Ayak Mantarı Nedir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bir tür deri hastalığı olan ayak mantarı, tıp dilinde tinea pedis olarak adlandırılır. Yüzeysel bir enfeksiyon olan ayak mantarına kadınlara kıyasla erkeklerde daha sık rastlanır.

Ayak Mantarı Nedir?

Vücudun ayak bölgesinde oluşan mantar enfeksiyonu olarak tanımlanabilen ayak mantarı, çoğunlukla ayak parmaklarının arasında gelişir. Ancak ayağın üst yüzeyinde, yanında ya da arka bölgesinde de ayak mantarı oluşabilir. Toplumda son derece yaygın olarak görülen bu rahatsızlık, hemen her bireyin ömründe bir kez yaşadığı sağlık problemlerinden biridir.

Ayak mantarı, başlangıçta cilt yüzeyinde kırmızı noktalara ve pullu görünüme neden olur. Bu durumu takiben, ayaklarda içi su dolu kesecikler meydana gelir. Son derece kaşıntılı olan kabarıklıklar, iltihaplı bir görünüme kavuşabilir. Ayak tabanında kepeklenme şeklinde döküntü ve kızarıklıklar olabilir.

Tedavi edilmediğinde ayak tırnaklarına bulaşan hastalık, tırnakların kalınlaşmasına ve renginin değişmesine yol açar. Şiddetli vakalarda ise ayak tırnaklarında soyulma ve tırnak kaybı gibi farklı sağlık sorunları görülebilir. Ayak mantarı hastalığı ortaya çıktığında vakit kaybedilmeden cildiye uzmanına başvurulmalıdır.

Erken dönemde ilaçla kolay şekilde tedavi edilebilen hastalığın tekrar oluşmasını önlemek için bazı tedbirler alınması gerekebilir. Ayrıca verilen ilaçların aynı saat aralığında düzenli bir şekilde uygulanması son derece önemlidir. "Ayak mantarına ne iyi gelir?" ya da "Ayak mantarına çözüm nedir?" gibi sık merak edilen soruları cevaplamadan önce "Ayak mantarı çeşitleri nelerdir?" sorusunu yanıtlamak gerekir.

Ayak Mantarı Çeşitleri Nelerdir?

Sık karşılaşılan ayak mantarı türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Intertriginöz Form: Parmak arası mantarı olarak da tanımlanabilen bu ayak mantarı türü, parmak ağı enfeksiyonu olarak da bilinir. Genellikle 4 ve 5. parmaklar arasında beyaz bir görünüme yol açan intertriginöz, ayak tabanına yayılabilir. Kaşıntı, pullanma ve yanma sık görülen belirtileri arasında yer alır.
• Hiperkerotik Form: Ayaklarda kuru bir görünüme yol açan bu mantar türü, ayak tabanı ve yan derilerinin pullanması ile de karakterizedir. Derinin kalınlaşmasına yol açan hiperkerotik form, ayak derisinin yarılmasına da neden olabilir.
• Vezikülobüllöz Form: Ayak mantarı çeşitleri arasında en nadir rastlanan tür olan vezikülobüllöz form, genellikle ayak altı derisinin su toplamasına bağlı olarak oluşan kabarcıkların patlamasıyla meydana gelir. Ayağın taban, yan ve üst kısmında (ayak üstü mantarı) da oluşabilen bu mantar türü parmak aralarında da görülebilir.

Erken tanı alıp tedavi edilmeyen ayak mantarı türleri tırnaklara sıçrayabilir. Ayrıca daha şiddetli ikincil enfeksiyonlara da yol açabilir. Kolay bulaşan bir hastalık olan ayak mantarından korunmak için ayak mantarı olan kişilerle terlik ve havlu gibi eşyaların ortak kullanılmaması önerilir. Ayak mantarını daha iyi anlamak için "Ayak mantarı belirtileri nelerdir?" sorusunu yanıtlamak gerekir.

Ayak Mantarı Belirtileri Nelerdir?

Yaygın görülen cilt problemlerinden biri olan ayak mantarı, mantarın üremesi için elverişli olan karanlık, nemli ve sıcak ortamlarda kalan ayaklarda daha sık görülür. Farklı bir deyişle ayağın uzun süre ile ayakkabı içinde bırakılması dahi mantar enfeksiyonunun ortaya çıkmasına neden olabilir.

