HDL Kolesterol Sağlık İçin Önemlidir

Yapılan kan tahlillerinde HDL kolesterol kavramı göze çarpabilir. Kalp damar sağlığı ile yakından ilişkili olan bu yapı kan dolaşımında bulunan lipoprotein yapılarından biridir. HDL kolesterol kandaki fazla kolesterolü uzaklaştırma rolü sayesinde “iyi kolesterol” olarak adlandırılır. HDL kolesterolün bu rolü kalp damar sağlığı için son derece önemlidir. Kolesterol atardamarlarda plak oluşmasına neden olabilen bir yapı olduğundan fazla kolesterolün uzaklaştırılması damar sağlığının korunmasını destekler. Yapılan kan tahlillerinde HDL değeri kolayca saptanabilir. Sağlıklı beslenme, egzersiz yapma ve sigara tüketimi gibi olumsuz davranışlardan uzak durma bir kişinin ideal HDL seviyelerine sahip olmasını destekleyebilir.

HDL Kolesterol Nedir?

HDL insan vücudunda bulunan yüksek yoğunluklu lipoprotein yapısıdır. Kanda dolaşan bu lipoprotein türü lipitlerden bir diğer deyişle yağlardan ve proteinlerden oluşur. Enerji üretiminde kullanılmak üzere bir yağ molekülüne gerek duyulması halinde yağların hücreye taşınması için bir lipoproteine ihtiyaç vardır. Yağlar HDL kolesterol gibi taşıyıcı bir yapıya ihtiyaç duyarlar. Bunun temelinde yağların kimyasal yapıları nedeniyle kanda tek başına mobilize olamamaları yer alır. HDL kolesterolün ana görevi vücutta yer alan kolesterolü karaciğere ulaştırarak fazla yağların vücuttan atılmasını sağlamaktır.

İyi huylu kolesterol olarak adlandırılan HDL, vücudun ekstra kolesterolden kurtulmasına yardımcı olur. Ters kolesterol taşınması olarak adlandırılan bu fizyolojik süreç kardiyovasküler hastalık riskini azaltabilir. Kolesterol normalde karaciğerden kan dolaşımına gider. Lipoproteinler, önemli fizyolojik süreçleri desteklemek amacı ile kolesterolü vücudun farklı bölgelerine taşır. Ancak bazı durumlarda gerek beslenme alışkanlıkları gerekse genetik faktörler kanda fazla kolesterol bulunmasına neden olabilir. Bu tür durumlarda vücut ters kolesterol taşınma mekanizmasına ihtiyaç duyar. HDL parçacıkları kanda bulunan fazla kolesterolü karaciğere geri taşır ve karaciğer yağları parçalayarak vücuttan uzaklaştırır. Böylece arter duvarlarında plak birikme riski azalabilir. Diğer kolesterol değerlerinin laboratuvar tetkikleri incelendiğinde düşük olması beklenirken HDL’nin ise yüksek olması gerekir. HDL kolesterolün ne şekilde ve ne zaman rol oynadığını keşfetmek üzere yapılan çalışmalar devam etmektedir.

HDL Kolesterol Kaç Olmalıdır?

Bir kişinin HDL değeri, alınan kan örneklerinin laboratuvar ortamında incelenmesi sonucu tespit edilebilir. Yapılacak olan lipit değerlendirmeleri kapsamında HDL kolesterol referans aralığı mg/dL cinsinden hesaplanır. HDL normal değeri 60 mg/dL veya daha yüksek olmalıdır. 60 miligram veya üzerinde HDL değerlerine sahip olunmasının kardiyovasküler hastalık riskini azaltabileceğini yönelik çalışmalar bulunur. 60 miligram değeri yetişkinler için normal kabul edilen bir değerdir. Çocukluk döneminde erkek çocuklar için bu değer 40, kız çocukları içinse 50 mg/dL şeklindedir.

HDL değerinin hedef aralığının altında kalması halinde HDL düşüklüğü gündeme gelir. HDL düşüklüğü sıkça karşılaşılan bir tablo olurken bazı durumlarda HDL yüksekliği ile karşılaşmak da mümkün olabilir.

HDL Kolesterol Yüksekliği

Yüksek HDL kolesterol seviyesi, 80 mg/dL’nin üzerinde HDL değeri saptanması halinde gündeme gelen bir konudur. Farklı nedenler sonucunda açığa çıkabilen iyi huylu kolesterol yüksekliği bazı durumlarda tedavi ihtiyacı yaratabilir. Genlerde meydana gelen bazı mutasyonlar vücudun fazla miktarda HDL üretmesi veya HDL kolesterol değerini azaltmada zorluklar yaşaması nedeniyle lipoprotein değerinde artış görülebilir.

