Mantar Hastalığı Nasıl Geçer?

Mantar hastalığına yol açan mantarlar, insan vücudunda enfeksiyon oluşturabilen mikrobiyolojik canlılardır. Normal şartlarda vücudun mikrobiyolojik florası içerisinde mantar ve bakteri türleri bulunur ve bunlar herhangi bir hastalığa neden olmadan bir denge içerisinde yaşamına devam eder. Fakat çeşitli nedenlerle bu floradaki dengenin bozulması sonucunda mantarlar hızla üreyerek veya deri bütünlüğünün bozulduğu durumlarda (çizik, sıyrık aşırı nem gibi) dış kaynaklı mantarlarda vücuda girerek enfeksiyona neden olabilirler.

Mantar Hastalığı Nedir?

Mantar enfeksiyonları, gerçekleştiği bölgeye göre değişmekle birlikte renk, doku ve görüntü değişiklikleri, kaşıntı, akıntı gibi birçok belirtiyle kendini gösterebilir. Vücutta deri ile kaplı olan birçok alanda görülebilen mantar enfeksiyonu sıklıkla saçlı deri, tırnaklar, vajina, makat, eller, ayaklar ve kasık gibi bölgelerde oluşur.

Kendine özgü belirtiler göstermesi nedeniyle hasta tarafından fark edilmesi genellikle kolaydır.

Tıpta mikozis olarak da adlandırılan mantar hastalığı, tek hücreli mantarların neden olduğu bir tür enfeksiyon hastalığıdır. Deride enfeksiyonlara yol açabilecek birçok mantar türü bulunmaktadır. Bunlardan herhangi birinin deri üzerinde çoğalması ve enfeksiyon oluşturması ile birlikte deride kızarıklık, şişlik, kaşıntı gibi birtakım belirtiler ortaya çıkmaya başlar.

Hava sıcaklığının yüksek olması nedeniyle yaz aylarında mantarların çoğalma yeteneği çok daha fazla olduğundan hastalığın görülme sıklığı yaz mevsiminde artar.

Zamanında tedavi edilmemesi halinde şiddetlenebilir, yayılabilir ve başka enfeksiyon türleri ile birleşebilir.

Deri hastalıklarının çok büyük bir kısmını oluşturan mantar hastalıkları, genellikle saç, tırnak ve deri gibi keratinize doku türlerinde görülmekle birlikte lenf bezleri, vajina ve hatta dil gibi farklı bölgelerde de enfeksiyona yol açabilir.

Aynı zamanda saç derisinde çoğalarak saçkırana da yol açabilen mantar enfeksiyonları bulaşıcı hastalıklar arasında yer alır.  Bu nedenle mantar hastalığı belirtileri yaşayan bireylerin hekimlere başvurarak muayeneden geçmeleri, bunun yanı sıra tarak, terlik, ayakkabı gibi kişisel eşyaları başkalarıyla ortak kullanmamaları gerekmektedir.

Mantar Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

İnsanlarda mantar hastalığı, her ne kadar geliştiği bölgeye göre farklılık gösterse de çoğu zaman benzer türde belirtilere yol açar. Deri üzerinde oluşan vücut mantarlarının yaygın belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Kaşıntı
• Tahriş
• Deride pullanma ve döküntüler
• Kızarıklık ve şişlik
• Deride kabarcıklar

Bunların yanı sıra yaygın görülen mantar enfeksiyonlarından bir tanesi olan tırnak mantarında tırnak üzerinde renk değişikliği, şekil bozukluğu gibi belirtiler söz konusudur.

Vajinal mantar yaşayan bireylerde ise kaşıntı ve kızarıklığın yanı sıra genellikle peynir kesiği benzeri bir vajinal akıntı görülür.  Tüm bu belirtiler mantar enfeksiyonunun tipik belirtileri arasında yer alır ve bu belirtileri yaşayan bireyler bir an önce sağlık kuruluşlarına başvurmalı ve muayeneden geçmelidir.