Uzun süre spor yapmak, ayak yaralarının tedavi edilmemesi, yıkanan ayakların kurulanmaması, temizliğinden emin olmayan yüzeylerde yalın ayak dolaşılmasıyla da ayak mantarı kişiye kolayca bulaşabilir. Ayak mantarı varlığında sık görülen belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

• Ayak parmakları arasında kızarıklık, soyulma ve cilt çatlağı
• Ayak derisinin pul pul olması
• Ayak tabanında kuru ve beyaz renkli kabuklanma
• Ayak derisinin kalınlaşması
• Döküntü
• Derinin kuru bir görünüme sahip olması
• Şiddetli kaşıntı
• Şişlik
• Kötü koku
• Yara oluşumu
• Parmak arası bölgede beyaz görünüm
• 4 ve 5. ayak parmakları arasında nemli görünüm

Ayak Mantarı Nasıl Bulaşır?

Ayak mantarı, dermatofitler olarak tanımlanan mantarlardan kaynaklanan bir tür deri hastalığıdır. Kişiden kişiye, ortak kullanılan alan ve eşyalardan kolayca bulaşabilen ayak mantarı, hayvanlardan da insanlara bulaşabilir. Bulaşma, direkt olarak ayak teması ile olabileceği gibi çorap, terlik, ayakkabı, havlu, küvet, duş teknesi, hamam, plaj, havuz, soyunma odası ve spor salonu gibi yerlerden de gerçekleşebilir.

Ayak mantarı, terleyen ayak yapısına sahip olan kişilerde daha sık görülür. Bunun sebebi, mantarın nemli ortamlarda daha hızlı üreyebilmesidir. Bu nedenle, mevsime uygun olmayan çorap ve ayakkabı kullanımı, mantar enfeksiyonunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Uzun süre ayakkabı giymek durumunda kalmak, ıslak ayakların nemli bırakılması, ayakların iyi kurulanmaması da mantarın üremesi için uygun koşulların sağlanmasına yol açar. "Ayak mantarı nasıl bulaşır?" ya da "Ayak mantarı nasıl oluşur?" gibi sorular bu şekilde yanıtlanabilir.

Ayak Mantarı Nasıl Tedavi Edilir?

Ayak mantarı tedavisinde öncelik, ayak sağlığını korumaktır. Farklı bir deyişle ayak, mantar bulaşabilecek ortamdan uzak tutulmalıdır. Ayaklar düzenli olarak günlük şekilde yıkanmalı ve her seferinde temiz bir havlu ile iyice kurulanmalıdır. Mevsime uygun ayakkabı giymek, gerektiğinde çorapları değiştirmek, ayak mantarı tedavisinde son derece etkilidir.

Ayak mantarı olan kişilerin tedavisi cildiye uzmanları tarafından kişiye özel olarak düzenlenir. Bazı vakalarda ayak mantarı tedavisi için krem ve spreyler kullanılırken bazı vakalarda ağızdan alınan mantar ilaçları kullanılabilir. Ancak tüm mantar ilaçlarının düzenli olarak aynı saatte alınması gerekir. Ayak mantarının tırnağa sıçradığı vakalarda ise tırnak, mümkün olduğunca kısa kesilmeli ve törpülenmelidir. Hekimin verdiği ilaçların tırnağa uygulanmasının yanı sıra hekim tarafından önerildiğinde oral mantar ilaçları da düzenli olarak kullanılmalıdır.

Ayak mantarı temizleme işlemi için farklı yöntemler kullanılarak cilt ve tırnağa zarar vermekten kaçınılmalıdır. Tedavi sona erene dek aile içinde terlik, havlu, ayakkabı gibi nesnelerin ortak kullanımından kaçınılmalıdır. Tüm bunların yanı sıra mümkün olan en sıcak ısıdaki suya, sirke ilave edilerek su soğuyana kadar ayakların bu karışımın içinde bekletilmesi önerilebilir. Benzer bir işlem, sirke yerine karbonatla da yapılabilir. Ancak karbonatla tedavi işlemi sırasında az miktar suya, bol karbonat sökülerek macun kıvamı elde edilmeli ve bu macun, mantar enfeksiyonunun olduğu alana uygulanmalıdır.

Unutulmamalıdır ki ayak mantarı tedavi edilmediğinde kaşıntıya bağlı olarak cilt yüzeyinde sıyrık ve çatlamalar oluşabilir. Bu tip vakalar da ikincil enfeksiyonlara yol açarak kişide farklı sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına yol açabilir.