• Hipertiroidizm
• Birincil biliyer kolanjit
• Alkol bağımlılığı
• Kırmızı et, tereyağı, peynir gibi hayvansal kaynaklı gıdaların fazla tüketimi
• Hormon replasman tedavisi kapsamında kullanılan ilaçlar
• Doğum kontrol hapları
• LDL veya trigliserit seviyelerini düşürmek üzere kullanılan ilaçlar
• Menopoz
• Statin veya HDL düzeylerini yükseltmek üzere alınan ilaçlar

HDL Kolesterol Yüksekliği Belirtileri

HDL kolesterol seviyelerinin önerilenden yüksek olması bazı sağlık problemlerini beraberinde getirebilir. Bu konu üzerinde yapılan araştırmalar günümüzde devam ederken bazı uzmanlar yüksek HDL seviyelerinin LDL kolesterol akışını yavaşlatacak bir etkisi olabileceğini öne sürer. Bu durum kalp krizi veya felç gibi hayati öneme sahip sağlık problemlerine neden olabilir. HDL seviyelerinde artış bir semptom gelişmesine neden olmayabilir. Ancak olumsuz durumların önüne geçmek için “HDL kolesterol nasıl düşürülür?” kapsamında çalışmalar gerçekleştirilebilir.

Kalp hastalığı riski bulunmayan kişilerde yüksek HDL seviyeleri için bir tedavi planı oluşturulmayabilir. Ancak az alkol tüketimi ve az yağlı bir diyetle HDL seviyelerini düşürmeye yönelik adımlar atılabilir. HDL seviyelerini yükseltmeye yönelik bir ilaç kullanılması halinde bu ilacın kullanımı sonlandırılabilir veya farklı bir ilaçla değiştirilebilir.

HDL Kolesterol Düşüklüğü

HDL kolesterol seviyelerinde düşüş ile ilişkilendirilen bir semptom bulunmamaktadır. Ancak HDL değerlerinin düşük olması kardiovasküler hastalık riskini arttırabilir. Damarlarda yağ birikiminin artması nedeniyle kalp krizi, felç ve erken koroner arter hastalığı gelişebilir.

Bu tür olumsuz durumları önlemek adına “HDL kolesterol nasıl yükseltilir?” sorusu gündeme gelebilir. HDL kolesterolü yükseltmek için çalışmalar yapılırken özel ihtiyaçlara ve mevcuttaki tıbbi durumlara göre adımlar atılmalıdır. Bu noktada sağlık uzmanlarından destek alınabilir. Ancak HDL kolesterol seviyelerini yükseltmek için bazı genel öneriler getirilebilir. Bu noktada ilk adım beslenme şeklinin düzenlenmesi ile atılabilir. Yapılan araştırmalar genel kalp sağlığını iyileştirme ve kolesterol seviyelerini dengelemede Akdeniz diyetinin önemini vurgular. Akdeniz diyeti kapsamında taze sebze meyvelere yer verilen, kompleks karbonhidrat kaynakları olan tam tahılların tercih edildiği ve baklagil tüketiminin ön planda olduğu bir beslenme planı uygulanır. Akdeniz diyeti, balık başta olmak üzere omega 3 yağ asitleri bakımından zengin gıdaların da günlük beslenmeye dahil edilmesini sağlar. Omega 3 yağ asitleri HDL kolesterolü yükseltmede etkili olan bileşenlerdir.
Düzenli olarak aerobik egzersiz yapılması HDL kolesterol değerlerinin yükseltilmesine yardımcı olabilir. Haftada 5 veya daha fazla gün 30 dakika kadar egzersiz yapılmasının iyi huylu kolesterol seviyelerini artırdığına yönelik çalışmalar mevcuttur.

Sigara ve diğer tütün ürünleri kullanımından kaçınmak yine HDL kolesterol seviyelerinin yükselmesini destekler. Sigarayı bırakmak sağlıklı kolesterol değerlerine sahip olmak için atılabilecek önemli bir adımdır.
Yapılacak olan kan lipid değerleri taramaları sayesinde gelecekte gelişebilecek olan hastalıklara erken müdahale edilme şansı yakalanır. Alanında uzman endokrinoloji hekimleri ve gelişmiş laboratuvar sistemlerine sahip merkezlere başvurarak kolesterol seviyelerinin ideal aralıklarda tutulması için kontrollerinizi ertelemeyin.