İnmemiş Testis Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Testisler, sperm üretimi ve cinsiyet hormonlarının salgılanmasından sorumlu erkek üreme organıdır. Anne karnındaki gelişim sürecinde testislerin olması gerektiği yere ulaşamadığı durum inmemiş testis (kriptorşidizm) olarak adlandırılır. Testisler, anne karnındaki embriyonik dönemde abdomen (karın) içinde bulunurlar. Embriyonik gelişim sürecinde testisler skrotuma iner. Skrotum testislerin içinde bulunduğu torba benzeri yapıdır. Testislerin bir ya da ikisinin skrotuma inmeyerek abdomen ya da kasık içinde kalmasına inmemiş testis denir.

İnmemiş Testis Belirtileri Nelerdir?

İnmemiş testisin en önemli belirtisi, problemli tarafta skrotumun daha az gelişmiş, küçük görünmesidir. Nadir de olsa bazı durumlarda inmemiş testis dolanarak (testis torsiyonu) şiddetli kasık ağrısına neden olabilir. Bu durumda hemen en yakın sağlık merkezine başvurulmalıdır.

İnmemiş Testis Nasıl Anlaşılır?

İnmemiş testis, hastada skrotumda testis yokluğunu fark etmek ya da el ile muayenede testisin yerinde olmadığının tespit edilmesiyle anlaşılır. Yenidoğan döneminde, genital sistem muayenesi sırasında mutlaka inmemiş testis muayenesi yapılmalıdır. İnmemiş testis tek taraflı olabileceği gibi her iki testisin de abdomen içinde kaldığı bir durumla karşılaşılabilir.

Neden İnmemiş Testis Oluşur?

İnmemiş testisin oluşum mekanizması henüz tam açıklığa kavuşturulamamıştır. Genetik, anne sağlığı ve çevresel faktörler gibi pek çok etkenin bu sürecin gelişiminde rol aldığı düşünülmektedir. Bu etkenlerin bir ya da birkaçının bir araya gelmesiyle; testisin normal bir şekilde yerine inmesini engelleyen fiziksel, hormonal bazı değişiklikler oluşur.

• Düşük doğum ağırlığı
• Erken doğum
• Ailede inmemiş testis veya başka bir genital organ anomalisinin bulunması
• Fetüsün anne karnında gelişimini kısıtlayan durumlar (Down sendromu gibi)
• Annenin hamileliği sırasında alkol kullanması
• Annenin sigara içmesi ya da pasif içici olması
• Ebeveynlerin bazı kimyasallara maruziyeti olarak sıralanabilir. Bu faktörlerin etki ettiği bebeklerde inmemiş testis görülme sıklığı artmıştır.

Retraktil testis, testisi skrotum içinde tutan kasın aşırı aktivitesi sonucu oluşan bir durumdur. Retraktil testiste, testis olması gereken yerde bulunur. Ancak bazı durumlarda kasın aşırı aktivitesi sonucu çekilerek abdomen içine gider. Kas aktivitesi sonlandığında geri gelir. Bu durumda tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Rekraktil testisi olanlarda bu durum yıllar içinde inmemiş testise ilerleyebilir. İnmemiş testise ilerlediği durumda tedavi ihtiyacı doğar.

İnmemiş Testis Nelere Sebep Olur?

Testislerin gelişmesi ve işlevlerini yerine getirebilmesi için vücut sıcaklığından biraz daha düşük sıcaklıklarda bulunması gerekir. Vücut sıcaklığında bulunduklarında bu işlevlerini gerçekleştirmede sorun yaşarlar. Bu yüzden testislerin skrotumda olması, onları vücut sıcaklığından korur. Skrotumda sıcaklık, vücuda göre 1-2 derece daha düşüktür.

İnmemiş testis, skrotumda değil abdomende ya da kasıkta yerleşmiştir. Bu yüzden vücut sıcaklığındadır. Yüksek sıcaklık, fonksiyonlarını bozarak problemlere neden olur.

Kısırlık, inmemiş testistin olumsuz etkilerinden biridir. Sperm sayısında ve kalitesinde düşüş gözlenir. Tek testisin etkilendiği durum, kısırlık için çok yüksek bir risk oluşturmazken her iki testisin de etkilendiği durumda kısırlık riski ciddi derecede artmıştır. İnmemiş testis tedavisi uzun süre geciktiğinde kısırlık açısından durum daha kötüye gidebilir. Bu yüzden inmemiş testis tanısı alan erkeklerin, mümkün olan en kısa zamanda tedavi edilmesi gerekir.

Testis kanseri; inmemiş testisi olan kişilerde daha sık görülür. Kanser riski; testisin abdomende olduğu durumda, kasıkta olduğu duruma göre daha fazladır. Yine iki testisin de inmediği kişilerde de risk daha fazladır. Cerrahi olarak inmemiş testisin indirilmesi kanser riskini azaltabilir ancak tamamen ortadan kaldırmaz.

