Kemik ve Eklem Şişmesi Neden Olur ve Nasıl Geçer?

Kemik ve eklem şişmesi birçok farklı duruma bağlı olarak oluşabilen ve oldukça sık karşılaşılan şikayetler arasında yer alır. İnsan iskelet sisteminin önemli bir parçası olan bu yapılarda özellikle travma, tümör, enfeksiyon ve inflamasyon (iltihaplanma) nedeniyle şişlik gelişebilir.

Kemik Şişmesi Nedir?

Kemik şişmesi, kemiklerin boyutunda enfeksiyon ya da inflamasyon nedeniyle meydana gelen büyüme olarak ifade edilebilir. Kemik enfeksiyonları genel olarak bakteri ve mantar gibi mikroorganizmalar ile istila edilmesi sonucu meydana gelen hastalıklardır. Çocuklarda kemik şişmesi ile seyreden kemik enfeksiyonları genellikle kol ve bacaklardaki uzun kemikleri etkileme eğilimindedir. Yetişkinlerde ise daha çok kalça, omurga ve ayak kemiklerinin tutulduğu tespit edilir. 

Kemik enfeksiyonları aniden oluşabileceği gibi zaman içerisinde de kademeli olarak ortaya çıkabilen problemlerdir. Uygun tanı ve tedavi almayan vakalarda kemiklerde kalıcı hasar gelişebileceği için dikkatli olunmalıdır. Kemik enfeksiyonlarında etkilenen bölgede şişlik ve ağrı oluşumu ilk belirtiler arasında yer alır. Bu şikayetlere ek olarak üşüme titreme, etkilenen bölgede kızarıklık, huzursuzluk ve o uzvun kullanımı sırasında hareket problemi gibi diğer şikayetler de meydana gelebilir. 

Kemik tümörleri, kemikte şişlik ile seyreden bir diğer hastalık grubudur. Hücrelerin kontrolsüz olarak bölünmesi sonucu meydana gelen bu yapılar ilk olarak bir yumru şeklinde kemik şişmesi nedeni olabilir. İyi veya kötü huylu kemik tümörleri ele gelen şişlik olarak hissedilebilir. Osteokondrom adı verilen kemik tümörü tüm iyi huylu kemik tümörleri arasında en fazla görülen alt tiptir ve iyi huylu kemik tümörü vakalarının neredeyse yarısına yakını osteokondrom olgularıdır. Uzun kemiklerin büyümeden sorumlu uç kısımlarında tespit edilen bu tümör özellikle uyluk kemiği, baldır kemiği ve üst kolun uzun kemiğinde ortaya çıkar. Kemiklerde ele gelen şişliklerin ayırıcı tanısı için mutlaka bir Ortopedi ve Travmatoloji uzmanına başvurmak gerekir.

Eklem Yerlerinde Şişlik Neden Olur?

Eklemler iki veya daha fazla kemiğin bir araya gelmesinden ve uygun şekilde hareketlerinin sağlanmasından sorumlu yapılardır. El ve ayak kemikleri, bilekler, diz, kalça, kol ve vücudun diğer birçok bölgesi bu eklem yapıları sayesinde hareket edebilme özelliğine sahiptir. 

Eklemlerin dış yüzeyinde koruyucu fonksiyon üstlenen çeşitli yumuşak doku elemanları bulunur. Bu yapılar arasında sıvı birikmesi sonucu meydana gelen eklem şişliğine ağrı ve hareket kısıtlılığı gibi diğer belirtiler eşlik edebilir. Etkilenen bölgedeki eklemler genellikle normalden daha büyük veya düzensiz şekle sahip bir görünüm kazanabilir. 

Eklem yerlerinde şişme birçok farkı sağlık problemi nedeniyle meydana gelebilir, bunlardan sık görülen ve merak edilen nedenlerden bazıları şunlardır:

Osteoartrit
Yaşlılarda en sık görülen eklem rahatsızlığı tipi olan osteoartrit, özellikle yük alan eklemlerde eklem kıkırdak hasarı ile ilerleyen ve bu hasarlanmaya bağlı semptom veren ilerleyici bir hastalıktır. Tuttuğu ekleme gore de semptomları değişmekle beraber  kıkırdak hasarının ilerlemesi ile birlikte bireyde ağrı ve hareket kısıtlılığı gibi şikayetler ortaya çıkabilir. 

Romatoid Artrit
Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin başta eklemler olmak üzere vücudun çeşitli bölgelerini hedef alması sonucu meydana gelen bir otoimmün-inflamatuar bir hastalıktır. Romatoid artritin oluşturduğu eklem iltihaplanması genellikle vücudun iki tarafını da tutma eğilimindedir. Eklemde şişlik, eklem ağrısı ve katılık gibi şikayetlerin meydana geldiği romatoid artrit hastalığı kronik ve tedavisi zor bir hastalık olması nedeniyle hastalar tanılarını aldıktan sonar Romatoloji hekimlerinin takibinden çıkmamalıdırlar. 

Romatoid artrit nedeniyle oluşan artrit atakları uzun dönemde eklemlerde ciddi ve kalıcı şekil bozukluklarına yol açar.  Erken tanı alması halinde uygulanan tedaviler sayesinde atak sıklıkları azalarak deformasyon ilerlemesi yavaşlatılabilir.Fizik tedavi yöntemleri de hastaların takibinde ara ara başvurabilecekleri yöntemlerdendir. 

