Patoloji sonucu, hastadan alınan hücre ve dokuları mikroskop altında inceleyerek belirlenen tanıyı içeren rapordur. Patoloji sonucu aynı zamanda çıplak gözle tanımlanabilecek alınan parçanın boyutu, şekli ve görünümü ile ilgili bilgileri de içerir. Patolog incelemeyi yapan ve patoloji sonucunu yazan doktordur. Özellikle kanser tanısı ve evrelemesinde çok önemli rol oynar. Kanserin tanısı konulduğunda ve evrelemesi yapıldığında hasta için en iyi tedavi modalitesi belirlenebilir.
Patoloji Sonucu Nedir ?
Patoloji sonucu genellikle aşağıda sıralanan bilgileri içerir:
- Hastanın adı ve hastayı tanımlayan doğum tarihi, hasta dosya numarası ve sosyal güvenlik numarası gibi bilgiler
- Hastadan alınan spesmeni (numuneyi) tanımlamak için spesmen numarası
- Spesmen alınma tarihi ve spesmenin elde edildiği prosedür tipi (cerrahi, biyopsi, kan örneği…)
- Tümörün cerrahi sınırı (spesmenin etrafında tümör dokusu varsa pozitif, sağlam doku varsa negatif cerrahi sınır olarak adlandırılır)
- Hastanın anamnezi (tıbbi hikayesi) ve o anki klinik tanısı
- Spesmenin makroskopik incelemesi ve patolog tarafından mikroskop altında yapılan ayrıntılı tanımı
- Patolog tarafından konulan son teşhis
- Patoloji laboratuvarının ismi ve patoloğun isim, soyisim ve imzası
- Dokuyu veya sıvıyı çekmek için biyopsi iğnesi kullanılabilir
- Endoskop denilen ışıklı ve ince bir tüp ile vücut boşluklarından örnek alınabilir
- Tümörün tamamı veya bir parçasını çıkarmak için ameliyat yapılabilir
Eğer tümörün tamamı çıkarılırsa tipik olarak tümörle beraber çevresindeki sağlam dokunun da bir kısmı alınır. Alınan spesmen patoloji laboratuvarına gönderilir. Patoloji laboratuvarında mikroskopla incelemek için spesmen ince kesitlere bölünür. Buna histolojik (doku) incelemesi denir ve dokuda kanser olup olmadığını belirtebilmek için en iyi yöntemdir. Patolog ayrıca sitolojik (hücre) inceleme de yapabilir. Sitolojik inceleme materyali idrarda, beyin omurilik sıvısında, balgamda, karın boşluğundaki sıvıda (peritoneal sıvı), göğüs boşluğundaki sıvıda (plevral sıvı) veya servikal/vajinal smear örneğinden alınabilir. Spesmenin ince kesitler halinde incelenebilmesi için iki metod vardır: Frozen kesitler ve parafin kaplı kesitler. Parafin kesitler, dokuyu korumak ve saklamak için formalin denen sabitleyiciye yerleştirilerek ve parafinle kaplanarak hazırlanır. Parafin sertleştiğinde İnce kesitlere bölünür. Bu süreç birkaç gün alır. Ancak böylelikle frozen kesitlere göre daha kesin sonuçlar alınabilir. Frozen kesitler ise dondurulduktan sonra ince kesitlere bölünerek elde edilir. Hasta hala ameliyathanedeyken 15-20 dakika içinde hazırlanabilir. Frozen kesitler hemen sonuç alınması gerektiğinde tercih edilen inceleme yöntemidir. Örneğin cerrah, ameliyat sırasında dokunun kanseröz olup olmadığını tespit ederek yapacağı ameliyat tekniğine karar vermek için frozen yöntemine başvurabilir.
Patoloji Sonucu Kaç Günde Çıkar ?
Patolog patoloji raporunu biyopsi alındıktan veya ameliyat yapıldıktan sonraki 2-5 gün içinde doktora gönderir. Ancak bu süre bazen 10 güne kadar da uzayabilir. Patoloji raporunun kısa sürede çıkmamasının en temel sebebi alınan spesmenlere uygulanan teknik işlemlerin uzun sürmesi, dokuya ve hastalığa göre de farklılık göstermesidir. İşlem sürecini etkileyen birçok faktör vardır.
