Yetişkinlerde ve Çocuklarda Aşının Önemi

Aşılar, hem bireylerin hem de toplumların sağlıklarını korumak için en etkili yöntemlerden biridir. Aşılar sayesinde birçok bulaşıcı hastalığın önüne geçilmiş, salgınlar kontrol altına alınmış ve bu hastalıkların yayılımı büyük ölçüde durdurulmuştur. Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda aşının önemi, hastalıkların önlenmesi ve uzun vadeli sağlık problemlerinin azaltılması açısından kritik bir rol oynar. Aşıların düzenli olarak yapılması, hem bireyin hem de toplumsal bağışıklığın güçlenmesine katkıda bulunur.

Yetişkinlerde Aşı Neden Önemlidir?

Yetişkinler, bağışıklık sistemlerinin yaşa bağlı olarak zayıflaması, kronik hastalıkların ortaya çıkması veya seyahat gibi durumlar nedeniyle belirli hastalıklara karşı daha savunmasız hale gelebilirler. Bu nedenle yetişkinlerin düzenli olarak aşı yaptırmaları, sadece kendi sağlıklarını korumakla kalmaz, aynı zamanda çevrelerindeki daha savunmasız kişilere hastalık bulaşmasını da önler. Ayrıca, çocukluk döneminde yapılan bazı aşıların koruyuculuğu zamanla azalabilir ve bu nedenle yetişkinlik döneminde tekrarlanması gerekebilir.

Çocuklarda Aşı Neden Önemlidir?

Çocuklar, bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmediği için hastalıklara karşı daha hassastırlar. Çocuklarda aşılar, onları ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit edici hastalıklardan korur. Aşılar, çocukların sağlıklı bir şekilde büyümelerine, öğrenimlerine devam etmelerine ve hastalıklar nedeniyle kesintiye uğramayan bir hayat sürmelerine yardımcı olur. Ayrıca, toplumsal bağışıklığın sağlanması için çocukların aşılanması büyük önem taşır.

Yetişkinler Hangi Aşıları Olmalıdır?

Yetişkinlerin yaşam boyu sağlıklarını koruyabilmeleri için bazı temel aşıları düzenli olarak yaptırmaları gereklidir. Bu aşılar, bireyleri enfeksiyonlara karşı korumanın yanı sıra, hastalığın topluma yayılmasını da önlemeye yardımcı olur. 

• Erişkin Tip Tetanoz Aşısı (Difteri-Tetanoz): Tetanoz, vücutta ciddi kas spazmlarına ve hatta ölüme neden olabilen bir enfeksiyondur. Yetişkinlerin her 10 yılda bir tetanoz ve difteri (Td) aşısını yaptırmaları önerilir. Ayrıca, eğer bir yetişkin daha önce boğmacaya karşı aşılanmamışsa, bir seferliğine Tdap (tetanoz, difteri, boğmaca) aşısı yapılmalıdır.
• Doğurganlık Çağı Kadın/Gebe Aşılamaları: Doğurganlık çağındaki kadınlar ve gebeler, hem kendi sağlıkları hem de doğacak bebeklerinin sağlığı için belirli aşıları yaptırmalıdır. Gebelik öncesinde kızamıkçık, hepatit B ve su çiçeği aşıları yapılmalı, gebelik sırasında ise tetanoz-difteri-boğmaca (Tdap) aşısı ve grip aşısı uygulanmalıdır. Bu aşılar, anne adayını ve bebeği ciddi enfeksiyonlara karşı korur.
• Kızamık Kızamıkçık Kabakulak (KKK) Aşısı: KKK aşısı, çocukluk döneminde yapılmış olsa da, bazı yetişkinlerin bu aşıyı tekrarlamaları gerekebilir. Özellikle doğurganlık çağındaki kadınların kızamıkçık bağışıklığı önemlidir. Aşısız veya eksik aşılı bireyler bu aşıyı yaptırarak, bu üç hastalığa karşı bağışıklık kazanmalıdır.
• Pnömokok Aşısı: Pnömokok enfeksiyonu, özellikle 65 yaş üstü yetişkinlerde ve kronik hastalığı olanlarda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Pnömokok aşısı, bu risk gruplarındaki yetişkinlerin zatürree ve diğer pnömokok enfeksiyonlarına karşı korunmasını sağlar.
• Grip Aşısı: Grip, her yıl binlerce insanı etkileyen ciddi bir solunum yolu enfeksiyonudur. Yetişkinlerin her yıl grip aşısı yaptırmaları, kendilerini ve çevrelerindeki insanları gribe karşı korumaya yardımcı olur. Özellikle yaşlılar, kronik hastalığı olanlar, hamileler ve sağlık çalışanları için grip aşısı büyük önem taşır.
• Hepatit A Risk Grubu Aşılamaları: Hepatit A, kirli su veya gıdalar yoluyla bulaşan bir karaciğer enfeksiyonudur. Bu enfeksiyona karşı risk altında olan yetişkinler, özellikle seyahat edenler, kronik karaciğer hastalığı olanlar ve belirli meslek grupları Hepatit A aşısı yaptırmalıdır.
• Hepatit B Risk Grubu Aşılamaları: Hepatit B, kan ve diğer vücut sıvıları yoluyla bulaşan ciddi bir karaciğer enfeksiyonudur. Risk grubundaki yetişkinler, özellikle sağlık çalışanları, diyaliz hastaları, HIV pozitif bireyler ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından risk altında olanlar Hepatit B aşısını yaptırmalıdır.
• Pnömokok Aşıları: Pnömokok aşısı, zatürree, menenjit ve diğer ciddi enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. 65 yaş ve üzeri yetişkinler ile kronik hastalıkları olan kişiler için bu aşı özellikle önemlidir. İki tür pnömokok aşısı vardır: konjuge pnömokok aşısı (PCV13) ve polisakkarit pnömokok aşısı (PPSV23). Bu iki aşı belirli bir sırayla yapılmalıdır.
• Menengokok Aşısı: Menengokok enfeksiyonu, özellikle genç erişkinler ve belirli risk gruplarında ciddi hastalıklara neden olabilir. Menenjit ve septisemiye karşı koruma sağlayan menengokok aşısı, risk gruplarında veya salgın dönemlerinde yetişkinlere uygulanmalıdır.
• Zona Aşısı: Zona (herpes zoster), su çiçeği geçirmiş bireylerde latent kalan virüsün tekrar aktif hale gelmesiyle ortaya çıkar. Zona aşısı, 50 yaş ve üzerindeki yetişkinlerde bu hastalığın önlenmesinde etkilidir ve ciddi ağrılı komplikasyonlardan korur.
• İnsan papillomavirus aşısı (HPV): HPV, cinsel yolla bulaşan ve bazı kanser türlerine yol açabilen bir virüstür. HPV aşısı, özellikle 26 yaşına kadar olan genç yetişkinlere önerilmektedir. Ancak belirli durumlarda daha ileri yaşlarda da bu aşı yapılabilir. Bu aşı, rahim ağzı kanseri başta olmak üzere çeşitli kanser türlerine karşı koruma sağlar.

