Saçkıran (Alopesi Areata) Nedir? Saçkıran Nedenleri ve Tedavisi

Saçkıran veya tıp literatüründeki ifade ile alopesi areata sık görülen ve bölgesel saç kaybına neden olan bir otoimmün bozukluktur. Otoimmün bozukluklar genel olarak bağışıklık sisteminin kendi hücre ve dokularına karşı mücadeleye girişmesini ifade eder. Bu rahatsızlıkta etkilenen bölge kıl kökleridir. Bu durumun geliştiği çoğu kişide saçların bozuk para boyutunda yuvarlak yamalar şeklinde döküldüğü tespit edilir. Çoğu kişide birkaç bölge şeklinde meydana gelen bu durum bazı kişilerde ise oldukça ağır seyretme eğilimindedir. Bazı olgularda saçkıran tüm saçı etkileyecek şekilde gelişir ve kafa derisindeki saçlar tamamen dökülebilir. Daha ağır seyirli vakalarda ise kişilerin tüm vücud kıllarının kaybı söz konusu olabilir.

Saçkıran (Alopesi Areata) Nedir?

Saçkıran (alopesi areata), kıl folikülü, tırnakların etkilendiği bölgesel saç kaybı ile karakterize bir otoimmün rahatsızlıktır. Başlangıçta küçük yama şeklinde olan bu dökülmeler fark edilmeyecek kadar önemsiz boyutta olabilir. Ardından bu küçük yamaların birleşmesi belirgin bir alanda saç dökülmesi yaşadığınızı fark etmenize neden olabilir. 

Birbirinden farklı özellik gösteren saçkıran çeşitleri mevcuttur. Kafa derisindeki ani ve bölgesel saç kaybına ek olarak bazı vakalarda kaş, kirpik, sakal ve diğer vücut kıllarının da etkilendiği görülür. Bazı olgularda oldukça yavaş gelişen bu durum yıllar içerisinde tekrarlama özelliği gösterebilir. 

Alopesi areata hastalığı kendi içerisinde birçok alt tipe ayrılır. Saçkıran bu alt tiplerin en sık görülendir. Kafa derisindeki tüm saçların etkilendiği alopesi türü “alopesi totalis” olarak isimlendirilir. Bu etkilenme tüm vücudu kapsayacak şekilde olduğunda ise adı “alopesi universalis” olur. Bazı kişilerde saç açıklığı olmadan saçların aniden aşırı incelmesi ve güçsüzleşmesi “diffüz alopesi areata” olarak tanımlanır. Dökülmelerin yuvarlak yamalar yerine ense ve kulak arkalarında saç bandı şeklinde meydana geldiği saçkıran olguları ise “ofiazis” olarak isimlendirilir.

Saçkıran (Alopesi Areata) Neden Olur?

Saçkıran, otoimmün bir hadisedir. Otoimmün rahatsızlıklarda bağışıklık sistemi sağlıklı vücut hücrelerini bir yabancı istilacı olarak nitelendirir ve bu yapılara karşı antikor üretir. Saçkıran hastalığı bağışıklık sisteminin kıl foliküllerini bu şekilde yanlış değerlendirmesinden kaynaklanan bir rahatsızlıktır. Kıl folikülleri saçın büyümesini sağlayan yapılardır. Bu yapılardaki etkilenme saç büyümesini durdurarak saç kaybı ile sonuçlanır. Alopesinin altında yatan bu nedeni tetikleyen asıl faktörün ne olduğu şu an için net değildir. Saçkıran genel olarak tiroid bezi hastalığı, şeker hastalığı ve romatoid artrit gibi diğer otoimmün hastalıklara dair aile öyküsünün bulunduğu bireylerde daha sık tespit edilir. Bu nedenle tetikleyici durumun genetik faktörlerden kaynaklandığı düşünülür. 

• Ailede saçkırandan etkilenen başka bireylerin olması
• Astım
• Down sendromu
• Pernisiyöz anemi
• Mevsimsel alerjiler
• Tiroid bezi hastalıkları

Saçkıran (Alopesi Areata) Belirtileri Nelerdir?

Saçkıran belirtileri arasında en belirgin olanı yama şeklindeki saç dökülmesidir. Bu dökülme genellikle kafa derisinde başlar ve büyüklüğü bozuk para boyutundadır. Kafa derisi dışında saçkıran başlangıcı sakal ve kaş bölgesinde de meydana gelebilir. Saç kaybı oldukça ani gelişir ve meydana gelme süresi 5 gün ile 5 hafta arasında değişiklik gösterebilir. Saç kaybına ek olarak bazı kişilerde etkilenen bölgede kaşınma ve yanma şikayeti de meydana gelebilir. Bu rahatsızlıkta kıl folikülleri tamamen yok olmaz. 

Yüzeyden dökülen saç telleri eğer kıl foliküllerindeki inflamasyon (iltihaplanma) azalırsa tekrar uzayabilir. Bu durumdan mustarip kişilerde saç dökülmesi sadece birkaç bölge ile sınırlı olduğunda rahatsızlığın tedavi almadan da iyileşebileceği görülmüştür. Vakaların üçte birinde saçkıranın seyri kötüleşebilir veya bölgesel saç kaybı belirli bir zaman dilimi içerisinde tekrarlayan döngüler şeklinde ortaya çıkabilir. 10 hastadan birinde ise saçkıran vücudun diğer bölgelerin de etkilendiği formlarına ilerleyebilir.

