Vajinismus Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Kadınlarda görülen cinsel işlev bozuklukları arasında en yaygını olan vajinismus, kadınların yaklaşık olarak %2’sinde görülen bir sağlık sorunudur. Batı ülkelerine oranla ülkemizde, Asya ve Uzakdoğu ülkelerinde daha sık karşılaşılan vajinismus hastalığı, vajina içerisine penisin penetrasyonu (girişi) esnasında kadın cinsel organında oluşan otomatik refleksten kaynaklanır. Kadın cinsel organındaki kasılma cinsel ilişkiyi imkansız hale getirebilir veya zorlaştırabilir. Psikolojik bir hastalık olan vajinismusun temelinde cinsel ilişkiye karşı duyulan korku, utanç gibi duyguların yaratmış olduğu etki de yer alır. Ülkemizde de oldukça sık rastlanan vajinismus hastalığında psikolojik tedaviler ve vajinal kasları kontrol etmeye yardımcı bazı egzersizler ile hastalık tamamen tedavi edilebilir. Bu nedenle bu sorunu yaşayan kadınların herhangi bir utanç duygusuna kapılmaksızın sağlık profesyonellerine danışmasında ve tedavi almasında fayda vardır.

Vajinismus Hastalığı Nedir?

Vajinismus hastalığı nedir sorusuna yanıt olarak, penisin vajinaya girişi (penetrasyon) esnasında vajinal kasların istemsiz olarak güçlü bir şekilde kasılması ve cinsel ilişkiyi engellemesi durumu şeklinde bir tanımlama yapılabilir. Penis veya farklı bir cismin penetrasyonu sırasında vajina kasları bireyin kontrol edemeyeceği şekilde kasılır. Bu durum, bireyin diğer cinsel aktiviteler sırasında zevk almamasına yol açmaz. 

Fakat penetrasyon içeren cinsel birlikteliği engelleyebilir veya ilişkinin kadın açısından oldukça ağrılı olmasına neden olabilir. Aynı kasılma refleksi vajinal tamponların kullanımına ve jinekolojik muayeneye de engel olabilir. Vajinismus hastalarında söz konusu kasılma sorunu vajinal bölgeye yalnızca dokunulduğunda dahi ortaya çıkabilir. Bir cinsel işlev bozukluğu olan bu durum hastanın partneriyle olan ilişkisini ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. 

Burada hastanın bilmesi gereken nokta hem erkek hem de kadınlarda cinsel işlev bozuklukları ile karşılaşılabileceği ve bunların büyük bir kısmının tedavi edilebilir nitelikte olduğudur. Dolayısıyla bu sorunu yaşayan hastalar durumu bir hata, eksiklik veya utanç kaynağı olarak görmemeli ve tedavi almak için sağlık kuruluşlarına başvurmalıdır.

Vajinismus Belirtileri Nelerdir?

Vajinismus hastalığında görülen belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. 

• Cinsel birliktelik sırasında ağrı veya rahatsızlık hissetme
• Penisin vajina içerisine zor giriş yapması
• Penetrasyon gerçekleşemediğinden cinsel ilişkiye girememe
• Tampon yerleştirme veya jinekolojik muayene sırasında ağrı
• Cinsel ilişki esnasında genel kas spazmlarının yaşanması

Genel olarak vajinismus cinsel isteği ve uyarılmayı etkilemez. Fakat cinsel ilişki sırasında vajinismustan kaynaklı olarak yaşanan sorunlara ve hissedilen ağrılara bağlı olarak hastada cinselliğe karşı endişe duyma, cinsel istek azalması, ilişkiden kaçınma ve cinsel ilişkiye girememe kaynaklı yetersizlik kaygılarının gelişmesi gibi davranışlar gözlenebilir. Hem bu olumsuzlukların önlenmesi hem de vajinismus sorununun tedavi edilebilmesi için uzman desteği almak şarttır.

Vajinismus Nedenleri Nelerdir?

