Düztabanlık (Taban Çökmesi) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Düztaban insanların ayak tabanı kemeri yoktur veya çok düşüktür. Yani ayakta dururken ayakların normal bir kavisi olmaz. Bu durum, uzun süreli fiziksel aktivite yapıldığında ağrıya neden olabilir. İnsan ayağında, 26 farklı kemiğin bir arada durmasını sağlayan 33 eklemi vardır. Ayrıca 100'den fazla kas, tendon ve bağa sahiptir.

Ayak kemerleri ayağa bir yay sağlar ve vücut ağırlığının ayaklar ve bacaklar boyunca dağıtılmasına yardımcı olur. Kemerin yapısı, bir kişinin nasıl yürüdüğünü belirler. Kemerler, baskıya ve çeşitli yüzeylere uyum sağlamak için hem sağlam hem de esnek olmalıdır. İnsanlar düztaban olduğunda, bacakları ayakta dururken ve yürürken iç tarafa dönebilir. Ya da tam tersi olarak nadiren dış tarafa da dönebilir.

Bazen ciddi belirtiler gösterebilen düztabanlık, hiçbir belirti de göstermeyebilir.

Düztabanlık Belirtileri Nelerdir?

Düztabanların en yaygın belirtisi ayaklarda oluşan ağrıdır. Bu durum, kas veya ayak bağlarının gerilmesinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.

Diz ve kalçadaki anormal baskılar bu eklemlerde ağrıya neden olabilir. Ayak bilekleri içe doğru dönerse, bu baskıların artması olasıdır.

• Ayak bileği içi
• Ayak kemeri
• Diz
• Kalça
• Bel
• Alt bacaklar
• Ayaklardan biri veya her ikisinde sertleşme de görülebilir.

Düztabanlık vücut ağırlığının eşit bir şekilde dağılımına engel olabilir. Bu, ayakkabıların normalden daha düzensiz veya daha hızlı yıpranmasına neden olabilir, özellikle de bir tarafta daha fazla bozulmaya yol açabilir.

Düztabanlık Nedenleri Nelerdir?

Düztabalığın yaygın nedenleri şunlardır:

• Genlerle birlikte düztaban ebeveynlerden çocuklara aktarılabildiği için genetik faktörler
• Zayıf ayak kemerleri, bu durum bir kişi oturduğunda ayak kemerinin görünür olduğunu, ancak ayakta durduğunda ayağın yere yaslandığını ifade eder
• Ayak veya ayak bileği yaralanması
• Artrit veya romatoid artrit
• Posterior tibial tendonun hasarı, disfonksiyonu veya yırtılması
• Sinir sistemi veya serebral palsi, kas distrofisi veya spina bifida gibi kas hastalıkları

Düztabanlığa neden olabilecek bir diğer durum ise tarsal koalisyonudur. Bu durum, ayak kemiklerinin alışılmadık şekilde kaynaşmasına neden olarak sert ve düztabalığa yol açar. Çocuk doktorları genellikle bu durumu erken yaşta teşhis edebilirler. İnsanların obez veya diyabet hastalığı olması durumunda düztabanlık geliştirme olasılığı daha yüksektir. Düztabalık hamilelik sırasında da yaygın olarak görülmektedir.

Düztabanlık ayrıca yaşla birlikte gelişebilir. Çok fazla ayakta durmak posterior tibial tendonun zayıflamasına neden olabilir. Bu tendon, ayak kavisi için birincil destek yapısıdır. Tendon iltihaplanabilir, bu durum tendinit olarak adlandırılır veya aşırı kullanımdan sonra yırtılabilir. Tendonun hasar görmesi ayak kemerinin düzleşmesine sebep verebilir.

Düztabanlık, çocukluk döneminde ortaya çıkan veya yaşla birlikte ya da hamilelikten sonra gelişen gelişimsel bir kusurun bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir.

Çocuklarda Düztabanlık  Nasıl Oluşur?

Çocuklarda ve bebeklerde, ayak kemeri genellikle mevcuttur ancak yine de düztabanlık oluşabilir. Erken çocukluk döneminde düztaban olmak kişinin her zaman düztabanlık belirtilerine sahip olacağı anlamına gelmez.

Bununla birlikte, bir çocuğun yanlış kemik gelişimi veya spina bifida gibi başka bir durumun sonucu olarak düztabanlığı varsa doktor tarafından altta yatan nedenin tedavi edilmesi gerekir.

Düztabanlık Tanısı Nasıl Konur?

Ağrı veya başka belirtiler yaşamayan düztaban kişilerin genellikle doktora danışmaları gerekmez. Bununla birlikte;

• Yakın zamanda gelişen düztabanlık
• Ayaklarda, ayak bileklerinde veya alt ekstremitelerde ağrı
• Destekleyici, iyi oturan ayakkabılarla düzelmeyen belirtiler
• Ayakların sert, ağır ve hantal hissettirmesi, gibi şikayetlere sahip kişiler tıbbi yardım alabilir.