Gut
Eklem boşluğunda ürik asit birikimi ile karakterize bir hastalık olan gut, özellikle ayak bölgesini tutma eğilimindedir. Ayakta gut gelişimi özellikle baş parmakta eklem şişmesi şeklinde kendisini gösterir. Ani başlangıçlı ve yoğun ağrının meydana geldiği gut ataklarında kişiler ayaklarındaki aşırı ısı artışından da yakınırlar. Belirtilerin başlangıcı ürik asit kristallerinin birikmeye başlaması ile eş zamanlı olarak gerçekleşir ve şikayetler yaklaşık olarak 3-10 gün boyunca devam edebilir. Gut atağı olarak isimlendirilen bu durum dışındaki zamanlarda bireylerde herhangi bir belirti mevcut olmayabilir. 

Gut rahatsızlığına uygun tıbbi müdahalenin yapılması durumun kronikleşmesinin önüne geçmek adına atılabilecek en önemli adımlar arasında yer alır. Kronik gut olgularında tofüs adı verilen şişlikler gelişebilir. Eklem, cilt veya çevre yumuşak dokuda meydana gelebilen bu tofüs yapıları eklemlerin kalıcı olarak hasarlanmasına neden olabileceği için dikkatli olunmalıdır.

Psöriatik (Sedef) Artrit 
Sedef hastaların dermatolojik problemler dışında birçok eklem bölgesinin tutulduğu psöriatik artrit rahatsızlığı da meydana gelebilir. Genel olarak 5 alt tipte incelenen psöriatik artrit olguları hangi eklemleri tuttuğu ve vücudu simetrik olarak etkileyip etkilemediğine göre gruplandırılır. Simetrik psöriatik artrit olarak tanımlanan ilk grupta rahatsızlığın adından da anlaşılacağı gibi vücut eklemleri iki taraflı olarak tutulmuştur. Romatoid artrite göre daha hafif bir seyir izleyen simetrik psöriatik artrit vakaları sedef hastalarında oluşan eklem iltihaplanmalarının yaklaşık olarak yarısında ortaya çıkan eklem iltihabı tipidir.

Asimetrik psöriatik artrit tek taraflı tutulum ile karakterize eklem rahatsızlığıdır. Bu olgularda eklem şişliği dışında etkilenen bölgede kızarıklık gibi şikayetler de meydana gelebilir. Genel olarak hafif orta seyir izleyen asimetrik psöriatik artrit vakaları, her 3 psöriatik artrit hastasının 1’inde tespit edilebilen eklem iltihabı tipidir. Bu psöriatik artrit tipleri dışında tırnağa yakın parmak eklemlerini tutan, omurgayı tutan ve ağır seyirli psöriatik artrit türleri de mevcuttur.

Septik (Enfeksiyöz) Artrit
Eklem bölgelerinin yabancı mikroorganizmalar ile istila edilmesiyle oluşan septik artrit olguları genellikle vücudun başka bir bölgesindeki enfeksiyonun kan yolu ile eklem içerisine bulaşması ile başlar. Cerrahi operasyonlar veya eklem bölgesindeki derin yaralanmalar, septik artrit nedeni olabilecek diğer durumlar arasında yer alır. 

Septik artrit genellikle tek bir eklemi etkileyen bir rahatsızlıktır. Özellikle diz, kalça ve omuz gibi vücudun büyük eklemleri bu hastalıkta en sık tutulan eklemler arasında yer alır. Eklem şişliği, hareketle birlikte oluşan dayanılmaz ağrı, eklem çevresinde kızarıklık ve ısı artışı, ateş, halsizlik, iştahsızlık, huzursuzluk ve kalp atışlarının hızlanması, septik artrit vakalarında oluşabilecek şikayetlerdir. Septik artrit Ortopedik cerrahide acil müdahale gerektiren önemli bir hastalıktır. 

Kemik Şişmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kemik veya eklem şişliği tedavisi ve kemik şişliği iyileşme süresi bu durumların oluşumundaki altta yatan nedene bağlı olarak değişkenlik gösterir. Herhangi bir travma kaynaklı meydana gelen basit şişlikler ağrı kesici ilaç ve istirahat gibi uygulamalar ile kontrol altına alınabilir. Etkilenen bölgeye aralıklarla 10 dakikalık soğuk uygulama yapılması şişliğin indirilmesinde faydalı olabilir. 

Kemiklerde ve eklemlerde enfeksiyon nedeniyle meydana gelen şişliklerde vakanın ciddiyetine göre damar içi veya ağızdan antibiyotik tedavisi uygulanır. Bazı ağır seyirli vakalarda antibiyotik tedavisi 6 hafta boyunca devam edebilir. Etkilenen kemik ve eklem bölgesinde ölü doku birikimi, abse veya yoğun iltihap sıvısı toplanması meydana gelmesi halinde ise cerrahi olarak bölgenin temizlenmesi gündeme gelebilir. 

İyi huylu kemik tümörlerine bağlı gelişen şişliklerde bazen hekimler müdahale etmeden hastanın takip edilmesine karar verebilir. Tümörün boyutlarında zaman içerisinde değişiklik meydana gelmesi halinde veya kötü huy kazanma potansiyeli bulunduğunun tespit edilmesi durumunda tümöral dokunun cerrahi olarak çıkarılması gerçekleştirilebilir. 

Büyüyen kemik tümörleri iyi huylu bile olsa zaman içerisinde kemik kırıklarına neden olabileceği için dikkatli olunması önerilir. Osteoartrit ve diğer kronik eklem iltihabı nedeniyle oluşan eklem şişliği olgularında ilaç tedavisine ek olarak fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları ile ağrı ve şişliğin kontrol altına alınması sağlanabilir.

Kemik ve eklem şişmesi başta travma olmak üzere tumor, enfeksiyon ya da otoimmün durumlar nedeniyle meydana gelebilen bir şikayettir. Bu problemlerden kaynaklabiecek belirtileri vücudunuzda gözlemlemeniz halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek almanız önerilir.