Aft Nasıl Geçer? Aft Neden Olur?

Aft (aftöz ülser), ağız içinde veya dudakların iç kısmında oluşan küçük ve ağrılı yaralardır. Genellikle yuvarlak veya oval şekilli olup beyaz, sarımsı veya gri bir zeminle çevrelenirler. Aftların nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyonu ve farklı tetikleyicilerle ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Aftlar, kişinin konuşmasını, yemek yemesini ve yutkunmasını zorlaştıracak kadar rahatsızlık verebilir.

Aft Nedir?

Aft, ağız mukozasında oluşan, ağrılı ve yaraya benzer lezyonlardır. Halk arasında “ağız yarası” olarak da adlandırılır. Bu yaralar genellikle birkaç milimetre büyüklüğünde başlar ve zamanla büyüyebilir. Kenarları kırmızı bir halka ile çevrili, ortası beyaz veya sarımsı bir renk alabilir. Tedavi edilmeseler bile genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşirler ancak bu süreçte kişiye rahatsızlık verirler.

Aft Belirtileri Nelerdir?

Aft belirtileri genellikle şu şekilde olabilir:

• Ağrı ve Yanma Hissi: Aft ortaya çıkmadan önce bölgede karıncalanma, yanma veya batma hissi olabilir.
• İştahsızlık: Ağız içinde oluşan ağrı nedeniyle yemek yemede zorlanma
• Şişlik ve Kızarıklık: Yaralı bölgenin etrafında hafif şişlik ve kızarıklık
• Konuşma Güçlüğü: Aftın konumuna göre konuşurken acı hissedilebilir
• Genel Rahatsızlık: Büyük veya çoklu aftlar, günlük hayatı olumsuz etkileyebilir

Aft Çeşitleri Nelerdir?

• Minör Aft: En yaygın görülen türdür. Çapı genellikle 5-10 mm arasında değişir ve yaklaşık 7-14 gün içinde iyileşir.
• Majör Aft: Minör aftlara göre daha büyük (1 cm veya daha fazla) ve daha derindir. İyileşme süresi 3-6 hafta kadar sürebilir, iyileşirken iz bırakma olasılığı da vardır.
• Herpetiform Aft: Çok sayıda (birkaç mm’lik) küçük lezyonun bir araya gelerek daha büyük yaralar oluşturduğu bir aft çeşididir. Adında “herpetiform” geçse de herpes virüsüyle doğrudan ilişkili değildir.

Aft Neden Olur?

Aftların kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı faktörlerin aft oluşumunu tetikleyebildiği düşünülür:

• Bağışıklık Sistemi Hassasiyeti: Vücudun kendi ağız dokusuna aşırı tepki vermesi
• Stres ve Yorgunluk: Yoğun stres ve uykusuzluk bağışıklık sistemini zayıflatabilir
• Hormonal Değişiklikler: Özellikle kadınlarda adet dönemi öncesi veya hamilelikte artış gözlenebilir
• Beslenme Eksiklikleri: Özellikle demir, B12 vitamini veya folik asit eksikliği
• Alerjik Reaksiyonlar: Bazı yiyeceklere (baharatlı, asitli, sert gıdalar) karşı hassasiyet
• Ağız Hijyeni Sorunları: Sert diş fırçalama, diş telleri, yanlış protez kullanımı gibi durumlar

Ağızda Aft Neden Çıkar?

Ağız mukozası oldukça hassas bir yapıya sahiptir. Gündelik yaşamda rastlanan küçük tahrişler, yaralanmalar veya mikroorganizmalar bu bölgede bir reaksiyon tetikleyebilir. Ayrıca stres, hormonal dalgalanmalar ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi durumlarda ağız içindeki doku hasarı daha hızlı ilerler, bu da aft oluşumuna yol açabilir.

Aft Neyin Belirtisidir?

Genellikle aft, doğrudan ciddi bir hastalığın işareti değildir. Fakat tekrarlayan ve çoklu aftların bazı sistemik rahatsızlıklarla (örneğin, inflamatuvar bağırsak hastalıkları, çölyak hastalığı, Behçet hastalığı gibi) ilişkili olabileceği bilinmektedir. Eğer çok sık ve şiddetli aftlarla karşılaşıyorsanız, altta yatan bir kronik hastalık veya beslenme eksikliği ihtimalini değerlendirmek için mutlaka bir uzmana danışmalısınız.

Aft Nasıl Teşhis Edilir?

Aftlar genellikle ağız muayenesi ile kolayca teşhis edilir. Doktor veya diş hekimi, yarayı gözlemleyerek aftın türünü ve şiddetini belirler. Tekrarlayan veya uzun süre iyileşmeyen aft durumlarında, doktor altta yatan farklı rahatsızlıkların olup olmadığını anlamak amacıyla kan testleri ve diğer tetkikleri isteyebilir.