Mantar Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Mantar hastalığı, mantarların deri yüzeyinde bulunan ölü keratin hücrelerini enfekte etmesi ile ortaya çıkar. Mantarların çoğalarak enfeksiyona yol açmasında risk faktörü olarak değerlendirilebilecek bazı nedenler şunlardır:

• Obezite
• Duş sonrasında veya terleme nedeniyle cildin tam olarak kurumaması ve nemli kalması
• Dar kıyafetler giymek
• Hava geçirgenliği düşük, terlemeyi artıran kumaşlara sahip giysiler giymek
• Ayakların gün içerisinde çok uzun süre boyunca ayakkabı içerisinde kalması
• Hamilelik
• Antibiyotik kullanmak
• Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklara sahip olmak veya buna yol açan ilaçlar kullanmak
• Sağlıksız ve dengesiz beslenme
• Mantar enfeksiyonu olan bir birey veya hayvan ile temas halinde olmak
• Havuz, duş, küvet gibi ortak kullanım alanlarını kullanmak veya havlu, çarşaf, terlik, ayakkabı gibi bulaşma ortamı oluşturan kişisel eşyaları başkalarıyla ortak kullanmak
• Hijyene gereken özeni göstermemek, iç çamaşırlarını yeterli sıklıkla değiştirmemek
• Cilt sağlığına uygun olmayan kimyasal içerikli veya uygunsuz pH'taki bakım ürünleri ile cildi veya vajinal bölgeyi temizlemek

Mantar Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?

Mantar hastalıkları çeşitleri konusundan geliştikleri bölgelere göre farklı alt gruplara ayrılır. Bunlardan en yaygın görülen mantar türleri şu şekildedir:

• Tırnak Mantarı: Genellikle ayak baş parmağında görülür, tırnakta sarı veya beyaz renkli renk değişiklikleri ile kırılganlaşma, şekil bozukluğu gibi sorunlar ortaya çıkar. Zamanla kapladığı alan genişleyebilir, farklı tırnaklara da yayılım gösterebilir.
• Vajinal Mantar: Vulva ve vajinayı etkileyen vajinal mantar kadınlar arasında oldukça yaygındır. Şiddetli kaşıntıya neden olması sebebiyle günlük yaşamı önemli ölçüde zorlaştırabilir. Tedavi edilmemesi halinde ise şiddetlenerek üreme organlarını etkileyebilecek sorunlara yol açabilir.
• Kasık Mantarı: Erkek bireyler arasında daha yaygın görülen kasık mantarında kaşıntı ve yanma sorunu oldukça rahatsız edici olabilir. Bazı durumlarda cinsel organları da etkileyen kasık mantarı vücudun farklı bölgelerindeki mantar enfeksiyonlarından bulaşma yoluyla da kasığa yerleşebilmektedir.
• Ayak Mantarı: Ayakların ayakkabı içerisinde uzun süre nemli kalması veya ortak kullanım alanları nedeniyle oluşan ayak mantarı ayaklarda tahriş, kaşıntı, kızarıklık ve kötü kokuya neden olabilir.
• Tinea Capitis: Trikofiton ve mikrosporum gibi etkenlerden kaynaklı olarak ortaya çıkan Tinea Capitis genellikle çocukları etkileyen ve bulaşıcılığı oldukça yüksek olan bir mantar hastalığıdır.
• Atlet Ayağı: Çok yaygın görülen bir mantar enfeksiyonu olan atlet ayağı, genellikle ayak parmaklarının aralarındaki perdelerde oluşur. Kaşıntı, pullanma, iltihaplanma, kötü koku, çatlama, şişlik ve ağrıya neden olabileceği gibi tedavi edilmemesi durumunda bakteriyel enfeksiyonlarla da birleşebilir.
• İntertrigo: Nemli iklimlerde yaşayan bireylerde ve özellikle de kilolu bireylerde sıklıkla görülen intertrigo, derinin katlanma yaptığı bölgelerde ortaya çıkar. Bu bölgelerde sürtünme, nem ve sıcaklık artışına bağlı olarak görülen mantar enfeksiyonu genellikle kaşıntı ve yanma ile kendini gösterir.
• Makat Mantarı: Makat bölgesinde oluşan mantar enfeksiyonu genellikle Candida Albican adlı mantar türünden kaynaklı oluşur, şiddetli kaşıntı ve yanmaya neden olarak günlük yaşamı zorlaştırabilir.
• Dil Mantarı: Dil yüzeyinde beyaz veya yeşil renkli bir tabakanın oluşması ile karakterize olan dil mantarı ağızda kötü koku, sürekli tekrarlayan boğaz enfeksiyonu, tat alma sorunları gibi olumsuzluklara yol açabilir.