Vajinismusun gelişiminde etkili olan faktörler genellikle psikolojik kökenlidir. Cinselliğin tabu olarak görüldüğü toplumlarda çocukluktan itibaren bu düşünce tarzı ile yetişmiş olmak, vajinismus hastalığının en önemli nedenlerinden bir tanesi olarak sayılır. Namus kavramı, kızlık zarı, ilk gece korkusu, ilk cinsel ilişkide çok ağrı hissedilmesi, taciz, istismar ve tecavüz öyküsü gibi pek çok durum vajinismus hastalığının gelişimine yol açabilir. 

Vajina kasılması neden olur sorusunun yanıtı genellikle bu tür yaklaşımların bilinçaltında oluşturduğu etkidir. Fakat bazı durumlarda bu anlayışa sahip bir toplum içerisinde büyümemiş, hatta daha önceden tam bir cinsel ilişkiyi sorunsuz bir şekilde deneyimlemiş olan kadınlarda dahi vajinismus sorunu ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda kadında bulunan yetersizlik hissi, kaygı, panik, aşırı stres ve beden algısına ilişkin sorunlar da vajinismusun gelişiminde rol oynayabilir. 

Tüm bunlar hastalığın psikolojik nedenleri arasındadır ve tüm olguların yaklaşık olarak %90’ı psikolojik temellidir. Bununla birlikte vajinismus hastalığında bazı fiziksel sorunlar da etkili olabilir. 

• Vajina uzunluğunun normalden daha kısa olması
• Vajinada perde bulunması
• Pelvik inflamatuar hastalığı
• Vajinal enfeksiyonların varlığı
• Kızlık zarının kalın ve sert olması gibi yapısal bozuklukların bulunması
• Bartholin kistleri ve apseleri
• Vulvar vestibulitis hastalığı

Hastalığın gelişiminde psikolojik faktörler veya fiziksel sorunlar etkili olabileceği gibi bunların her ikisi birden de söz konusu olabilir. Dolayısıyla tedaviye başlanırken altta yatan nedenler iyi bir şekilde irdelenmeli ve tedavi süreci buna göre planlanmalıdır.

Vajinismus Çeşitleri Nelerdir?

Vajinismus, ortaya çıkış şekline göre farklı türler altında incelenen bir sağlık sorunudur. Hastalığın çeşitleri arasındaki temel ayrım kadın cinsel yaşamında ilk kez hangi dönemde vajinismusa rastlanmış olduğudur. Bu kriterlere göre vajinismus hastalığı iki temel türe ayrılır.

Primer Vajinismus
İlk cinsel ilişki girişiminde vajina kaslarının istemsiz kasılması nedeniyle penisin vajinaya girememesi, primer vajinismus olarak adlandırılır. Primer vajinismus sorunu olan kadınlarda genellikle vajinaya dokunma, vajinaya fitil veya tampon yerleştirme, vajinal yolla jinekolojik muayene olma gibi diğer durumlarda da kasılma görülür. İlk cinsel ilişkiye karşı duyulan korku ve kaygılar, bu tür vajinismusun gelişiminde rol oynayan en önemli etkendir.

Sekonder Vajinismus
Daha önceden cinsel ilişki deneyimi yaşamış veya düzenli, sorunsuz bir cinsel yaşantısı bulunan bir kadının zor doğum, düşük, kürtaj, ağrılı bir jinekolojik muayene gibi travmatik durumların ardından vajinismus sorununun ortaya çıkmasıdır. Sekonder vajinismusta söz konusu travmatik faktörlerden dolayı cinsel birlikteliğe karşı gelişen korku hastalığın en önemli etkenidir.

Vajinismus Teşhisi Nasıl Konulur?

