Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Nedir? Neden Olur?

Terleme, vücut sıcaklığı kontrolünü sağlayan doğal bir tepkidir. Sıcak havalarda veya egzersiz sırasında terlemek normal ve sağlıklıdır. Vücudun soğumaya ihtiyaç duymadığı durumlarda dahi terlemek, hiperhidroz denilen aşırı terleme hastalığı belirtisi olabilir. Altta yatan hastalıklar ya da kullanılan ilaçlar aşırı terlemeye neden olabilir. Bazen aşırı terleme, belli bir nedeni olmadan da ortaya çıkabilir.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Nedir?

Aşırı terlemeye tıbbi literatürde hiperhidroz denir. Vücut sıcaklığının düşürülmesine gerek olmayan durumlarda dahi terlemek ve sürekli terlemek şeklinde ortaya çıkar. Bu durumdan etkilenen kişiler, dinlenme halindeyken ve soğuk havalarda bile terleyebilirler.

Ter, ter bezleri ile vücuttan salınan kokusuz bir sıvıdır. Görevi, buharlaşma yoluyla vücut sıcaklığını düşürmek ve vücudun aşırı ısınmasını önlemektir. Ter bezlerinin aşırı çalışması sonucu hiperhidroz yani aşırı terleme oluşur. İki tipi vardır:

• Primer hiperhidroz (birincil aşırı terleme): Fokal ya da esansiyel hiperhidroz olarak da bilinir. Bu durumda hasta, görünürde bir neden olmaksızın terler. Genellikle el ve ayak terlemesi, yüz terlemesi şeklinde görülür. Koltuk altı aşırı terleme durumu, bu kategoride incelenebilir.
• Sekonder hiperhidroz (ikincil aşırı terleme): Birincil hiperhidrozdan farklı olarak vücudun her yerinde ya da vücudun daha geniş bir bölgesinde aşırı terleme şeklinde seyreder. Tıbbi durumlar veya ilaç tedavisi etkileri yüzünden ortaya çıkar. Gece aşırı terleme ve uykuda aşırı terleme durumları bu kategoride incelenebilir.

Her aşırı terleme durumu hiperhidroz olmayabilir. Aşırı terleme nedenleri oldukça çeşitlidir. Bu nedenle hiperhidrozdan şüphelenildiğinde uzman bir hekime muayene olmak daha sağlıklıdır.

Aşırı Terleme Neden Olur?

Aşırı terlemenin iki tipi vardır: primer ve sekonder hiperhidroz. Her ikisinin de nedenleri birbirinden farklıdır. Primer hiperhidrozda kişi, hastalık belirtisi ya da herhangi bir ilaç etkisi olmadan çok terler. Primer aşırı terleme belirtileri, daha bölgeseldir ve vücudun iki tarafında eşit olarak görülür. Birincil aşırı terlemenin neden ortaya çıktığı henüz tam olarak bilinmiyor. Ancak bazı uzmanlar, sinir sistemindeki ufak bir sorundan kaynaklanabileceğini savunuyor.

İkincil hiperhidroz, birincil olana kıyasla daha az görülür. Bu tip aşırı terlemede kişi vücudunun her yerinden terler. Tıbbi olarak daha ciddidir; çünkü altta yatan başka bir tıbbi durum ikincil olarak aşırı terlemeye yol açar. İkincil hiperhidrozun bir belirtisi de geceleri aşırı terlemedir.

• Menopoz,
• Hamilelik,
• Tiroid ile ilişkili sorunlar,
• Şeker hastalığı,
• Alkol bağımlılığı,
• Tüberküloz (verem) ve benzeri bulaşıcı hastalıklar,
• Parkinson,
• Romatizmal eklem iltihabı,
• Felç (inme),
• Kalp yetmezliği,
• Lösemi ve lenfoma gibi kanserler,
• Kaygı.

İkincil aşırı terleme, yukarıda sayılan tıbbi durumlar kadar ilaçlar yüzünden de ortaya çıkabilir. Bazı psikiyatrik ilaçlar, bazı tansiyon ilaçları ve antibiyotikler bu ilaçların başında gelir. Bunlar dışındaki ilaçlar da aşırı terlemeye yol açabilir. Bu nedenle aşırı terleme muayenesinde, kişinin düzenli kullandığı ilaçları uzman hekime bildirilmesi doğru tanı açısından oldukça önemlidir.

Aşırı Terleme Tedavisi

Aşırı terleme tedavisi, Hiperhidrozun türüne ve seviyesine göre değişiklik gösterir. Her hastaya uygun tek bir tedaviden bahsetmek mümkün değildir. Tedavinin türüne karar verirken, semptomlarla nasıl başa çıkılacağı ya da altta yatan nedenin ne olduğu göz önünde bulundurulur. Tedaviyi dermatologlar belirler. İlaç tedavisi ve ameliyat gibi seçenekler olmasının yanı sıra hastanın evde uygulayabileceği tedavi yöntemleri de vardır.

• Terlemeyi önleyici ve deodorantların kullanmak: Bu tür maddeler, ter bezlerini kapatarak vücudun ter üretimini durdurur. Herhangi bir satış merkezinde bulunabilen türleri olduğu gibi, reçeteli olarak alınabilen türleri de vardır. Aşırı terlemesi olan kişiler için genellikle alüminyum bazlı deodorantlar önerilir.
• Daha sık duş almak veya banyo yapmak: Günlük rutini değiştirmek ve daha sık duş almak, hiperhidrozun hafif semptomlarının yönetilmesini kolaylaştırabilir.
• Nefes alabilen giysiler tercih etmek: Pamuklu kumaşlar gibi nefes alabilen ve daha emici özellik gösteren kıyafetleri tercih etmek, hafif hiperhidrozlu kişilerin kendini daha rahat hissetmesine yardımcı olabilir. Polyester ve polyester içeren kumaşlar ısıyı hapsedip vücudun daha çok terlemesine yol açar. Bu nedenle hiperhidrozlu kişilerin bu kumaşları seçmemesi daha iyi olabilir.

• İyontoforez: Düşük elektrik akımı veren özel bir cihazla uygulanan bir tedavi yöntemidir.
• Botulinum toksini enjeksiyonları: Botulinum toksininin aşırı aktif bir sinire enjekte edilmesi, ter bezinin uyarılmasını engelleyerek ter üretimini birkaç ay boyunca durdurabilir.
• Endoskopik torasik sempatektomi: Ter bezine giden sinir uyarısını engellemek için sinirin kesildiği bir operasyon yapılır.
• Ter bezinin çıkarılması: Bir cerrahın, ter bezlerini lazer, kazıma (kürtaj), kesme (eksizyon) veya liposuction kullanarak çıkardığı operasyon türüdür.

Evde tedavi, ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahalelerle yapılan tedaviler, her hiperhidroz vakasında aynı etkiyi göstermeyebilir. Bu nedenle ilk olarak aşırı terlemenin nedeninin bulunması ve sonrasında kişiye en uygun tedavinin seçilmesi oldukça önemlidir.