Geçici İskemik Atak Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Geçici iskemik atak (GİA), kan akışının kesintiye uğraması ve beyne oksijen gitmemesine neden olur. Bu durum, konuşma ve görme bozukluğu, yüz, kollar ve bacaklarda uyuşma veya zayıflık gibi inme benzeri ani belirtilere yol açabilir. Ancak geçici iskemik atak (GİA), bir inme kadar uzun sürmez.

Geçici İskemik Atak Nedir?

Geçici iskemik atak (GİA), beynin belirli bir bölgesine giden kan akışının geçici olarak kesilmesi sonucu oluşan bir durumdur. GİA, bazen "mini inme" olarak adlandırılır çünkü belirtileri iskemik inme ile benzerlik gösterir, ancak kalıcı hasara yol açmaz. Genellikle birkaç dakika ile birkaç saat arasında sürer ve belirtiler kaybolduktan sonra tamamen normale dönülür. Bu geçici duruma rağmen, GİA ciddi bir uyarı işareti olabilir ve daha büyük bir inmenin habercisi olabilir.

Geçici İskemik Atak Belirtileri Nelerdir?

Geçici iskemik atak belirtileri aniden ortaya çıkar ve kısa sürede kaybolur. Belirtiler, beynin hangi bölgesinin etkilendiğine bağlı olarak değişebilir. Başlıca belirtiler şunlardır:

• Ani Zayıflık veya Uyuşma: Genellikle vücudun bir tarafında, yüz, kol veya bacakta hissedilir.
• Konuşma ve Anlamada Zorluk: Kelimeleri bulmakta zorlanma, konuşma bozukluğu veya konuşulanları anlamada güçlük.
• Görme Kaybı veya Bulanık Görme: Bir veya iki gözde görme kaybı veya bulanık görme.
• Denge ve Koordinasyon Problemleri: Ani baş dönmesi, dengesizlik veya koordinasyon kaybı.
• Ani ve Şiddetli Baş Ağrısı: Genellikle diğer belirtilerle birlikte görülmez, ancak bazı durumlarda ortaya çıkabilir.

Geçici İskemik Atak Neden Olur?

Geçici iskemik atağın başlıca nedeni, beyne giden kan akışının geçici olarak durmasıdır. Bu durum genellikle bir kan pıhtısının geçici olarak bir beyin damarını tıkamasıyla oluşur. Kan pıhtıları, kalpte veya arterlerde oluşabilir ve daha sonra beyne taşınabilir. Yüksek tansiyon, diyabet, yüksek kolesterol ve sigara içmek gibi risk faktörleri bu durumu tetikleyebilir. Ayrıca, kalp hastalıkları, arterlerde daralma ve kan pıhtılaşma bozuklukları da GİA riskini artırabilir.

Geçici İskemik Atak Tanısı Nasıl Konulur?

Geçici iskemik atak tanısı, hastanın tıbbi geçmişi ve belirtileri incelenerek konulur. Tanı sürecinde doktorlar genellikle şu yöntemleri kullanır:

• Beyin Görüntüleme: MR (Manyetik Rezonans) veya CT (Bilgisayarlı Tomografi) taramaları, beyindeki kan akışını ve olası tıkanıklıkları değerlendirmek için kullanılır.
• Kan Testleri: Kan testleri, kan pıhtılaşma bozukluklarını, kolesterol seviyelerini ve diyabet gibi durumları kontrol etmek için yapılır.
• Karotis Ultrasonu: Boyundaki ana arterlerin (karotis arterleri) durumunu değerlendirmek için kullanılır. Bu arterlerde daralma veya tıkanma olup olmadığını belirler.
• Elektrokardiyogram (EKG): Kalp ritmini ve olası kalp problemlerini değerlendirmek için kullanılır.
• Ekokardiyogram: Kalbin yapısını ve fonksiyonunu incelemek için yapılan ultrason testidir. Kalpte kan pıhtısı olup olmadığını kontrol eder.

Geçici İskemik Atak Risk Faktörleri Nelerdir? 

