Bitkisel tedaviler yüzyıllardır alternatif tıbbın bir parçası olarak kullanılıyor. Son yıllarda bitkilerin sağlık üzerine faydaları tüm dünyada daha fazla dikkat çekmeye başladı. Zencefil de sağlığa faydaları bilinen lezzetli bir bitkidir.
Zencefil Nedir?
Zencefil kakule ve zerdeçalın içinde olduğu bir bitki ailesine mensuptur. Zencefil bitkisi zingiberaceae familyasına aittir. Temel olarak kökleri tüketilir. Zencefilin esas olarak faydalı olan bileşeni gingerollardır. Zencefilin geleneksel/alternatif tıpta kullanımı çok eskiye dayanmaktadır. Hintlilerin ve Çinlilerin 5000 yıldan fazladır zencefil kökü kullandıklarına inanılıyor. Şu anda zencefilin en büyük üreticisi Hindistan’dır.
Zencefilin Faydaları Nelerdir?
Zencefilin faydaları saymakla bitmez. Zencefil yüzyıllardır mide rahatsızlıkları, artrit, astım ve diyabet gibi pek çok hastalığın tedavisinde geleneksel olarak kullanılmaktadır. Zencefil güçlü antioksidan ve antienflamatuar (iltihabı önleyici) özelliklere sahiptir. Vücuttaki oksidatif reaksiyonlar sonucu serbest oksijen radikalleri ortaya çıkmaktadır.
Zencefilin içindeki aktif bileşenler serbest oksijen radikallerinin vücuda verdiği zararı azaltarak antioksidan etki gösterir.Zencefilin iltihabı, ağrıyı ve şişmeyi azalttığı gözlemlenmiştir. Bu nedenle zencefilin osteoartrit, iltihaplanmaya ve romatizmaya karşı etkili olduğu iddia edilmektedir.Zencefilin yüzyıllar boyunca en önemli kullanım alanlarından biri mide bulantısı ve kusmayı hafifletmek olmuştur. Bu konuda yapılan pek çok bilimsel çalışma bu kullanım şeklini desteklemektedir. Zencefilin mide boşalmasını hızlandırarak bulantı azaltıcı etki gösterdiği düşünülmektedir.
Zencefilin özellikle deniz ve taşıt tutmasında etkili olduğu gösterilmiştir. Aynı zamanda hamilelikte olan bulantı-kusmalar, kanser tedavisi sırasında görülen bulantılar ve cerrahi işlemler sonrası olan bulantılar için zencefil kullanılması önerilmektedir. Yapılan çalışmalar hamilelikte zencefil kullanımının güvenli olduğunu göstermiştir. Ancak yine de hamilelerin bu ürünü kullanmadan önce hekime danışmaları önerilir. Yapılan insan ve hayvan çalışmalarında zencefilin kanser hücrelerinin çoğalmasına engel olduğuna dair kanıtlar elde edilmiştir. Zencefilin bağırsak, karaciğer, pankreas, yumurtalık ve meme kanseri üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.Zencefil ile ilgili olarak yapılan hayvan deneylerinde kalp hastalıklarına karşı koruyucu etkisi olduğu gösterilmiştir. Zencefilin antiinflamatuvar, antioksidan, pıhtılaşmayı önleyici, tansiyonu düşürücü etki göstererek ve kan yağlarını azaltarak kalp-damar sağlığı üzerine faydalı olduğu düşünülmektedir. Bu konuda insanlar üzerinde yapılmış daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.Astım bronş düz kaslarında kasılma ile giden ve yaygın görülen bir hastalıktır.
