Toplumda görülme sıklığı %5 civarında seyreden seboreik dermatit, daha çok saçlı deri olmak üzere vücudun pek çok yüzeyinde egzama tarzında lezyonlara yol açan, kronik ve inflamatuar deri hastalıklarından biridir. Hastalığın ortaya çıkışında etkili olan asıl etmen kesin olarak bilinmiyor olsa da stres, depresyon, yorgunluk, vasküler damar hastalıkları, mevsim değişiklikleri, beslenme alışkanlıkları, besin alerjileri gibi çok sayıda faktörle ilişkili olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle hastalığın şiddetlendiği dönemlerde ortaya çıkan bulgular kişinin yaşam kalitesini fazlasıyla olumsuz etkilediği için hastalığa dair belirti ve bulgular hakkında doğru bilgi sahibi olmak, oldukça hızlı ilerleyebilen bu kronik inflamatuar hastalık tablosunu doğru şekilde kontrol altına almak son derece önemlidir.
Seboreik Dermatit Nedir?
Seboreik dermatit hastalığı başlangıçta cilt yüzeyinde kırmızı renkli lezyonlara yol açan, ilerleyen evrede ise bu lezyonlar üzerinde sarı, yağlı, kepekli görünümde kabuklanmalarla seyreden kronik inflamatuar özellikte bir deri hastalığıdır. Cilt yüzeyinde bulunan sebase bezlerin yoğun olduğu bölgelerde ortaya çıkan bu karakteristik lezyonlarla daha çok saçlı deri, kaş, göz kapağı, burun kenarları, dudak, kulağın iç ve dış kısımları, sternal bölge, aksilla, meme altı, göbek, inguinal ve gluteal kıvrımlar sıklıkla tutulur. Kılcal damar bakımından yoğun ve eritemli bir görünüme sahip olan deri lezyonları aynı zamanda skuamlı (kepekli) plak görünümündedir.
İlk bulgular sıklıkla ergenlikte ve genç erişkinlik döneminde ortaya çıkar ancak hastalığa ait pek çok bulgu genellikle 50’li yaşlardan sonra şiddetlenme eğilimindedir. Altta yatan asıl faktör kesin olarak bilinmese de başta Malassezia türlerine bağlı olarak gelişen lokal bağışıklık yanıtı olmak üzere, demodeks olarak adlandırılan bazı akar türleri, çeşitli ilaçlar, bazı hormonlar, beslenme ile ilişkili çeşitli faktörler ve özellikle günümüzde pek çok hastalıkla ilişkili olduğu bilinen olumsuz çevre koşulları kişide seboreik dermatite yol açabilir.
Seboreik Dermatit Neden Olur?
Seboreik dermatit ile sonuçlanabilecek çeşitli durumlar mevcuttur.
Malassezia Türleri
Seboreik dermatitin nedenleri arasında en çok Malassezia Furfur veya onun maya formu olarak bilinen Pityrosporum Ovale adlı mantar hücreleri üzerinde yoğunlaşılır. Bu mantar türleri aslen deride zararsız olarak yaşayan ve sağlıklı cilt florasını destekleyen hücrelerdir. Ancak çeşitli ilaçların kullanımı, aşırı alkol tüketimi, zararlı güneş ışınlarının yoğun maruziyeti, hormonal düzensizlikler, sağlıksız beslenme alışkanlıkları gibi pek çok faktör cilt yüzeyinde hakim olan bu floral dengenin bozulmasına ve mantar hücrelerinin kontrolsüz bir biçimde çoğalmasına neden olur. Daha sonra deri savunma sistemi, cilt yüzeyinde aşırı artış gösteren mantar hücrelerine karşı bir bağışıklık yanıtı oluşturur ve seboreik egzama olarak da bilinen dermatit tablosu ortaya çıkar. Lezyonlu deride malassezia tarafından üretilen oleik asit ve malassezin gibi çeşitli inflamatuar özellikli moleküller salgılanır. Oleik asit salgısı cilt yüzeyinde kepekli bir görünüme neden olurken malassezin salgısı ile bağışıklık sisteminin kontrolsüz biçimde uyarılmasına ve hastalıkla ilişkili şikayetlerin tekrarlayarak kronik hale gelmesine yol açar.
Demodeks (Akar) Türleri
Demodeks olarak adlandırılan akar türü aslen memelilerin kıl kökleri içerisinde veya bu köklerin yakınlarında yaşayan küçük bir akar cinsidir. İnsanda yalnızca Demodeks Folliculorum ve Demodeks Brevis tipleri görülür ve sağlıklı deri üzerinde yoğunluğu 5/cm2’den azdır. Yapılan çalışmalar özellikle saçta seboreik dermatit tablosu gelişen kişilerde hem lezyon üzerinde hem de normal deri yüzeyinde demodeks yoğunluğunun arttığını ortaya koyar. Bu nedenle seboreik dermatit saç dökülmesi şikayetine yol açıyorsa akla demodeks ile ilişkili dermatit ihtimalini getirmek faydalı olacaktır.
İlaç Kullanımı
Yoğun ve kontrolsüz antibiyotik kullanımı tüm vücut sistemlerinde sağlıklı florayı olumsuz etkilediği gibi cilt yüzeyinde bulunan floral dengeyi de bozabilir. Bunun yanı sıra seboreik dermatite neden olan ilaçlar yalnızca antibiyotik grubu ile sınırlı değildir. Psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan lityum, yaygın anksiyete bozukluğunun tedavisinde etkili buspiron, mide koruyucu etki gösteren simetidin ve daha pek çok hastalığa yönelik kullanılan ilaç çeşitleri nedeni kesin olarak açıklanamamış bir mekanizma sonucunda seboreik dermatit tablosuna yol açabilir.