Kemik ve kemik gibi sert dokuların içerdikleri kalsiyum mineralinden dolayı özel bir işleme tabi tutulmaları gerekir. İnce kesitler halinde incelenebilmesi için güçlü asitler ve kimyasal solüsyonlarla işlem görmesi gerekir. Meme dokusu gibi fazla yağ dokusu içeren yapıların ise formalin olarak adlandırılan sabitleyicide daha fazla kalması gerekebilir.
Alınan büyük parçaların ise formalinin tüm yapıya nüfuz etmesi için daha fazla formalinde kalması gerekir. Bazı kanser tanıları için özel teknikler ve özel boyalar gerekir. Histokimyasal ve immünohistokimyasal inceleme yapılacak spesmenler için bu süre daha uzun olur. İleri değerlendirme gerektiren incelemelerde akım sitometrisi, elektron mikroskobu,moleküler genetik testler yapılabilir. Yapılan her özel teknik ve ileri değerlendirmede işlem süreci daha da uzayabilir. Patoloji sonuçları teknik tıbbi dilde yazılır. Hasta doktorundan patoloji sonucunun kopyasını talep edebilir ve doktordan kendisine patoloji sonucunu açıklamasını isteyebilir. Hasta patoloji sonucunu alıp saklayabilir.
Patoloji Sonuçları Nasıl Öğrenilir ?
Alınan spesmenin türü ve alınma yöntemine göre doktor hastaya patoloji sonucunun yaklaşık olarak kaç gün içinde çıkacağını belirtebilir. Hasta, patoloji sonucu çıktığında işlemin yapıldığı hastanede doktoruna başvurarak patoloji sonucunu öğrenebilir. Hastaneye başvurularak öğrenildiğinde doktor, tıbbi ve teknik dilde yazılmış olan patoloji raporunu hastaya açıklayabilir.
Ameliyat sonrası patoloji sonucu veya biyopsi sonrası patoloji sonucu hastanın tanısını belirlemede çok önemli olduğu gibi tedavide de çok önemli rol oynar. Patoloji sonucuna göre hasta için en uygun tedavi modalitesi belirlenir. Özellikle kanser tedavisi için kemoterapi, radyoterapi veya cerrahi gibi tedavi seçenekleri değerlendirilir. Hastada klinik olarak şüphelenilen hastalık, patolojik incelemeler sonucu ekarte edilebilir. Patoloji sonucu temiz çıkması durumu, hastadan alınan örnekte hastalıkla ilişkilendirilebilecek bir bulgunun olmaması demektir. Patoloji sonucu çoğu hastalık için kesin tanıdır veya bir tanıya yönlendiricidir.
Patoloji Sonucu Nereden Öğrenilir ?
Patoloji sonuçları işlemin yapıldığı hastaneye başvurmadan E-Nabız sistemi üzerinden de takip edilebilir ve öğrenilebilir. Patoloji sonucunu öğrenmek için sistem tarafından istenilen bilgiler girilerek T.C Kimlik Numarası üzerinden patoloji sonuçlarına ulaşılabilir. Patoloji sonucu sorgulama sayfası patoloji raporuna yönlendirir. Hastanede yapılan diğer tüm tetkikler gibi patoloji raporu da sisteme yüklenmektedir. Hukuki zorunluluk olarak parafin kesitler 10 yıla kadar, preparatlar ise 20 yıla kadar saklanır.
Patoloji sonuç raporları ise süresiz olarak saklanır. Özetle, patoloji sonuçlarının tıbbi tanı ve tedavideki önemi yadsınamaz. Özellikle kanser teşhisi başta olmak üzere birçok hastalıkta altın standart tanı yöntemidir ve kesin tanı ve tedaviyi şekillendirir. Patoloji sonucunu işlemin yapıldığı hastaneye başvurarak öğrenmek, hasta-hekim arasındaki koordinasyonu sağlama açısından önemlidir. Sonuç öğrenilerek bir sonraki aşama planlanır. Ortalama 5 gün içerisinde hasta patoloji raporuna ulaşabilir. Erken tanı ve en iyi tedavi için patoloji sonucunu ihmal etmeyin, doktorunuza mutlaka danışın.