Akrep sokması oldukça ağrılı olabilir. Ancak genellikle, hayatı tehdit edecek boyutta bir tehlike değildir. En çok küçük çocuklar ve ileri yaştaki bireyler ciddi komplikasyon geliştirme riski taşırlar. Dünya çapında tahmin edilen 1500 akrep türünden sadece 30'u ölümcül olabilecek zehir üretir. Her yıl bir milyondan fazla akrep sokması vakası rapor edilir. Bu akrep sokmalarından en çok sağlık hizmetlerine kolayca erişilemeyen bölgelerde yaşayanlar etkilenir ve sonuç ölüm olabilir. Sağlıklı yetişkinlerde genellikle akrep sokması için tedaviye gereksinim duyulmaz.
Akrep Sokması Belirtileri
Akrep ısırığı olan yerde belirtiler şu şekildedir:
- Şiddeti artan ağrı
- Uyuşma ve karıncalanma hissi
- Hafif şişlik oluşması
- Sıcaklık hissi
Yaygın (sistemik) zehir etkileriyle ilgili belirtiler genellikle akrep tarafından sokulan çocuklarda görülür ve şu şekildedir:
- Zor nefes alma
- Kasların seğirmesi
- Normalin dışında baş, boyun ve göz hareketleri
- Salya akması
- Terleme
- Kusma ve mide bulantısı
- Tansiyon yükselmesi
- Kalp atışlarının hızlanması
- Huzursuzluk veya teselli edilemeyen ağlama
Arı ve eşekarısı gibi diğer sokan böceklerde olduğu gibi, daha önce akrepler tarafından sokulan kişilerin, daha sonra gerçekleşen sokmalarda bazı alerjik reaksiyonlar göstermeleri mümkündür. Bu sonraki sokmalara verilen tepkiler bazen anafilaksi adı verilen, yaşamı tehdit eden şiddetli bir durum haline gelebilir. Bu vakalardaki belirtiler, arı sokmasının neden olduğu anafilaksiye benzer ve kurdeşen, nefes darlığı ve mide bulantısı ve kusma şeklinde kendini gösterebilir.
Akrep Sokmasındaki Risk Faktörleri Nelerdir?
Bazı aktiviteler akrep ısırması riskini artırabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Akreplerin yoğun olduğu yerde yaşam sürmek: Dünyada en çok Meksika, Kuzey Afrika, Güney Amerika, Orta Doğu ve Hindistan'da yayılış gösterirler ve dolayısıyla bu bölgelerde daha dikkatli olmak gerekir.
Akreplerin olduğu yerde bulunmak: Yürüyüş yaparken veya kamp yaparken kayaların, kütüklerin ve ağaç kabuklarının altına dikkat etmek gerekir. Özellikle ormanlık alanlarda yürüyüş yaparken veya kamp yaparken bir tanesiyle karşılaşmanız olasıdır.
Akreplerin olduğu yerde seyahat etmek: Dünyanın belirli yerlerine seyahat ederken daha tehlikeli akreplerle karşılaşmak daha olasıdır. Akrepler giysilerinize, bavullarınıza ve nakliye konteynırlarına saklanabilir ve böylece onları evinize kadar getirebilirsiniz.
Akrep Sokması Teşhisi
Tıbbi geçmişinize ve belirtilerinize göre genellikle doktorunuz teşhisi kolayca koyar. Şiddetli belirtiler gösteriyorsanız, zehrin karaciğerinize, kalbinize, akciğerlerinize ve diğer organlarınıza yaptığı etkiyi kontrol etmek için kan veya görüntüleme testleri gerekir.
Akrep Sokması Tedavisi
Çoğu akrep sokması tıbbi müdahaleye ihtiyaç duymaz. Ancak belirtiler şiddetliyse, hastanede tedavi görmek gerekebilir. Ağrıyı tedavi etmek için damar yoluyla (intravenöz olarak) ilaçlar verilir. Belirtilerin şiddetlenmesini önlemek için çocuklara verildiği gibi yetişkinlere de akrep panzehiri verilir.
Akrep Sokması Anında İlk Yardım
Bir akrep sizi veya sevdiğiniz birini sokarsa, hastaneye gidene kadar yapabileceğiniz bazı müdahaleler vardır. Sağlıklı yetişkinlerin fazla tedaviye ihtiyacı olmayabilir. Ancak bu ipuçları, bir doktora görününceye kadar çocukları güvende tutmaya yardımcı olur. Yarayı öncelikle yumuşak sabun ve su ile temizleyin. Sokulan bölgeye soğuk kompres uygulayarak ağrıyı azaltmayı sağlayabilirsiniz. Yutma güçlüğü yaşıyorsanız, yiyecek veya sıvı tüketmekten kaçının. Gerektiğinde reçetesiz bir ağrı kesici alın. Tetanoz aşısının güncel olduğundan emin olmak için sizin veya çocuğunuzun aşı kayıtlarını mutlaka kontrol edin.
Akrep Sokmasına Ne İyi Gelir?
Bir akrep sokması sonrasında yukarıda belirtildiği üzere sabun ve su ile temizlemek ve soğuk kompres uygulamak iyi gelir. Bunun dışında, çoğu ısırık ve sokma, birkaç günlük hafif rahatsızlıktan sonrasında kendiliğinden iyileşir. Etkilenen bölgeyi enfeksiyon belirtileri açısından izlemek gerekir. Yaranın durumu kötüleşiyorsa veya birkaç hafta geçtiği halde iyileşmediyse doktorunuzla iletişime geçin. Şiddetli reaksiyonlara neden olan ısırıklar ve sokmalar, hemen tedavi edilmezlerse ölümcül olabilir. Şiddetli bir alerjik reaksiyon yaşandığında, bir epinefrin oto-enjektörü reçete edilmesi size iyi gelir. Epinefrin, anafilaktik şoku önleyebilen bir hormon olarak bilinir. Bir ısırık veya sokmanın hemen ardından reaksiyonu tersine çevirmek için otomatik enjektörü her zaman yanınızda bulundurun.
Akrep Sokması Ölümcül müdür?
Genellikle tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulmadan iyileşme gözlenir. Ancak çok yaşlı ve çok genç olan bireylerin, tedavi edilmeyen zehirli akrep sokması sonrası, ölme olasılığı daha yüksektir. Bunun nedeni, genellikle sokmadan birkaç saat sonra kalp veya solunum yetmezliği sorununun ortaya çıkmasıdır.
Akrep Sokması Ağrısı Ne Kadar Sürer?
Ağrı en çok ilk 2 saat şiddetli gözlenir ve daha sonra hafifler.
Akrep Sokması Nasıl Önlenir?
Akrepler genellikle temastan kaçınırlar. Onların yaygın olduğu bir bölgede yaşıyorsanız, aşağıdakileri uygulayarak tesadüfi karşılaşmaları önleyebilirsiniz:
- Evinizin etrafındaki kaya veya kereste yığınlarını kaldırın ve evin önünde veya içinde yakacak odunlarınızı saklamayın.
- Çimleri biçin ve çalıları ve sarkan ağaç dallarını iyice budayın. Aksi halde bu, akrepler için çatınıza giden bir yol oluşturabilir.
- Çatlakları kalafatlayın, kapı ve pencerelerin çevresine hava yalıtımı takın ve yırtık olan kısımları tamir edin.
- Bahçe eldivenlerini, çizmeleri ve giysileri bir süredir kullanmıyorsanız iyice inceleyip silkeleyin.
- Ölümcül akreplerin yaygın olduğu bölgelerde seyahat ederken, özellikle kamp yapıyorsanız ya da barınaklarda kalıyorsanız, ayakkabılarınızı giyin ve sık sık giysilerinizi, yatak takımlarınızı, ekipmanlarınızı ve paketlerinizi silkeleyin.
- Akrepler siyah ışık altında parlar, bu nedenle çevrenizi incelemek için bu bilgiyi kullanabilirsiniz. Bir akrep görürseniz, onu insanlardan uzaklaştırmak için maşa kullanabilirsiniz.
Bir akrebin ısırması veya sokmasıyla vücudunuza enjekte edilen zehir, bağışıklık sisteminizin tepki göstermesine sebep olur. Çoğu zaman, vücudunuzun ani tepkisi, ısırık veya sokma bölgesinde kızarıklık ve şişmeyi beraberinde getirir. Küçük reaksiyonlar arasında ise kaşıntı ve ağrı bulunur. Zehir bulaşıcı ajanlar içerdiğinde, bazı ısırıklar ve sokmalar hastalıklara neden olabilir. Bir böceğin zehrine karşı çok hassassanız, ısırıklar ve sokmalar anafilaktik şok adı verilen potansiyel olarak ölümcül bir duruma neden olabilir. Bu, boğazın kasılıp kalmasına ve nefes almayı zorlaştırmasına veya düşük tansiyona sebebiyet verebilir. Durumun ciddiyeti arttığında ve belirtileriniz şiddetlendiğinde hemen size en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.