Hormonal Faktörler
Seboreik dermatit genellikle hormonal aktivitenin son derece hızlı olduğu ergenlik döneminde ortaya çıkar. Hastalığa ait ilk bulguların ergenlik döneminde görülmesinin yanı sıra erkeklerde daha sık karşılaşılması, androjen özellikli hormonların sebase bezleri üzerindeki etkisine dikkat çeker. Bununla birlikte özellikle bebeklerde seboreik dermatit bulgularının doğumdan sonraki 3 ila 4 hafta arasında gerilemesi, bebeğin anneden almış olduğu kanda bulunan androjen benzeri hormonların sebase bezlerden sebum üretimini artırdığını gösterir ve hormonal faktörlerle seboreik dermatit ilişkisini destekler.
Diğer Faktörler
Seboreik dermatit beslenme, spor, uyku düzeni, alkol kullanımı gibi yaşam tarzı ile ilişkili çok sayıda faktöre ek olarak olumsuz çevre koşullarından büyük oranda etkilenir. Biotin (B7) ve piridoksin (B6) vitaminlerinin eksikliği, beslenme ile alınan esansiyel yağ asitlerinin yetersizliği, çinko azlığı, bakır ve magnezyumun anormal yüksekliği kişide sebore salgısını ve sebum düzeyini artırarak seboreik dermatit lezyonlarına yol açabilir.
Günümüze dek yapılmış olan pek çok çalışma seboreik dermatit ile ilişkili çeşitli mekanizmalar üzerine yönelmiş ancak ulaşılan son noktada hastalığın büyük çoğunlukla malassezia türlerine karşı geliştirilen bölgesel bağışıklık yanıtından kaynaklandığı sonucuna varılmış.
Seboreik Dermatit Belirtileri Nelerdir?
Seboreik dermatit tanısı almış bir kişide farklı zamanlarda farklı klinik belirtiler ortaya çıkabilir. Genellikle kılcal damar yoğunluğunun artış gösterdiği eritemli, kuru kepekli bir görünüme sahip lezyonlar meydana gelebilir ancak hastalığın şiddetlendiği dönemlerde, özellikle yüzde seboreik dermatit olgularında lezyonlar daha yağlı skuamlı, yapışkan kıvamlı bir hal alır. Ortaya çıkan lezyonlar sıklıkla burun kenarlarında, nazolabial kıvrımlarda, kulağın iç ve arka kısımlarında, kaş diplerinde ve çevresinde, saçlı deri yüzeyinde ve saç sınırında kırmızı-pembe renkli bir zemin üzerinde yer alan ince sarı-yağlı kabuklanmalar şeklinde tariflenir. Hastaların çoğunda ağrı, acı, kaşıntı gibi rahatsızlık verici bulgular görülmez ancak özellikle ergenlik döneminde kozmetik açıdan çeşitli sorunlara yol açabilir.
Saçlı deride oldukça sık görülen lezyonlar ilerleyen dönemde kıl köklerinde harabiyete ve bölgesel kelliğe neden olur. Kıl kökü harabiyetinin ve kalıcı saç kaybının yaşandığı bölgelerde sebase bezler kaybolacağı için bu noktadan sonra o bölgede seboreik dermatitle ilişkili yeni lezyon gelişmez.
Seboreik Dermatit Tedavisi Nasıldır?
Seboreik dermatit tedavisinde yenilikler göz önünde bulundurulduğunda en uygun tedavi planının hastalıkla ilişkili belirti ve bulguların ortaya çıktığı vücut bölgesine göre özellikli olarak planlanması olduğu söylenebilir. Saçlı deri, yüz, kulak ve burun çevresi ve gövde, sırt, kasık, koltuk altı gibi diğer vücut bölgeleri farklı yöntemlerle tedavi edilir.
Saçta Seboreik Dermatit Tedavisi
Saçlı deride seboreik dermatit bulgularını gidermek için hastaya çinko pirition, çay ağacı, selenyum sülfit ve ketokonazol gibi destekleyici içeriklere sahip olan şampuanlar önerilir. Bu şampuanların düzenli kullanımı ile kepek yoğunluğu hızlı şekilde kontrol altına alınır ve uzun vadede seboreik dermatit bulguları zamanla kaybolabilir. Uygulama sırasında en doğru etkiyi görebilmek için şampuanın saçlı deride 5-10 dakika boyunca bekletilmesi önerilir.
Yüzde Seboreik Dermatit Tedavisi
Yüz, kulak ve burun çevresinde ortaya çıkan seboreik dermatit bulgularını tedavi edebilmek için öncelikle bölgedeki mantar yoğunluğunu kontrol altına almaya yönelik antifungal özellikli kremler tercih edilir. Mantar yoğunluğunu kontrol altına almak hastalıkla ilişkili bulguları hafifletiyor olsa da kızarıklık ve hassasiyet bulguları uzun süre devam edebilir. Kişide kozmetik kaygı yaratmaması adına kızarıklığın yoğun olduğu yüz bölgelerinde kısa süreli olarak kortizon içerikli ve immünmodülatör kremler de kullanılabilir.
Vücutta Seboreik Dermatit Tedavisi
Seboreik dermatit ile ilişkili semptomlar vücutta genellikle kıl kökü foliküllerinin bulunduğu göğüs, sırt, koltuk altı ve kasık gibi yüzeylerde görülür. Bu bölgelerde ortaya çıkan seboreik dermatit tedavisi için mantar karşıtı vücut şampuanları oldukça etkilidir. Tedaviye ilişkin en doğru sonucu almak için yine şampuanın o vücut bölgelerinde en az 5 dakika boyunca bekletilmesi, daha sonra özenli şekilde durulanması önerilir.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım