Tripofobi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Dış dünyada ya da kendi içimizde tehlike oluşturan durumlara ya da nesnelere verdiğimiz duygusal tepkiler korku olarak ifade edilir. Korkular sonradan edilebildiği gibi içgüdüsel olarak da var olabilir. Fobiler ise kişinin belirli bir hayvana, nesneye, olaya veya duruma karşı geliştirdiği bilinçsiz ve sürekli devam eden korku çeşitleridir.

Tripofobi Nedir?

Hayvan fobileri, yükseklik fobisi, klostrofobi (kapalı veya basık yerlerde bulunamama) gibi yaygın fobiler gibi oldukça ilginç fobilere de rastlanır. Kısaca ‘’delik korkusu’’ olarak adlandırılan tripofobi de son yıllarda yaygın olarak görülen fobilerden biridir. 

Fobiler kişinin iş, sosyal ve günlük yaşantısını etkileyecek şiddete ulaştığında mutlaka tedavi edilmelidir. Tıpkı fobiler gibi tripofobi çözümü olan bir rahatsızlık türüdür. Uygulanacak tedavi yöntemleri ile tripofobiyi kontrol altına almak ve kişinin yaşam kalitesini yükseltmek mümkündür.Tripofobi özellikle delikli nesnelere, varlıklara veya dikdörtgen, yuvarlak, dışbükey gibi birbirine çok benzer geometrik şekillere karşı aşırı korku, kaygı, stres, tiksinme ve rahatsızlık hissidir.

Tripofobi kelimesi ilk olarak 2005 yılında kullanılmıştır. Yunanca τρύπα (trýpa), yani “delik” ve φόβος (phóbos), yani “korku” kelimelerinden meydana gelir. Halk arasında yaygın olarak delik korkusu olarak adlandırılan tripofobide sadece delikli nesnelerin değil süngerimsi yapıların, kabarcıkların ve köpüklerin de korkuyu tetiklediği bilinir.  

Tripofobi hastalığı hakkında sınırlı sayıda bilgi bulunur. Herkes tarafından bilinen fobiler kadar çok duyulmayan tripofobiye insanların %16’sında rastlanır. Buna rağmen birçok araştırmacı tarafından mercek altına alınan tripofobi tıbbi literatürde hastalık olarak henüz yer almamaktadır.

Tripofobi Belirtileri Nelerdir?

Tripofobi rahatsızlığı olan kişilerde genellikle hafif seyredilen belirtiler, rahatsızlığı ilerleyen kişilerde günlük yaşamı etkileyebilecek duruma gelebilir. 
Tripofobide en sık görülen belirtiler:

• Tiksinme ve rahatsızlık hissi
• Terleme
• Titreme
• Ürperme
• Kusma
• Aşırı ve ısrarcı korku
• Ciltte kaşıntı
• Mide bulantısı
• Kalp çarpıntısı
• Nefes darlığı
• Durumdan veya tetikleyicilerin bulunduğu ortamdan kaçmaya çalışma
• Endişe krizleri
• Panik ataklar
• Ölüm korkusu
• Aniden sinirlenme
• Denge bozuklukları
• Baş ağrısı

Tripofobi her yaş grubunda görülebilir.

Tripofobi Tanısı Nasıl Konulur?

Yaygın olarak bilinen fobilerin aksine tripofobi gibi özgül fobiler tesadüfen fark edilebilir. Anlık rahatsızlıklar genellikle önemsenmez ve göz ardı edilir. Fakat korku ve tiksinme hissi uzun süreli olduğunda kişinin özel, sosyal ve iş hayatını, günlük yaşantısının etkileyecek boyuta geldiğinde kişi tedavi aramaya başlar. Belirtileri taşıyan kişilerin psikiyatri bölümlerine başvurması gerekir. 

Tanıda kullanılan herhangi bir tripofobi testi yoktur. Hastalığa tanı koymak için hekim bazı sorular sorar. Çeşitli görseller gösterir. Görüntülere karşı herhangi bir korku, tiksinme, stres ve kaygı hissedip hissetmediğini sorgular. Kişinin tepkisini değerlendirir. Tripofobinin yanı sıra hastanın psikiyatrik geçmişi incelenir, başka rahatsızlıkları, tetikleyici unsurları olup olmadığı araştırılır. Hasta için en uygun tedavi planlanır.

Tripofobi Neden Olur?

Tripofobi rahatsızlığının kesin nedeni bilinmemektedir. Fakat son yıllarda yapılan araştırmalarla rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olabilecek bazı yaklaşımlarda bulunulmaktadır.

Bu yaklaşımlardan biri eski çalışmalardan elde edilen kanıtlara dayanmaktadır. Kişilerin yılan, ahtapot gibi zehirli hayvanların gözlerinden ya da geometrik desenli derilerinden kaynaklanan korku ve tiksinme hissinin tripofobiye neden olabileceğini göstermektedir. Muhtemelen zehirli geometrik desenli hayvanlardan korkan kişinin kendini koruma içgüdüsü nedeniyle tripofobi rahatsızlığının ortaya çıkması bu korkunun sonradan öğrenilebilir olmadığını göstermektedir. Bu durum tripofobinin kökeninde derin bir travma yatmadığını ifade edebilir. Tripofobi aynı zamanda 13 numara fobisi gibi kültürel bir kökene de ait değildir.

