Omuz Çıkıkları Tedavisi ve Tekrarlayan Omuz Çıkığı

Vücudumuzdaki en hareketli eklem olan omuz eklemi, kürek kemiği ile kol kemiğinin birleşimini sağlayan ve eklem kapsülü ile kısa tendonların bir arada durmasına yarayan yapıdır. Bu nedenle hareket konusunda bize kolaylık sağlar fakat çıkık olma riskinin de artmasına neden olur. Omuz eklemi vücudumuzu korumak için en çok kullandığımız eklemlerden biri olması nedeniyle sık sık yaralanır. Bu hemen her yaşta gözlenebilen bir rahatsızlıktır. Omuz çıkıkları genelde kırık, damar ve sinir yaralanmalarıyla birlikte görülür.

Omuz Çıkığı Belirtileri Nelerdir?

Genellikle travma sonucu oluşan omuz çıkıkları oldukça ağrılıdır. En sık rastlanan belirtiler:

• Omuz ve çevresinde şiddetli ağrı,
• Hastanın belirgin şekilde kolunu kullanamaması (hatta diğer eli ile kolunu taşıması),
• Omuz eklemi bölgesinin görüntüsünde simetri/şekil bozukluğudur.

Omuz çıkığı belirtileri gösteren hastaların omuz ekleminin röntgeni çekilir. Bu sayede omuz çıkığı ile birlikte oluşan kırıklar varsa bunlar görülür. Ayrıca röntgen ile çıkığın yönü tespit edilir ve böylece omuz yerine yerleştirilir.

Daha sonra Manyetik Rezonans (MR) çekilmelidir. Bu sayede omuz çıkığı ile birlikte oluşan kemik ve yumuşak doku yaralanmaları, bağ, tendon, labrum yaralanmaları olduysa bunlar da tespit edilmiş olur.

Omuz Çıkığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Omuz çıkığının ameliyatsız tedavisini, eğer çıkık uygun ise, belli manevralar ile yerine oturtma oluşturur. Omuz çıktığının yönü belirlendikten sonra belli manevralarla yerine yerleştirilebilir. Bu işleme “omuz çıkığı redüksiyonu” denir.

Redüksiyon öncesinde hastaya omuz kaslarını gevşetici ve yatıştırıcı ilaçlar verilir, ardından çıkık omuz manevralar ile yerine yerleştirilir. Omuz yerine yerleştiği zaman çıkığın neden olduğu ağrı geçer, hasta rahatlar.

Yerleştirmeyi takiben kontrol röntgeni çekilerek omuzun yerleşim yeri gözlenir. Sonrasında omuz çıkığı bandajı, omuz çıkığı ateli ya da omuz çıkığı için kullanılan omuzluklar ile omzun hareketsiz kalması sağlanır.

Omuz Çıkığı Sonrasında İyileşme Ne Kadar Sürer?

Çıkık ameliyatlı veya ameliyatsız tedavi edildikten 2 hafta sonra, hastalar omuz ekleminde hareket kısıtlılığı açısından tekrar hekim tarafından değerlendirilir.

Genellikle redüksiyondan 2-3 hafta sonra omuzluklar çıkartılabilir ve hastaya hareket aralığı kısıtlı ve hafif fizik tedavi hareketleri verilir. Fizyoterapist eşliğinde iyileşme süreci 4-6 hafta kadardır.

Fizik tedavide omuz kasları ve omuz hareket kabiliyetini güçlendirici hareketler temel alınarak hastaya egzersiz planlaması yapılır. Fizik tedavi sürecinde hastanın ağrıları olabileceği için hastaya ağrı kesici ya da kas gevşetici ilaçlar verilebilir.
Ameliyattan sonra 1 ay kadar bir süre günlük aktivitelerinde yardıma ihtiyaç duyabilirler.

Omuz Çıkığı Tekrarlar Mı?

Omuz çıkıkları omzun ilk çıktığı yaşa göre tekrarlama olasılığı değişen bir rahatsızlıktır. Eğer omzunuz ilk kez 18-20 yaşlarında çıktıysa %80 olarak tekrar çıkacaktır. Eğer omzunuz ilk kez 20-40 yaş aralığında çıktıysa bu oran %60'a düşer. Yaşınız 40 veya üzerindeyse ve ilk kez omzunuz çıktıysa genelde bu omuz çıkığıyla birlikte ''rotator manşet'' kas grubunuzda yırtıklar görülür.

Omuz Çıkığı Neden Tekrarlar?

Omuz çıktığında aynı zamanda omzunuzu bağlayan birçok bağ da hasar görür. Bu nedenle çıkık tekrarladıkça bu bağlar iyileşemez. Buna ek olarak, sürekli tekrarlayan çıkıklar omuz yuvasında bulunan kemik yapısında kayıp olmasına neden olur. Bunların sonucunda çıkıklar tekrarlar.

Omuz Çıkığı Cerrahi İle Nasıl Tedavi Edilir?

Bazı omuz çıkıkları ameliyatla tedavi edilir. Genellikle omuz çıkığında ameliyat tedavisi tekrarlayan çıkık oluşmaması için tercih edilir.

• Genç yaştaki bireylerde,
• Sporcularda,
• Ağır işlerde çalışanlarda,
• Tekrarlayan omuz çıkığı olan kişilerde,
• İlk kez oluşan omuz çıkığında, ameliyat uygulanır.

Birden çok omuz çıkığı olduğunda cerrahi tedavi seçeneği düşünülmez. Fakat genç ve aktif olarak spor yapan bireylerin omzu ilk defa çıkmış olsa bile cerrahi tedavi tercih edilmelidir.

Cerrahi tedavinin açık ve kapalı olmak üzere iki yöntemi bulunur. Açık cerrahi tıp dilinde altın standart olarak geçer fakat tıbbın ilerlemesi ile omuz içerisine birkaç delikten girilerek kapalı olarak yapılan ameliyatlarda (artroskopik cerrahi) da artık benzer başarı oranları görülür.

Omuz çıkığı görülen bireylerde ileri derecede kemik kaybı bulunuyorsa kemik blok ameliyatlarının (laterjet) uygulanması gerekir. Bu ameliyat sayesinde omzun öne doğru çıkmasını engelleyen küçük bir kemik parçası bölgeye yerleştirilir. Her ameliyatta olduğu gibi ameliyatların başarısı ameliyatı olan hastanın yaşına, çıkık sayısına, çıkık mekanizmasına ve omzun kemik yapısına göre değişiklik gösterir.

Omuz Çıkığı Ameliyatından Sonra Neden Fizik Tedavi Yapılır?

Ameliyat ile omzunuz stabilitesini tekrar sağlar ve çıkık olmaksızın yeterli hareket açıklığının ve fonksiyonlarının geri kazanılır. Ameliyattan sonra omuz çıkığı tedavisi süreci ardından, yine belli bir süre omuz askısı kullanılır. Bu nedenle kol ve omuzun hareketini düzenleyebilmek için fizyoterapist eşliğinde fizik tedaviye devam edilmelidir. Fizik tedavi ve cerrahinin kombine tedavisi sayesinde sportif ve günlük aktivitelere en kısa zamanda geri dönülebilir.

Omuz Artroskopisi Nedir?

Artroskopi yöntemi sayesinde küçük kesikler ile omuz ekleminin içi görülebilir ve burada kapalı ameliyat yapılabilir. Bu ameliyat ve görüntüleme işlemi için artroskop adı verilen ince, uzun ve ışıklı bir alet kullanılır. Ameliyat sırasında artroskop olarak adlandırılan bu cihaz sayesinde eklemin içinden alınan canlı video görüntüleri ekranda görülebilir. Bu sayede, omuzda oluşan sorunlar rahatlıkla tespit edilerek tedavi edilebilir. Bu ameliyat ile çok küçük kesiler yapıldığı için hastanın ameliyat sonrasındaki iyileşme süreci de açık ameliyata oranla daha az acılı ve daha kısa olacaktır.

Omuz Artroskopisinin Risk ve Komplikasyonları Nelerdir?