Zencefil yüzyıllardır solunum sistemi hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Zencefilin alerjik reaksiyonları baskılayarak astımlı hastalarda faydalı olduğu düşünülmektedir.Zencefil ile ilgili yapılan çalışmalarda kan şekerini düşürdüğüne dair kanıtlar vardır. Zencefilin açlık kan şekerini düşürmede etkili olmadığı uzun vadede kan şekerini düşürücü etkiye sahip olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle diyabetik hastalarda kullanılmasının faydalı olduğu düşünülmektedir. Zencefil mide boşalmasını hızlandırmakta ve bu şekilde hazımsızlık durumlarında faydalı olmaktadır.Adet döngüsü sırasında ağrı olmasına dismenore denir. Zencefil dismenoreli kadınlarda denenmiş ve ağrı kesiciler kadar ağrı üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir.Yapılan bazı çalışmalarda yüksek doz zencefil kullananlarda kandaki kötü huylu yağ olan LDL nin azaldığı gözlenmiştir. Bilindiği üzere oksidatif stres ve oluşan metabolitler yaşlanmayı hızlandırmaktadır. Yapılan hayvan deneylerinde zencefilin yaşlanmaya bağlı beyin fonksiyonlarında gerilemeyi azalttığı görülmüştür. Bu çalışmalar zencefilin Alzheimer hastaları için faydalı olacağına dair umut ışığı doğurmaktadır.Zencefilin antimikrobiyal etkisi iyi bilinmektedir. Özellikle diş eti enfeksiyonlarında iyileştirici etkisi vardır. Zencefil özütünün pek çok bakterinin çoğalmasına engel olduğu düşünülmektedir. Taze zencefilin insan solunum yolu virüsü olan RSV’ye karşı etkili olduğu gösterilmiştir. Taze zencefil faydaları kuru olana göre daha fazladır. Zencefilin yararları araştırılmaya devam etmektedir.
Zencefil Çayı Nasıl Yapılır?
Yüksek dozlara çıkmadıktan sonra zencefil çayı içmenin güvenli olduğu düşünülmektedir. Günde 1-2 fincandan fazla tüketmeyi düşünüyorsanız ve özellikle ilaç kullanıyorsanız hekiminize danışmanızda fayda var. Zencefil çayının faydaları taze zencefil kullanmaya benzerdir. Her gün 1 fincan zencefil çayı sindirim sistemini rahatlatır. Hazımsızlığa iyi gelir.Gelelim zencefil çayını nasıl hazırlayacağımıza:
- Kök zencefil alınır, iyice temizlenir, dilerseniz kabuğunu soyabilirsiniz. Daha sonra ince ince dilimleyin.
- Hazırlamak istediğiniz miktarda suyu fincanla demliğe koyun ve içine zencefil dilimlerini yerleştirin. Bir fincan çay için 2-3 dilim zencefil koymak uygundur.
- Suyu 5-10 dakika kadar kaynatın. Daha sonra süzün.
- Dilerseniz limon veya bal ilave ederek tüketebilirsiniz.
Zencefil Nasıl Tüketilir?
‘’Zencefil nasıl kullanılır? sorusu sıklıkla akıllara takılır. Zencefil çay olarak, toz halinde ve taze olarak tüketilebilir. Zencefilin faydalı bileşenleri en fazla taze kök formunda bulunur. Peki zencefil nasıl tüketilmeli? Zencefili çay olarak tüketebileceğiniz gibi, kek ve kurabiyelere, yemek ve çorbalara ekleyerek de kullanabilirsiniz. Zencefilli kurabiye, zencefilli portakallı tavuk, zencefilli pilav bunlara örnek olarak gösterilebilir.
Zencefili Kimler Kullanamaz
- Zencefil çayı 2 yaş altındaki çocuklar için uygun değildir.
- Zencefilin kan sulandırıcı etkisi vardır. Bu nedenle kan sulandırıcı ilaç kullananlar bu bitkiyi kullanmadan önce hekime danışılmalıdır.
- Zencefil tansiyonu düşürür. Tansiyon hastası iseniz ve ilaç kullanıyorsanız zencefil kullanmadan önce hekiminizle görüşünüz.