Aft Yarasına Ne İyi Gelir?

• Tuzlu ve Karbonatlı Su Gargarası: Ağız içini temizler, bakterileri azaltmaya yardımcı olur.
• Antiseptik Gargaralar: Eczanelerde satılan antiseptik solüsyonlar, yaraların temiz kalmasını sağlar.
• Soğuk Kompres veya Buz Uygulaması: Aftlı bölgedeki ağrı ve şişliği hafifletebilir.
• Vitamin ve Mineral Takviyesi: Özellikle demir, B12 ve folik asit eksikliği varsa doktor önerisiyle takviye alınabilir.
• Beslenme Düzenine Dikkat Etmek: Çok asitli, baharatlı ve sert gıdalardan kaçınılması önerilir.

Aft Nasıl Geçer?

Çoğu aft, kendiliğinden 1-2 hafta içinde iyileşir. İyileşme sürecini hızlandırmak ve ağrıyı azaltmak için şunlara dikkat edebilirsiniz:

• Ağız Hijyeni: Düzenli fırçalama ve uygun ağız bakım ürünleri kullanmak
• Yumuşak Gıdalar Tüketmek: Tahrişi azaltmak için sıvı veya yumuşak besinler tercih etmek
• Bol Su İçmek: Ağız kuruluğunu engelleyerek dokuların iyileşmesine destek olur
• Rahatlatıcı Ürünler Kullanmak: Eczanelerde aft için sprey, jel veya merhem formunda ürünler bulunur

Aft Oluşumu Önlenebilir Mi?

Bazı durumlarda aft oluşumunu tamamen engellemek mümkün olmayabilir; ancak sıklığını ve şiddetini azaltmak mümkündür. Stres yönetimi, beslenmeye dikkat etme ve düzenli ağız bakımı gibi önlemler sayesinde aft oluşumu büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.

Aft Oluşumu Nasıl Engellenebilir?

• Dengeli Beslenme: Demir, B12 ve folik asit eksikliklerini önlemek için zengin ve çeşitli besinlerle beslenmek
• Stresi Yönetmek: Meditasyon, egzersiz, düzenli uyku gibi tekniklerle stres seviyesini düşürmek
• Ağız Bakımına Özen Göstermek: Günlük diş fırçalama, diş ipi kullanımı ve düzenli diş hekimi kontrolleri
• Tahrişten Kaçınmak: Sert diş fırçaları yerine yumuşak kıllı fırçalar kullanmak, ağız içi yaralanmalarına neden olabilecek durumlardan kaçınmak

Aft Tedavisi Nasıl Olur?

• Topikal Uygulamalar: Aft bölgesine doğrudan uygulanan merhem, jel veya antiseptik solüsyonlar ağrıyı hafifletebilir ve iyileşmeyi hızlandırabilir.
• Ağrı Kesiciler: Aft çok ağrılıysa parasetamol veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler doktor tavsiyesiyle alınabilir.
• Steroid Kremler veya Spreyler: Şiddetli aft durumlarında doktor, kortikosteroid içeren preparatlar önerebilir.
• Altta Yatan Sebebin Tedavisi: Anemi, vitamin eksikliği veya diğer sistemik hastalıklar varsa bunların tedavisiyle aft sıklığı azaltılabilir.

Çocuklarda Aft Durumunda Ne Yapılmalıdır?

Çocuklarda aft genellikle yetişkinlere benzer nedenlerle ortaya çıkar. Ağız hijyenine özen göstermek, acı veya sert gıdalardan kaçınmak, sıvı alımını artırmak önemlidir. Çocuk çok ağrı yaşıyorsa pediatrist veya diş hekimi önerisi ile uygun gargaralar veya topikal ürünler kullanılabilir. Çocukların ağzında uzun süreli ve çok sayıda aft görülmesi durumunda ise mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Aft İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Aşağıdaki durumların gözlemlenmesi durumunda doktora başvurulması gerekmektedir:

• Aftlar çok büyükse veya uzun süre (2-3 haftadan fazla) iyileşmiyorsa
• Tekrarlayan ve sık sık çıkan aftlar yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşürüyorsa
• Aftla birlikte yüksek ateş, halsizlik, lenf düğümlerinde şişme gibi ek semptomlar varsa
• Çocuklarda aft oluşumu gözlemleniyorsa ve ağrı yönetilemiyorsa

Yukarıdaki durumların varlığında diş hekimi veya doktora başvurmak doğru olacaktır. Uzman yardımı sayesinde hem ağrıyı azaltacak uygulamalara hem de varsa altta yatan rahatsızlıkların tedavisine yön verilebilir.