Mitomani Hastalığı ve Tedavisi

Mitomani, psödoloji fantastika veya patolojik yalan söyleme alışkanlığı; kişilerin herhangi bir sosyal çıkar veya kazancı olmaksızın, kronik olarak yalan söyleme davranışı göstermesi ya da yalan söyleme isteği duymasıdır.

Mitomani Hastalığı Nedir?

Günlük hayatta maruz kalınan yoğun stres, aktiviteler ve sosyal çevre baskısıyla birlikte günümüzde psikolojik sağlık sorunlarının sıklığı giderek artma eğilimindedir. Buna bağlı olarak, farklı seviyelerde, birbirinden değişik ruhsal problemler ortaya çıkmakta ve kişilerin yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir.

Mitomanide söz konusu olan yalan söyleme davranışı, kişinin psikolojik olarak duyduğu bir ihtiyaç veya isteği gidermesi ve davranış sonrasında rahatlaması ile tanınır. Bu anlamda, sağlıklı kişilerde de görülebilen beyaz yalanlar söyleme davranışından ayrılır.
Mitomani genellikle çeşitli psikolojik rahatsızlıklarla birlikte bulunma eğilimindedir. Klinikte özellikle, antisosyal kişilik bozukluğu olan, bipolar duygudurum bozukluğu olan veya depresyon, anksiyete gibi çeşitli psikolojik rahatsızlıklara sahip hastalarda mitomanik yalan söyleme davranışı görülebilir. Bu bağlamda, mitomani hastası olan kişilerin, ek ruhsal sorunlar açısından dikkatle incelenmesi, doğru ve etkili bir tedavinin uygulanması açısından vazgeçilmezdir.

Mitomani Neden Olur? Mitomani Nasıl Anlaşılır?

Sağlıklı kişilerde de yalan söyleme davranışı görülebilmektedir. Halk arasında beyaz yalan olarak bilinen bu yalan davranışında genellikle, yalan söylenen kişinin çeşitli sebeplerle kırılmaması veya belirli bilgileri öğrenmemesi şeklinde bir amaç ve yalanla elde edilen bir kazanç söz konusudur. Yine beyaz yalanlar, sonuçları itibariyle ciddi sağlık veya sosyal sorunlar oluşturmaması ile bilinir.
Bu durumun aksine, mitomanik yalan söyleme davranışı gösteren kişilerde, yalan söylemek için belirli bir nedeni olmayan hastalar, sadece psikolojik bir gereksinim duydukları için yalan söylerler. Bu anlamda yalanlar sonucunda sosyal bir kazanç sağlanması amaçlanmasa da; sıklıkla ikincil yönden bir kazanç elde edilebilir. Mitomanik yalanlar sonucunda kişi kendini sıklıkla bir olayın kahramanı veya kurbanı olarak ifade eder.

Yapılan araştırmalar bazı nörolojik sorunlara sahip kişilerde mitomanik davranışların gelişebildiğini göstermiştir. Bu anlamda beynin çeşitli bölgeleri kişilik ve ruhsal sağlıkla alakalı olduğundan, bu bölgelerdeki hasar kişilik bozukluklarına veya psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir.Yine antisosyal kişilik bozukluğu, bipolar bozukluk veya bazı psikoz durumlarında mitomaniye rastlanabilir. Antisosyal kişilik bozukluğunda, hasta sosyal yaşamı düzenleyen kuralları veya ahlaki davranışları yok sayarak, suç içerikli davranışlar işlemeye yatkın hale gelir. Bu nedenle daha sık ve kolay yalan söyleme davranışı gösterebilir. Yine bipolar bozuklukta mani durumuna giren hastalar, karşısındaki kişiyi etkilemek adına gerçekte olmayan durumlar hakkında konuşabilir ve yalan söyleyebilir. Psikoz durumunda ise kişi olmayan şeylere inanarak sanrılar geliştirebilir ve bunlar hakkında doğruymuş gibi konuşabilir. Çalışmalar ayrıca, kronik olarak yalan söyleyen kişilerde yalan söyleme davranışını sergilemeye yatkınlık ve davranışı göstermede kolaylık geliştiğini göstermiştir. Bu anlamda sık yalan söyleyen kişilerin mitomaniye yatkınlık oluşturduğu söylenebilir.Tüm bunlara rağmen, mitomani ile alakalı bilgiler hala sınırlı olup, daha çok araştırmanın yapılması gerektiği söylenebilir. Klinikte görülen çeşitli hastalarda, altta yatan belirli bir rahatsızlık olmamasına rağmen mitomani hastalığı tespit edilebilir.