• Omuzda tutukluk ve sürekli ağrı,
• Kanama ya da kan pıhtılaşması,
• Enfeksiyon,
• Sinir ya da damar hasarıdır.

Omuz artroskopisi ile sadece omuz çıkıkları tedavi edilmez. Artroskopi ile tedavi edilebilen diğer omuz sorunları:

Sıkışma (Impingement)

Kolun uzun süre başın yukarısında kullanılması ile ortaya çıkan sağlık sorunudur. Bunun sonucunda hastanın kolunu hareket ettirmesi, hastanın ağrı ve sorunlar yaşamasına neden olabilir. Hastada oluşan bu sıkışma sorunu bursit ya da tendinit oluşumuna da neden olabilir. Bursa (hareketli parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltmaya yardım eden içi sıvı dolu kese) şişebilir ve kalınlaşabilir. Bu nedenle ameliyat ile bursa alınabilir veya akromiyon çıkıntısı oluştuysa tıraşlanabilir ya da korakoakromiyal bağ kesilerek hastanın daha rahat hareket etmesi sağlanabilir.

Rotator Manşet Yırtığı

Ani zedelenme veya fazla kullanım sonucunda rotator manşet adı verilen kısım yırtılabilir. Bu yırtık hastada ağrı, kolda güçsüzlük ve normal omuz hareketlerinde kayıp gibi şikayetlere neden olabilir. Ameliyat sayesinde hastanın yırtılan rotator manşet tendonlarındaki yırtık kısımlar çıkarılarak kirişler kol kemiğine bağlanır. Bunun için çıpalar, dikiş ya da cerrahi vidalar kullanılır.

Kapsül Esnemesi

Kapsülün esnemesi kapsülün gevşemesine neden olarak eklemin yerinde sağlam olarak durmamasına yol açar. Hareket ile birlikte eklemdeki kemikler fazla hareket ediyor gibi bir his oluşturarak bireyleri rahatsız edebilir. Artroskopi ile esneyen kapsül içe katlanarak dikilir ve bu sayede kapsül yeniden gergin hale gelir. Bu sayede omuz eklemi daha sağlam hale gelir.

Labrum Yırtılması

Labrum, glenoid yuvasının kenarında yırtılarak eklemde takılma ya da yerinden çıkıyormuş hissi yaratır. Hatta omuz gerçekten yerinden çıkabilir. Yırtılan labrum yeniden glenoid yuvasına özel çıpalar takılıp sonrasında dikişler ile sağlamlaştırılmak suretiyle onarılır. Bu işlemler sonrasında eklem artık daha sağlamdır.

Artrit ve Serbest Cisimler

Eklem kıkırdağında aşırı kullanım ve artan yaş nedeniyle oluşan hasara artrit denir. Bu rahatsızlık aynı zamanda romatizmal hastalıklar ya da yaralanmalar sonucunda da oluşabilir. Yıpranma olduğu için eklemin içindeki kemik ya da kıkırdak dokularda bazı serbest cisimler ya da kemik çıkıntıları ortaya çıkabilir. Ameliyatla bu çıkıntılar temizlenerek eklemdeki pürüzlü görünüm düzeltilir. Eğer varsa serbest cisimler ameliyat ile oradan çıkarılabilir. Ayrıca, yeni kıkırdağın oluşmasına yardımcı olmak için kemik kazınabilir ya da törpülenebilir.

Omuz Çıkığı Sonrası Spor Yapılabilir Mi? Ne Zaman Spora Başlanabilir?

Omuz eklemi hareketliliğini kaybetmemesi için tedaviden hemen sonra hafif egzersizler ile çalıştırılmaya başlanır.

• Rehabilitasyon süreci tamamlandığında 6 ay kadar temas sporlarından uzak kalınması,
• Yapılan egzersizlerin acı veya ağrıyı tetiklediği anda bırakılması,
• Egzersiz programının her gün düzenli olarak uygulanması,
• Spor yaparken omuz koruyucular kullanılması,
• Özellikle düşme gibi ani el ve kol hareketlerinin kullanılacağı travmalara karşı önlem alınması önerilir.