Saçkıran el ve ayak tırnaklarında da birtakım değişikliklere neden olabilir. Tırnaklarda meydana gelen bu değişikliklere özellikle çocuklardaki saçkıran vakalarında rastlanılmaktadır. Bazı kişilerde bu değişiklikler hastalığın ilk belirtisi olarak da ortaya çıkabileceği için dikkatli olunmalıdır:

• İğne deliği şeklinde oyuklar
• Beyaz lekelenme veya çizgilenme
• Tırnaklarda sertleşme
• Tırnakların soluk görünmesi
• Tırnaklarda incelme veya ayrılma

Tırnaklardaki bu belirtilere ek olarak saçkıran sırasında ortaya çıkan diğer klinik bulgular şu şekilde özetlenebilir:

• Ünlem işareti şeklinde çıkan saçlar
• Etkilenen bölgedeki saç tellerinden bazılarının yüzeye ulaşamadan döküldüğünün tespit edilmesi
• Etkilenen bölgenin çevresindeki saçlarda beyazlama

Saçkıranın nasıl bir seyir izleyeceği kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir ve süreç tahmin edilemeyebilir. Bazı kişilerde etkilenen bölgede normal saçların tekrar geri çıktığı gözlenirken, bazı kişilerde bu durum gerçekleşmeyebilir hatta saç kaybı daha ağır bir seviyeye ilerleyebilir. 

Hastalığın erken yaşta ortaya çıkması, saç kaybının aşırı derecede olması, tırnak değişikliklerinin eşlik etmesi, ailede bu rahatsızlıktan etkilenen başka bireylerin olması ve kişide diğer otoimmün hastalıklarında bulunması gibi faktörler saçkıran hastalığının kötü bir seyir izleyebileceğine işaret eden risk faktörleri arasında değerlendirilir.

Saçkıran (Alopesi Areata) Tanısı Nasıldır?

Saçkıran şikayetleri ile sağlık kuruluşlarına başvuru sonrasında hekimler sadece klinik gözlem ile saçkıran tanısı koyabilirler. Gerekli durumlarda ise birkaç saç teli örneği alınarak mikroskop altında incelenebilir. 

Çeşitli otoimmün hastalıkların eşlik ettiği düşünülen bireylerde ise kan tetkikleri bu problemlerin aydınlatılması için faydalı olabilir. Otoimmün hastalıkların tanısı vücutta bağışıklık sistemi tarafından sentezlenen antikorların tespit edilmesi ile gerçekleştirilebilir. Saçkıran hastalığı için tanısal yaklaşımda başvurulabilecek 
tetkikler şu şekilde özetlenebilir:

• Demir parametreleri, vitamin, B12,
• Antinükleer antikor testi
• Tiroid hormon düzeylerinin incelenmesi
• Kan şekeri

Saçkıran bulaşıcı bir hastalık değildir ancak saç kaybı ile karakterize tinea kapitis gibi mantar enfeksiyonlarının dışlanması adına bazı kişilerde biyopsi işlemine de başvurulabilir. Cilt biyopsisi aynı zamanda alopesinin diffüz formlarının aydınlatılmasında da fayda sağlayabilir. 

Saçkıran olduğu nasıl anlaşılır sorusunun bir diğer yanıtı da dermoskopidir. Dermoskopi, saçkıran tanısı için başvurulabilecek bir diğer yararlı tanı aracıdır. Dermoskopi vasıtasıyla hekimler etkilenen bölgede sarı veya siyah nokta, saç tellerinde kırılma, kısa vellüs kıllar ve ünlem işareti saç teli gibi bulguların varlığını inceleyebilir.

Saçkıran (Alopesi Areata) Tedavisi Nasıldır?

Alopesi areata tedavisi kapsamında yapılacak çeşitli medikal müdahaleler ile saç kaybının azaltılması ve dökülen saçların daha hızlı çıkması sağlanabilir. Saçkıran iyileşme süreci açısından da oldukça karmaşık bir rahatsızlıktır. Bazı kişilerde birçok alopesi areata tedavi yöntemi denenerek hangi uygulamanın daha etkili olduğu tespit edilebilir. Ağır seyirli vakalarda ise çeşitli medikal müdahalelere rağmen saç kaybı şikayetinde kötüleşme meydana gelebilir. 

Etkilenen bölgeye lokal olarak kan akımını artırıcı etkisi bulunan veya kortikosteroid içeren kremlerin uygulanması, steroid enjeksiyon yapılması veya reçetelendirilmesi bazı kişilerde saç kaybının geri döndürülmesinde etkili olabilecek yaklaşımlardır. Steroid tedavisi dışında bazı vakalarda bağışıklık sisteminin işlevlerini baskılayıcı ilaçlar, saç gelişimini destekleyen ilaçlar veya ultraviyole ışık tedavisi gibi yöntemler de saçkıran tedavisi kapsamında kullanılabilir. 

Saçkıran (alopesi areata) her ne kadar ciddi bir sağlık problemi olmasa da kişilerde dış görünüş ile ilgili mutsuzluk ve kaygıya yol açabilecek bir problemdir. Bu rahatsızlığa dair belirti ve bulguları vücudunuzda tespit etmeniz halinde uzman hekimlerden destek almanız önerilir.

Saçkıran ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilirsiniz.