken diğer zamanlarda çocukların herhangi bir şikayeti bulunmaz. Bu olgularda gelip geçici tarzdaki düğümlenme tekrarlama ve kendiliğinden geçme eğilimindedir.

Bağırsak Düğümlenmesi (Bağırsak Tıkanıklığı) Tedavisi Nasıldır?

Bağırsak düğümlenmesi acil müdahale gerektiren bir durumdur ve bu müdahale genellikle cerrahi olarak sağlanır.

Bağırsak Düğümlenmesi Ameliyatı

Operasyon sırasında düğümlenmenin düzelmesi için karın duvarından çoğunlukla orta hattan yapılan kesiden girilir ve dönen kısmın düzeltilmesi sağlanır. Düğümlenen bölgeye müdahale ile kan akışının tekrar sağlanmış olur. Eğer ilgili bağırsak segmentine olan kan akımı uzun süredir gerçekleşmiyor ve bu bağırsak bölümü canlılığını yitirmiş ise etkilenen bağırsak bölümünün çıkarılması gerekir. Bazı olgularda çıkarılan bağırsak segmentinin büyüklüğünden dolayı geride kalan sağlıklı uçların birbirine bağlanması imkansız olabilir. Bu gibi durumlarda stoma adı verilen açıklıklar vasıtası ile bağırsak akışı karın bölgesine açılan deliklerden vücudun dışına doğru gerçekleştirilir. Bağırsak tıkanıklığı ameliyatı kapsamında yapılabilecek çeşitli cerrahi prosedürler mevcuttur. Kolektomi operasyonu, bağırsağın tamamının veya bir kısmının çıkarılmasını ifade eden ameliyatlardır. Bağırsak düğümlenmesinin alt segmentlerde meydana geldiği kişilerde zarar gören bağırsak bölümü operasyon ile çıkarılır ve ardından sağlıklı bağırsak segmentleri birbirine bağlanır. Bu operasyon sonrasında düğümlenmenin tekrar meydana gelmesi oldukça düşük bir ihtimaldir. Düğümlenmenin bağırsağın çekum adı verilen bölgesinde meydana gelmesi halinde kalın bağırsakların başlangıç kısmı, çekum ve çıkan kolon segmentleri ameliyat ile çıkartılır. Ardından kalan bağırsak bölümleri ince bağırsağa bağlanarak operasyon tamamlanır. Bağırsak düğümlenmesinin bir diğer operasyonu olan kolostomide ise kolektomide olduğu gibi etkilenen düğümlenmiş bağırsak segmenti ameliyat ile vücut dışına alınır. Ancak kolostomi operasyonunda bağırsak segmentleri birbirine bağlanmaz ve bağırsakların ucu karın bölgesinden dışarıya doğru açılır. Ardından kolostomi poşeti bu açıklığa bağlanarak sindirim artıklarının bu torbada toplanması sağlanır.

Bağırsak Tıkanıklığına Ne İyi Gelir?

Bağırsak düğümlenmesinin tedavisi genel olarak cerrahi müdahale ile sağlanır. Ancak bazı vakalarda bu operasyonlara gereksinim duyulmayabilir. Sigmoid kolonda meydana gelen düğümlenmelerde hekimler ilk olarak sigmoidoskopi olarak isimlendirilen görüntüleme yöntemini düzeltici bir işlem olarak kullanabilirler. Sigmoidoskopi incelemesi rektumdan yerleştirilen ince bir tüp vasıtası ile gerçekleştirilir. Kalın bağırsağın alt kısımlarına ilerletilen bu tüpten az miktarda hava verilmesi, kendi etrafında dönen bağırsak segmentinin düzelmesine yardımcı olabilir. Ancak bu şekilde düzeltilen düğümlenmeler genellik bir zaman sonra tekrar edebilir. Bu durumda bağırsak düğümlenmesinin cerrahi şekilde kalıcı olarak düzeltilmesi gereklidir.

Bağırsak Düğümlenmesi Ameliyatı Sonrası Beslenme

Kolektomi ameliyatından sonra oluşabilecek en sık şikayetler arasında diyare (ishal) ve sıvı kaybı gibi bulunur. Bu şikayetler, bağırsakların henüz operasyon öncesindeki gibi fonksiyon göstermiyor olmasından kaynaklanır. Bu nedenle ameliyat sonrasında muz, kayısı, şeftali, kavun gibi sindirimi kolay meyveler, haşlanmış pirinç, makarna, patates, ıspanak, beyaz ekmek ve yoğurt gibi gıdalar tercih edilebilir.

Bağırsak Düğümlenmesi Ölümcül müdür?

Volvulus meydana gelen bağırsak komplikasyon gelişimini engellemek adına acil olarak tedavi edilmelidir. Gerekli tıbbi müdahalenin sağlanamadığı bağırsak düğümlenmesi olgularında sepsis adı verilen kan enfeksiyonu, kısa bağırsak sendromu olarak isimlendirilen besin emilim problemleri, karın bölgesindeki organları örten periton zarının enfeksiyonu gibi problemler ortaya çıkabilir. Bağırsak düğümlenmesi tedavisinin sonucu, bu durumun etkilediği bağırsak segmentinin büyüklüğüne ve tedavinin ne kadar çabuk gerçekleştirildiğine bağlıdır. Erken tanı ve müdahale ile birlikte ciddi komplikasyon gelişme ihtimali büyük ölçüde azaltılmış olur. Bu nedenle kendinizde veya çevrenizde bağırsak düğümlenmesine dair belirti ve bulguları gözlemlerseniz en kısa sürede sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek almanız önerilir.