Bir başka yaklaşıma göre is bazı hastalıklar tripofobiye neden olur. Örneğin; kızamık, tifüs, suçiçeği gibi hastalıklarda ciltte kırmızı kümeler halinde yuvarlak şekilli kabarcıklar meydana gelir. Hastalıklarının sebep olduğu bu görüntü kişide negatif sinyaller oluşturarak korku ve tiksinme, kaygı ve ölüm korkusunu tetikleyebilir. Bazı araştırmalarda ise majör depresyon, yaygın anksiyete ve kaygı bozukluğunun da tripofobiye neden olabileceği düşünülmektedir.

Delikli, gözenekli birçok nesne tripofobiye neden olmaktadır. Tripofobi rahatsızlığının en bilinen tetikleyicileri şunlardır:

• Bal petekleri
• Çilek
• Süngerler
• Su damlacıkları
• Kümeler halinde görülen Lotus çiçeği tohumları
• Göz kümesi
• Nar taneleri
• Ciltte oluşan kabarcıklar
• Mısır
• Sabun köpüğü
• Kavun
• Mantar
• Geometrik desene sahip hayvanlar

Tripofobi Nasıl Geçer?

Tripofobi rahatsızlığını tedavisi mümkündür. Uygulanan tedavi yöntemlerinde başarı oranı oldukça yüksektir. Tedavi sonrası kişilerde rahatsızlık belirtileri tamamen kaybolur. Kalıcı iyileşme görülür.
Tripofobi rahatsızlığının tedavisinde ilaç tedavisi ve terapi yöntemlerinden yararlanılır.

• İlaç tedavisi: Terapiyi daha etkin kılmak için ilerleyen ve şiddeti belirtiler gösteren kişilerde hekimler ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. Çeşitli ilaçlar ile tetikleyicilerin neden olduğu duygular baskılanıp kontrol altına alınarak kişinin rahatlaması sağlanır.
• Antidepresanlar: Tripofobi depresyona bağlı oluşabileceği gibi depresyona da neden olabilmektedir. Depresyonu engellemek amacıyla kişiye hekim tarafından Antidepresan reçete edilebilir.
• Sakinleştiriciler: Tripofobinin neden olduğu korku ve kaygının giderilmesi ve kişinin rahatlaması için hekim tarafından reçete edilebilir.
• Beta blokerler: Tripofobinin neden olduğu korku kişinin ruh sağlığını etkilediği gibi fiziksel olarak da sorun teşkil eder. Korku ve kaygı vücutta strese neden olur. Aşırı strese maruz kalan vücutta kalp atışları hızlanır, tansiyon yükselir. Vücutta meydana gelen stresi engellemek için beta blokerler reçete edilebilir. Birçok fobide olduğu gibi tripofobide de ilaç tedavisinin rolü oldukça azdır. İlaçların tek başına uygulanması tripofobiyi tamamen ortadan kaldıramayacağı gibi kişilerin ilaca bağımlı olmasına da neden olabilir. İlaç tedavisinden çok hekimler tripofobi rahatsızlığında bilişsel davranışçı tedaviler uygulamayı tercih eder. Bilişsel davranışçı psikoterapiler ve diğer terapi yöntemleri kişilerin aşırı korku, kaygı ve strese sebep olan gerçekçi olmayan düşünce kalıplarını değiştirebilmesi hedeflenir
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Psikolojik modellerden yararlanarak insan davranışı ve duygularını inceleyen bir psikoterapi türüdür. Birçok psikiyatrik bozukluk tedavisinde uygulanır. Davranışçı tedavide kişiye tedavinin mantığı anlatılır. Kişinin rahatsız olduğu durumda kaçmak yerine korku ve kaygı ile nasıl başa çıkması gerektiği öğretilir. Hekim gerekli gördüğü danışanlarına ilaç tedavisi de uygulayabilir. Terapinin süresi kişinin rahatsızlığının şiddetine, tedaviye olan katılımına ve iyileşmeye olan isteğine bağlı olarak farklılık gösterebilir.Davranışçı terapide uygulanan yöntemlerden biri de maruz bırakma terapisidir. Yaygın anksiyete travma sonrası stres bozukluğu ve obsesif kompulsif gibi birçok psikolojik hastalığın tedavisinde uygulanır. Maruz bırakma terapisi fobiler içinde bilinen en etkili terapi yöntemidir. Yapılan birçok araştırmada maruz bırakma terapisi ile 3 saatlik tek seansta bile fobilerin tedavi edilebildiği gözlenmiştir. Tedavi sonrası takip edilen hastaların yaklaşık %90’ında korku ve kaygının kalmadığı, %60’ında ise fobi belirtilerinin tamamen ortadan kalktığı kaydedilmiştir.

Tripofobi tedavi edilmediğinde belirtiler ilerleyebilir. Ciddi psikolojik sorunlara ya da  korku, kaygı ve stresin neden olabileceği fiziksel hasarlara neden olabilir.  Pek çok fobide olduğu gibi tripofobi rahatsızlığı olan kişiler rahatsızlığını bir kusur olarak görüp belirtilerini baskılamaya çalışmakta, sahip olduğu rahatsızlıktan çekinerek kendini kısıtlamakta ve sosyal yaşantılarından ödün vermektedir. Belirtilerle kendini özdeşleştiren kişilerin uzman psikiyatr hekimlerine başvurarak tedavi olup, yaşam kalitelerini yükleteceklerini unutmamaları gerekir.

Tripofobi ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.