Testis torsiyonu, spermatik kordun dolanmasıdır. Spermatik kord; kan damarları, sinirler ve testisten penise spermelerin geçisini sağlayan tüpü içeren bir yapıdır. Bu yapının torsiyonu testise gelen akımının durmasına neden olur. Oldukça ağrılı bir durumdur. Kan akımı durduktan sonra acil müdahale edilmezse testis kaybedilebilir. İnmemiş testisi olan kişilerde torsiyon, topluma göre 10 kat daha sık görülür.

İnmemiş testisin kasıkta yer aldığı durumda testisler, travmaya açık hale gelebilir. Dışarıdan bir etki sonucu yaralanabilir.

Kasık fıtığı da inmemiş testisi olan kişilerde görülebilen bir diğer durumdur.

• Doğumdan sonra skrotum içinde tek ya da çift taraflı olarak testisin olmadığı fark edildiğinde doktor inmemiş testis muayenesi yapar.
• Testislerin, abdomenden skrotuma izlediği yol palpe edilerek (el ile dokunarak muayene edilerek) testisin yerleşimi tespit edilmeye çalışılır. Çoğu durumda bu yeterli olur. Ancak palpasyon yoluyla testisin yerinin belirlenemediği durumlarda laparoskopik yöntem tercih edilir. 
• Laparoskopik yöntemde, hastanın karnı üzerinde küçük bir kesi yapılır ve bu kesiden ucunda kamera olan ince bir tüp abdomen içine ilerletilir. Kamera yardımı ile inmemiş testisin yeri tespit edilmeye çalışır. Laparoskopik yöntemin avantajı, doktorun bu işlem esnasında yerini belirlediği testisi yerine indirebilmesidir. Yani laparoskopik yöntem hem tanı hem de tedavi yöntemi olarak kullanılabilir. Ancak bazı durumlarda bu yöntem testisin indirilmesi için yeterli olmaz ve ek işlemlere ihtiyaç duyulabilir.
• Karın üzerine büyük bir kesinin yapıldığı ve abdomenin açılarak inmemiş testisin arandığı açık cerrahi de bazı durumlarda gerekli olabilir.
• X-ray ve ultrason gibi görüntüleme yöntemleri de doktor tarafından tanıda kullanılabilir.

Testisin skrotumda hissedilemediği bir durum da testis agenezisidir. Bu durumda testis anne karnında hiç oluşmamış, ya da gelişiminin çok erken evresinde durmuş olabilir. Testis agenezisinde testis hiç yoktur ve buna bağlı olarak ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. Testislerin hem muayenede hissedilmediği hem de laparoskopik yöntem gibi çeşitli metotlarla testis yapısının görülmediği durumlarda testis yokluğu akla gelmelidir. Kontrast madde kullanılarak çekilen MRI testis yokluğunu göstermek için kullanılabilir.

İnmemiş Testis Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İnmemiş testisi olan bebeklerde testisler 3-6 aya kadar kendiliğinden skrotuma inebilirler. 6 aydan büyük bebeklerde hala inmemiş testis varsa tedavi edilmesi gerekir. İnmemiş testis, uzun süre tedavi edilmeden bırakıldığında istenmeyen pek çok etkisi için risk artar. Bu yüzden inmemiş testis ameliyatının 18 aydan önce yapılması tavsiye edilir.

Cerrahi yöntemde; testis bulunduğu yerden skrotuma doğru dikkatlice indirilir ve yerine sabitlenir. Bu yöntem orşiopeksi olarak da adlandırılır. Laparoksopik veya açık cerrahi yöntemiyle yapılabilir. Tekli inmemiş testis tedavisinde orşiopeksi başarı oranı %100'e yakındır.

Bazı durumlarda testis az gelişmiş, anormal veya ölü bir doku halini almış olabilir. Cerrah, bu gibi durumlarda bozulmuş yapıdaki testis dokusunu çıkarır.

İnmemiş testis, kasık fıtığıyla birliktelik gösterebilir. İnmemiş testis ameliyatı olanlar, ameliyat sırasında fıtık onarımı için de tedavi edilebilir.

İnmemiş testis ameliyatı sonrası hastalar, testisin yerinde durup durmadığı, gelişmesine devam edip etmediği, işlevini yerine getirip getirmediği açısından takip edilir. Takipte muayene ultrason ile testisin görüntülenmesi ve hormon seviyelerinin ölçülmesi yöntemleri kullanılır.

Hormon tedavisi, inmemiş testisin dışarıdan hormon verilmesiyle yerine inmesini amaçlayan bir yöntemdir. Enjeksiyon yoluyla verilen HCG (human chorionic gonadotropin) hormonu testislerin yerine inmesini sağlayabilir. Hormon tedavisinin başarı şansı cerrahiye göre daha düşüktür. Bu yüzden inmemiş testis tedavisinde ilk seçenek cerrahidir.