- Zencefilin hamileler üzerinde bilinen bir yan etkisi gösterilmemiştir. Buna rağmen hamileler kullanmadan önce hekime danışılmalıdır.
- Bir hastalık durumunda hekiminizin vereceği ilaç tedavisi yerine kullanılmamalıdır.
Zencefil Neye İyi gelir?
- Hamilelikte olan mide bulantısı
- Taşıt ve deniz tutması durumunda
- Kemoterapi sonrası mide bulantılarında
- Hazımsızlık durumunda
- Demans ve Alzheimer hastalarında beyin hasarını azaltmak için
- Şeker hastalarında kan şekerini düşürüp insülin miktarını artırmak için
- Yüksek tansiyon hastalarında tansiyonu düşürmek için
- Kötü huylu kan yağlarını azaltmak için
- Astımlı hastalarda alerjiyi azaltmak için
- Adet sancısını azaltmak için
- Kanser hastalarında hekim gözetiminde ve tedaviye yardımcı olmak için zencefil kullanılabilir.
Zencefilin Yan Etkileri Nelerdir?
Zencefil trombositlerin pıhtılaşmasını azaltır bu nedenle kan inceltici etkisi vardır. Kanamaya meyilli insanlarda fazla zencefil tüketimi kanamaya neden olabilir. Hipotansiyon (kan basıncı düşüklüğü) yaşayan insanlarda tansiyonu daha fazla düşürebilir ve halsizliğe yol açabilir.
Zencefil Nerelerde Kullanılır?
Hamilelerin ilk aylarında olan mide bulantılarında, deniz ve taşıt tutmasında, kilo vermeye yardımcı olarak, yüksek tansiyonu düşürmek için, şeker hastalarında yardımcı olarak, kanser hastalarında tedaviye ilave olarak kullanılabilir.
Zencefilde Hangi Vitaminler Var?
Yapılan çalışmalarla taze ve kuru zencefilin 115 bileşenden oluştuğu ortaya çıkarılmıştır. Zencefilin ana faydalı bileşeni olan gingeroller taze zencefilde kuru olana göre daha fazla bulunur. 1 çay kaşığı kuru zencefilde, 6 cal, 1 gramdan az yağ, 0 protein, 1 gr karbonhidrat ve 1 gramdan az lif bulunur. Kuru zencefilde ayrıca çok az demir vardır.Yarım fincan kadar taze zencefilde; 19 kalori, 1 gramdan az protein, yağ ve lif, 4 gram karbonhidrat vardır. Taze zencefil C vitamini ve demir içerir.
Zencefil Ne Kadar Tüketilmelidir?
Zencefil faydalı ve lezzetli bir baharattır ancak önerilenden fazla kullanmak sakıncalı olabilir. Zencefil çayı için önerilen miktar günde 1 veya 2 fincandır. Herhangi bir biçimde günde 4 gramdan fazla zencefil tüketimi önerilmez.
Zencefil Nasıl Seçilir ve Saklanır?
Mümkünse toz zencefil yerine taze olanı tercih edilmelidir. Taze zencefil daha fazla gingerol ve antienflamatuar içerir. Taze zencefil marketlerde ve pazarlarda satılmaktadır. Taze zencefil alırken köklerin sert, pürüzsüz ve küfsüz olmasına dikkat edin. Kuru zencefil genellikle marketlerde ve baharatçılarda bulunur. Aldığınız kuru zencefilin taze olduğundan emin olmalısınız. Taze zencefili soyulmadan 3 haftaya kadar buzdolabında saklayabilirsiniz. Derin dondurucuda soyulmadan 6 hafta saklanabilir. Kuru zencefilin nem almamasına dikkat edin. Kuru zencefili cam kavanozda, kuru ve serin bir yerde muhafaza edin.
Geleneksel tıp uygulamaları kapsamında birçok bitki günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir. Bu bitkilerin kullanımının sizin için uygun olup olmadığı hakkında sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek alabilirsiniz.