Hekimler, ayakları inceleyerek ve bireyi ayakta dururken ya da yürürken gözlemleyerek düşük kemerleri teşhis edebilir. Bireyin, her iki ayağının şeklinin ve işlevinin incelenmesi amacıyla parmaklarının uçlarında durması gerekebilir.

Hekim ayrıca kişinin tıbbi geçmişini de inceler. Bazı durumlarda, bir X-ışını, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taraması gerekebilir.

Düztabalık Nasıl Tedavi Edilir?

Düztabanlık belirtileri geliştirmeyen kişiler için genellikle tedavi gerekmez. Ancak düztabanlık ağrıya neden oluyorsa, destekleyici, iyi oturan ayakkabılar buna yardımcı olabilir. Ayrıca ekstra geniş ayakkabılar rahatlama sağlayabilir.

Gömme tabanlıklar, ortezler veya özel olarak tasarlanmış ayak kemeri destekleri, ayak kemeri üzerindeki basıncı azaltabilir ve ayaklar çok içeriye doğru yuvarlanırsa ağrıyı azaltabilir. Ancak bu ürünler sadece belirtileri tedavi eder ve uzun süreli yarar sağlamaz.

Posterior tibial tendiniti olan kişiler, ortezin iç kenarı boyunca ayakkabılarına bir kama yerleştirerek rahatlama sağlayabilirler. Bu, vücudun tendon dokusuna yüklediği yükün bir kısmını hafifletir.

Enflamasyon azalıncaya kadar ayak bileği ateli takmak da yararlı olabilir.

Hekimler bazı insanlara belirtileri düzelene kadar dinlenmelerini ve ayağı ya da ayakları ağırlaştırabilecek aktivitelerden kaçınmalarını tavsiye etmektedir.

Artritli veya yırtılmış tendonu olan bir kişi, iç taban ve ağrı kesici kombinasyonu uygulayarak belirtileri en aza indirebilir. Bunlar işe yaramazsa ameliyat gerekli olabilir.

Bazı kemikler çocuklukta düzgün bir şekilde gelişmez, bu da doğumdan yetişkinliğe kadar devam eden düztabalığa neden olabilir. Bu nadir durumlarda, kaynaşmış kemikleri ayırmak için cerrahi müdahale gerekli olabilir.

Düztabanlığın nedeni obezite olduğunda, kilo vermek belirtileri hafifletebilir.

Düztabanlığın Komplikasyonları Nelerdir?

Başka ayak, ayak bileği veya alt bacak problemleri olan insanlar, düztabanlık belirtilerini daha ağır bir şekilde yaşayabilir.

• Aşil tendon hasarı
• Ayak bileği veya ayak bileklerinde artrit
• Hammertoes (İçe kıvrık ayak başparmağı)
• Plantar fasiit, ayak tabanlarındaki bağların iltihabı
• Posterior tibial tendinit
• Ayak çıkıntıları olanlar belirtileri ağır yaşayanlardır.

Düztabanlık, birey ayaktayken, yürürken ya da koşarken vücudun hizalanmasını etkileyebilir. Sonuç olarak kalça, diz ve ayak bileklerinde ağrı olasılığını artırabilirler.

Düztabanlık Egzersizler Nelerdir?

Bir ayak sağlığı uzmanı (podiatrist) veya fizyoterapist, düz ayak belirtilerini yönetmek veya gelişimini önlemek için spesifik egzersizler önerebilir.

Amerikan Ortopedi Cerrahları Akademisi (AAOS), ayak ve ayak bileklerinde gücü ve esnekliği artırmak için bazı belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilecek aşağıdaki egzersizleri önermektedir.

Topuk kordonunun gerilmesi

Topuk kordonunun gerilmesinin amacı aşil tendonunu ve arka baldır kaslarını germektir.

• Bir duvara bakacak şekilde durun ve bir elinizi göz hizasında duvara yerleştirin.
• Germe gerektiren bacağı diğer bacağın arkasına yaklaşık bir adım gerdirin ve topuğu yere sıkıca dikin.
• Arka bacakta bir gerginlik hissedene kadar ön bacağın dizini bükün.
• 30 saniye tutun ve 30 saniye dinlenin. Dokuz kez daha tekrarlayın.
• Sırtın kavranmasını önlemek ve düz tutmak önemlidir.
• Bu egzersizi günde iki kez yapın.

Golf topu egzersizi

Bu egzersiz, bir sandalye ve bir golf topu gerektirir.

Ayaklarınızı yere sağlam degecek şekilde sandalyeye oturun. Golf topunu ayağın altına yerleştirin ve plantar fasya bağını germek için 2 dakika boyunca ayak kemerinin altına ileri ve geri yuvarlayın.

Düztabanlık kalıtsal olabilir ve kalıtsal nedenler maalesef önlenemez.

Buna ek olarak, ayağa oturan ayakkabılar giyerek ve gerekli ayak desteğini sağlayarak durumun kötüleşmesi ve aşırı ağrıya sebep olması önlenebilir.