Cinsel ilişkide vajinaya girememe, ilişki sırasında ağrı hissetme gibi vajinismus belirtileri ile sağlık kuruluşlarına başvuran hastalarda öncelikle yaşanan sorunlar hakkında detaylı şekilde bilgi alınır. Ardından hekim genellikle vajina bölgesini görmek ve muayene etmek için sizi muayene koltuğuna alır. Bu muayenede vajina içerisine herhangi bir aletle giriş yapılması genellikle gerekmez. 

Enfeksiyon gibi çeşitli hastalık olasılıklarının ekarte edilmesi ve vajinal kasların tepkilerinin incelenmesi için bu muayene oldukça önemlidir. Halk arasında vajinismus testi şeklinde adlandırılabilen bu muayene genellikle birkaç dakikadan fazla sürmez. Muayene sonucunda vajinismus sorunu tespit edilirse hastaya gerekli bilgilendirmeler yapılır. Hastalığa yol açabilecek fiziksel bir sorunun bulunup bulunmadığının araştırılması için daha farklı muayeneler ve tanı testlerine başvurulması gerekebilir. 

Teşhis alan hastalardan yapısal bir sorunu bulunmayanlar genellikle cinsel ilişki alanında uzmanlaşmış terapistlere, psikiyatri uzmanlarına ve psikologlara yönlendirilir.

Vajinismus Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Vajinismus sorunu yaşayan hastalar büyük bir kısmı için vajinismus hastalığı tedavisi nasıldır, vajinismus tedavi yöntemleri nelerdir ve vajinismus terapisi nasıl yapılır gibi soruların yanıtları merak konusudur. Vajinismus tedavisi sürecindeki iki temel amaç, penetrasyon ile ilgili duyguların yönetimini sağlamak ve belirli egzersizler yardımıyla penetrasyona yavaş yavaş hazırlanmayı sağlamaktır. Hastalara psikoseksüel terapiler uygulanarak hastanın vücut ve cinsiyet hakkındaki duygularını anlaması ve sorunlu düşüncelerini değiştirmesi hedeflenir. 

Bu konuşma terapilerinde partnerle de görüşülerek tedavi sürecinde hastaya karşı anlayışlı, sabırlı ve motive edici olması gerektiğinin anlatılmasında fayda vardır. Bunun yanı sıra hastanın vajinal kaslarını gevşetmesini sağlayacak bazı egzersizler, nefes teknikleri, nazik dokunma teknikleri ve farkındalık uygulamaları gibi rahatlama teknikleri hakkında bilgilendirilebilir. Pelvik taban egzersizleri olarak bilinen vajinal kasları sıkma ve bırakma şeklindeki egzersizlerin düzenli yapılması ile hastanın vajinal kaslarının kontrolünü eline alması sağlanabilir. Ayrıca hastanın vajinasının içerisine bir cismin girmesine yavaş yavaş alışabilmesi açısından farklı boyutlardaki tamponlar ve uygun nitelikteki pürüzsüz objeler yardımıyla alıştırmalar önerilebilir. 

Başlangıçta bu egzersizler hakkında gereken eğitimler uzman kişilerce verildikten sonra hastalar bu uygulamaları evinde devam ettirmek için yönlendirilir. Hastaların bir kısmında halk arasında vajinismus ilacı olarak da bilinen vulvovajinal bölgeyi kısmen hissizleştirmeye yardımcı kremlerin kullanımı hekim tarafından önerilebilir. Fakat bu bir tedavi yöntemi olmayıp sadece alışma sürecinin rahatlatılmasında tercih edilebilen bir uygulamadır.

Eğer siz de vajinismusa benzer sorunlar yaşıyorsanız endişelere kapılmaksızın bir sağlık kuruluşuna başvurarak hekim kontrolünden geçebilirsiniz. Vajinismus olgularının çok büyük kısmı herhangi bir operasyon gerektirmeksizin psikolojik terapiler yardımıyla tamamen tedavi edilebilir. Dolayısıyla bir an önce tedavi olarak bu sorunun üstesinden gelebilir, yaşam kalitenizi yükseltebilirsiniz.