Mantar Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Mantar enfeksiyonlarının büyük bir kısmı hastalığın başlangıcından itibaren belirgin belirtilerle kendini göstermeye başlar. Bu nedenle hastalar tarafından fark edilebilmeleri oldukça kolaydır.

Mantar hastalığına ilişkin belirtiler taşıyan hastaların, sorunun kendiliğinden iyileşmesini beklemeden bir an önce sağlık kuruluşlarına başvurması hastalığın ilerlemeden tedavi edilmesi açısından oldukça önemlidir.

Mantar enfeksiyonunu işaret eden bulgularla cildiye polikliniklerine başvuran hastalarda hekim tarafından fizik muayene yapılarak ön teşhiste bulunulabilir. Bunun yanı sıra söz konusu bölgeden örnek alınarak incelenmek üzere laboratuvarlara gönderilerek keşin teşhis konulabilir.

Vajinal enfeksiyonlarda vajinal akıntıdan alınan örneğin laboratuvarlarda incelenmesi ile birlikte enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa mantar kaynaklı mı olduğu tespit edilebilir.  Örnek alma işlemi çok ince yapılı çubuklar kullanılarak gerçekleştirildiğinden cinsel birliktelik yaşamamış olan bireylerde de uygulanabilir.

Yapılan muayene ve tanı testlerinin ardından mantar hastalığı teşhisi alan hastalarda tedavi planı hekim tarafından belirlenerek başlatılır.

Mantar Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Mantar tedavisi, enfeksiyonun geliştiği bölgeye ve şiddetine göre hekimler tarafından hastaya özgü bir şekilde gerçekleştirilir.

Makatta mantar tedavisi veya vücudun çeşitli bölgelerinde deri yüzeyinde oluşan birçok mantar türü için antifungal ilaçlardan yararlanılır.  Antifungal ilaçlar topikal krem ve pomadlar şeklinde olabileceği gibi ağız yoluyla alınan haplar şeklinde de olabilir.

Mantar enfeksiyonu belirtileri yaşayan hastalarda mantar tedavisi nasıl yapılır, mantar hastalığına ne iyi gelir gibi soruların yanıtları internet üzerinden sıklıkla araştırılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta mantar hastalığı belirtilerin bakteriyel veya farklı etkenlerden kaynaklı birçok hastalıkla karıştırılabilecek şekilde benzer belirtilere yol açmasıdır. Dolayısıyla mantar tedavisinin başlatılması için öncelikle söz konusu belirtilerin mantar kaynaklı olduğu hekim tarafından doğrulanmalıdır. Hastalar tarafından hekim önerisi olmaksızın bilinçsiz şekilde yapılan tedavi uygulamaları enfeksiyonu çok daha şiddetli boyutlara ulaştırabilir.

Kadınlarda çok yaygın olarak görülen vajinal mantar için tedavi seçenekleri arasında vulva üzerine uygulanan antimikotik kremler, oral haplar ve vajina içerisine yerleştirilen fitiller yer alır.

Dil mantar tedavisi için hafif şiddetteki enfeksiyonlarda az miktarda florür içeren diş macunları ile bakım yapılması önerilebilir, şiddetli durumlarda ise antifungal ilaçlardan yararlanılabilir.

Mantar enfeksiyonu geçiren hastaların bir kısmında hastalığın tekrar etmesi de mümkündür. Bu şekilde dirençli enfeksiyonların gelişmesi halinde uzun süreli antifungal tedavilerin uygulanması gerekebilmektedir. Hastalığın yeniden gelişmesini önlemek adına bireylerin kişisel hijyene ve kıyafet seçimi gibi konulara özen göstermesi oldukça önemlidir.

Mantar hastalığı nasıl bulaşır sorusuna yanıt vermek gerekirse mantar enfeksiyonu bulunan bir birey ile temasta bulunma veya bu bireylerin de kullandığı ortak kullanım alanlarını kullanmanın en önemli bulaşma yolları olduğu söylenebilir. Bu nedenle bu konularda oldukça dikkatli olunmalıdır.