Çocuklar Hangi Aşıları Olmalıdır?

Çocukların sağlıklı büyümeleri ve ciddi enfeksiyon hastalıklarından korunmaları için düzenli olarak aşılanmaları gerekmektedir. Aşı takvimi, çocukları farklı yaşlarda koruma altına almak için belirlenmiştir. İşte çocukların olması gereken temel aşılar:

• Hepatit B Aşısı: Hepatit B, karaciğeri etkileyen ciddi bir viral enfeksiyondur. Hepatit B aşısı, doğumdan hemen sonra yapılması gereken ilk aşıdır. Bu aşı, doğumda, 1. ve 6. ayda olacak şekilde üç doz halinde uygulanır ve çocuğun Hepatit B virüsüne karşı ömür boyu korunmasını sağlar. Hepatit B taşıyıcısı olan annelerin bebeklerine doğumdan hemen sonra aşı ile beraber Hepatit B İmmünglobulin uygulaması yapılır.
• BCG (Verem) Aşısı: BCG aşısı, verem (tüberküloz) hastalığına karşı koruma sağlar. Bu aşı, özellikle tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde doğumdan kısa bir süre sonra yapılır. Türkiye gibi veremin halen sorun olduğu ülkelerde, yenidoğan döneminde bu aşının uygulanması önemlidir. Bu aşı ülkemizde 2. ayda yapılmaktadır.
• DaBT - İPA - Hib Aşısı: Bu karma aşı, difteri, boğmaca (pertussis), tetanoz, inaktif polio (çocuk felci) ve Hib (Haemophilus influenzae tip b) bakterisine karşı koruma sağlar. Bu aşı, 2., 4. ve 6. aylarda yapılır, 18. ayda hatırlatma dozu yapılır  ve çocuğu bu ciddi enfeksiyonlardan korur.
• KPA (Konjuge Pnömokok) Aşısı: KPA aşısı, pnömokok bakterisine karşı koruma sağlar. Pnömokok enfeksiyonları, menenjit, zatürree ve diğer ciddi hastalıklara yol açabilir. Bu aşı, 2. ve 4.  aylarda yapılır ve 12. ayda bir hatırlatma dozu uygulanır.
• KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) Aşısı: KKK aşısı, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarına karşı koruma sağlar. Bu hastalıklar çocuklarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. KKK aşısı, 12. ve 48. aylarda yapılmaktadır. Son yıllarda artan kızamık vakalarından dolayı 9. ayda ek doz kızamık aşısı yapılması önerilmektedir.
• DaBT - İPA Aşısı: Difteri, boğmaca, tetanoz ve inaktif polioya karşı yapılan bu karma aşı, çocukluk döneminde ek dozlar olarak uygulanır. Bu aşı, 48. ayın sonunda uygulanmaktadır.
• OPA (Oral Polio Aşısı): Oral Polio Aşısı, çocuk felcine karşı koruma sağlar, 6. ve 18. aylarda uygulanır. Çocuk felcinin dünya genelinde eradikasyonu için bu aşının uygulanması kritik önem taşır.
• Td (Tetanoz ve Difteri) Aşısı: Td aşısı, çocukların tetanoz ve difteri hastalıklarına karşı bağışıklık kazanmasını sağlar. Genellikle 13 yaşında uygulanır ve erişkin dönemde de her 10 yılda bir tekrarlanması önerilir.
• Hepatit A Aşısı: Hepatit A, karaciğeri etkileyen bir viral enfeksiyondur. Bu aşı, 18. ayda ve ikinci doz olarak 24. ayda uygulanır. Hepatit A aşısı, çocukları bu hastalığa karşı koruyarak sağlıklı büyümelerini destekler.
• Suçiçeği Aşısı: Suçiçeği, çocukluk döneminde yaygın olarak görülen bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalık ciddi komplikasyonlara yol açabileceği için suçiçeği aşısı 12. ayda  yapılır. Bu aşı, çocukları suçiçeğine karşı ömür boyu koruma sağlar.