Geçici iskemik atak için bazı risk faktörleri şunlardır:

• Yüksek Tansiyon: En önemli risk faktörlerinden biridir. Yüksek tansiyon, damar duvarlarını zayıflatarak pıhtı oluşumuna neden olabilir.
• Diyabet: Yüksek kan şekeri seviyeleri, damarların hasar görmesine ve pıhtı oluşumuna yol açabilir.
• Kalp Hastalığı: Kalp ritim bozuklukları, özellikle atriyal fibrilasyon, kan pıhtılarının oluşma riskini artırır.
• Yüksek Kolesterol: Yüksek kolesterol seviyeleri, arterlerde plak birikimine ve daralmaya neden olabilir.
• Sigara İçmek: Sigara, damarların daralmasına ve pıhtı oluşumuna katkıda bulunur.
• Obezite: Fazla kilo, yüksek tansiyon, diyabet ve kalp hastalığı riskini artırır.
• Ailede İnme veya GİA Öyküsü: Genetik faktörler, GİA ve inme riskini artırabilir.
• Yaş: 55 yaş üstü bireylerde risk artar.
• Cinsiyet: Erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür.

Geçici İskemik Atak Sonrası İnmenin Önlenmesi 

GİA geçiren bir kişi, gelecekte bir iskemik inme riski altındadır. Bu nedenle, yaşam tarzı değişiklikleri ve uygun tıbbi tedavi ile bu risk azaltılabilir. İşte alınabilecek önlemler:

• Yüksek Tansiyon Kontrolü: Düzenli olarak tansiyon ölçümleri yapılmalı ve yüksek tansiyon tedavi edilmelidir.
• Sağlıklı Beslenme: Düşük yağlı, düşük tuzlu ve yüksek lifli bir diyet benimsenmelidir. Bol sebze ve meyve tüketimi önerilir.
• Sigara Bırakma: Sigara içmekten kaçınılmalı ve sigara bırakma programlarına katılınmalıdır.
• Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta şiddette egzersiz yapılmalıdır.
• Kolesterol ve Kan Şekeri Kontrolü: Düzenli olarak kolesterol ve kan şekeri seviyeleri kontrol edilmelidir.
• İlaç Kullanımı: Doktorun önerdiği kan sulandırıcı ve kolesterol düşürücü ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır.

Geçici İskemik Atak Tedavisi Nasıl Yapılır? 

GİA tedavisi, altta yatan nedenleri ele almayı amaçlar. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• Kan Sulandırıcı İlaçlar: Aspirin, klopidogrel gibi kan sulandırıcı ilaçlar pıhtı oluşumunu önlemek için kullanılır.
• Kolesterol Düşürücü İlaçlar: Statinler gibi ilaçlar, kolesterol seviyelerini düşürmek için kullanılır.
• Tansiyon İlaçları: Yüksek tansiyonu kontrol altına almak için çeşitli tansiyon ilaçları kullanılır.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Diyet, egzersiz ve sigara bırakma gibi değişiklikler önerilir.
• Cerrahi Müdahale: Karotis arterlerinde ciddi daralma varsa, endarterektomi veya stent yerleştirme gibi cerrahi müdahaleler gerekebilir.

Geçici İskemik Ataktan Nasıl Korunulur?

GİA'dan korunmak için şu önlemler alınabilir:

• Sağlıklı Beslenmek: Düşük yağlı, yüksek lifli bir diyet benimsenmelidir.
• Düzenli Egzersiz Yapmak: Haftada en az 150 dakika orta şiddette egzersiz yapılmalıdır.
• Sigara ve Alkol Kullanımını Sınırlamak: Sigara bırakılmalı ve alkol tüketimi azaltılmalıdır.
• Kan Basıncını ve Kolesterol Seviyelerini Kontrol Altında Tutmak: Düzenli kontroller yapılmalıdır.
• Diyabet Yönetimi: Kan şekeri seviyeleri kontrol altında tutulmalıdır.
• Stresi Azaltmak: Stres yönetimi teknikleri uygulanmalıdır.

Geçici İskemik Atak ve İnme Arasındaki Fark Nedir? 

Geçici iskemik atak, iskemik inme ile benzer belirtilere sahiptir, ancak kalıcı hasara yol açmaz ve belirtiler tamamen geçicidir. İskemik inme ise beyne kalıcı zarar verebilir ve daha uzun süreli tedavi gerektirir. GİA, beynin belirli bir bölgesine kan akışının geçici olarak durması sonucu oluşur ve birkaç dakika ile birkaç saat arasında sürebilir. İskemik inme ise, beyne giden kan akışının tamamen durması ve kalıcı beyin hasarına yol açması durumudur.

Geçici İskemik Atak Kimlerde Daha Sık Görülür? 

GİA, genellikle 55 yaş üstü bireylerde, erkeklerde, ailesinde inme öyküsü olanlarda ve yukarıda belirtilen risk faktörlerine sahip olan kişilerde daha sık görülür. Ayrıca, yüksek tansiyon, diyabet, yüksek kolesterol ve sigara içme gibi risk faktörlerine sahip kişilerde de GİA riski artar.