Bu aşılar, çocukların sağlıklı büyümelerini sağlamak ve bulaşıcı hastalıklardan korunmalarını desteklemek için büyük önem taşır. Ebeveynlerin, çocuklarının aşı takvimine uygun olarak bu aşıları yaptırmaları, hem çocuklarının hem de toplumun genel sağlığını korumaya yardımcı olur.

Ayrıca Sağlık Bakanlığı Aşı Takvimi içerisinde bulunmayan Rotavirüs ve Menenjit aşılarının da çocukluk döneminde yapılması toplum sağlığı açısından büyük önem arz etmektedir.

Rotavirüs aşısı en erken  6. haftadan itibaren 2 ya da 3 doz olacak şekilde uygulanmalı, dozlar arasındaki süre en az 1 ay olmalı ve son doz  bebek 24. haftasını doldurmadan önce tamamlanmalıdır. Rotavirüs’e bağlı oluşan ciddi ishal salgınlarının önlenmesinde aşılama büyük öneme sahiptir.

Menenjit aşısı, genellikle meningokok hastalığı olarak bilinen menenjit hastalığına karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Meningokok bakterisinin vücuda girmesi ile gelişen bu hastalık,  beyin dokusunun ve omuriliğin iltihaplanması sonucunu doğurur ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Meningokok aşıları A,C,W135 ve Y suşlarını içeren aşı ve grup B suşunu içeren aşılar olarak 2’ye ayrılmaktadır. Her iki aşı da 2. aydan itibaren uuygulanabilmektedir. Dozlar arasındaki süre en az 2 ay olmalıdır. İlk dozun yapıldığı aya göre toplam doz sayısı değişkenlik göstermektedir. 

Yenidoğanlar Hangi Aşıları Olmalıdır?

Yenidoğanlar, doğumdan hemen sonra bazı temel aşıları almalıdır. Bu aşılar, hayatlarının ilk aylarında onları ciddi hastalıklardan korur. Yenidoğanlarda uygulanması gereken aşılar şunlardır:

• Hepatit B aşısı (doğumda)
• DaBT - İPA - Hib Aşısı (ilk doz 2. ayda)
• BCG (Verem) aşısı (2. ayda)
• KPA (Konjuge Pnömokok) aşısı (ilk doz 2. ayda)

Çocukluk Çağı Aşıları Nedir?

Çocukluk çağı aşıları, çocukları belirli bir yaş aralığında koruma altına almak amacıyla yapılan aşıların genel adıdır. Bu aşılar, çocukların sağlıklı büyümelerini desteklemek ve bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklık kazanmalarını sağlamak için tasarlanmıştır. Çocukluk çağı aşı takvimi, ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir, ancak temel olarak tüm dünyada benzer hastalıklara karşı koruma sağlamak amacıyla yapılır.

Aşıların Çocuk Gelişimi Üzerinde Etkisi Var mıdır?

Aşılar, çocukların sağlıklı bir şekilde büyümelerine katkıda bulunur ve onların fiziksel gelişimlerini destekler. Aşılar sayesinde çocuklar, bulaşıcı hastalıkların neden olabileceği ciddi sağlık problemlerinden korunurlar. Bu da onların eğitim hayatlarına ara vermeden devam etmelerine ve sosyal becerilerini geliştirmelerine olanak tanır. Uzun vadede ise aşılar, çocukların sağlıklı bir yetişkinlik dönemi geçirmelerini sağlar.

Yetişkinler Neden Aşı Olmalıdır?

Yetişkinlerin aşı olması, hem kendi sağlıkları hem de toplum sağlığı açısından büyük önem taşır. Aşılar, yetişkinleri ciddi hastalıklardan korur, hastalığın yayılmasını engeller ve toplumsal bağışıklığı destekler. Ayrıca, yetişkinlerde aşılar, çocuklara hastalık bulaştırma riskini azaltarak daha geniş bir topluluğun sağlığını koruma altına alır. Yetişkinlerin düzenli aşı yaptırmaları, özellikle yaşlılar, hamileler ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler gibi risk grupları için hayati önem taşır.