Mitomani Belirtileri Nelerdir?

Mitomanik yalan davranışı ile sağlıklı insanlarda görülen beyaz yalan söyleme davranışı arasında çeşitli yönlerden farklar bulunur. “Mitomani nasıl anlaşılır?” sorusu bu duruma maruz kalan kişilerin sıklıkla sorduğu soruların başında gelir. Bu doğrultuda, aşağıdaki özellikler mitomani hastalığı olan kişilerde görülür:

• Mitomanik yalan söyleyen kişi; kendisini utanç verici bir durumdan kurtarma veya gizli kalmasını istediği bilgileri saklama gibi bir sosyal kazanç elde etme dürtüsü hissetmez. Bu durum özellikle aile bireyleri arasında ciddi sorunlar doğurur. Çünkü ortada herhangi bir yalanı gerektirecek neden olmadığı halde, kişi yalan söyleme davranışını ısrarla sürdürür.
• Mitomanik yalanlarda; ifadeler oldukça derinlikli, inandırıcı, detaylı ve abartılıdır. Bu anlamda mitomanik kişiler, olmamış olayları ustalıkla hikayeleştirebilir, karşı tarafı kolayca ikna edebilir.
• Mitomani durumunda, kişi sıklıkla kendini anlattığı yalanda bir kahraman veya kurban olarak resmeder. Bu sayede, mitomanik kişi yalan söylediği kişiden övgü, acıma veya sempati gibi ilgi gösterileri elde ederek ikincil bir sosyal kazanç sağlar.
• Mitomani davranışını uzun süre sergileyen kişiler, söyledikleri yalanları gerçekmiş gibi algılamaya başlar. Psikolojide delüzyon veya sanrı olarak ifade edilen bu durumda, kişi yalan olan durumu veya olayı, gerçek kabul ederek aksi iddiaları şiddetle reddedebilir. Kişi bu ısrarı esnasında yalan ile gerçeği ayırt etmekte zorlanabilir.
• Mitomanik kişiler yalan söylerken, sağlıklı kişilerde sıklıkla izlenen yalanı planlama, yüzde kızarma, gözleri kaçırma, kaşınma gibi davranışları göstermez. Ani sorulan sorulara hızlı ve tatmin edici cevaplar verebilir, yalanı kolayca kurgulayabilir ve etkili şekilde ifade edebilir.
• Mitomanik yalanlar sıklıkla büyük sosyal etkilere sahiptir. Bu anlamda, kişi elde etmediği bir başarıyı kendisininmiş gibi gösterebilir veya hayatını tehdit eden bir hastalığa sahip olduğunu iddia edebilir.

Mitomani Tanısı Nasıl Konur?

Mitomani tanısının konulması oldukça güç olabilir. Kişi yalan söyleme davranışı, gerçek bir olgudan bahseder gibi rahat ve inandırıcı yapabildiği için, temel bir psikiyatrik muayene esnasında hastalık öyküsü ile tanının konulmasında zorluklar yaşanabilir.Tanıda yardımcı olan durumlarda biri, kişinin söylediği yalanların farkında olup olmadığının veya yalanlarına inanıp inanmadığının tespitidir.

Yine mitomani testi olarak da bilinen, poligraf veya yalan detektör testi kullanılarak, kişinin yalan söyleme davranışı esnasında tepkilerinin ölçülmesi yoluyla, yalanlarına inanıp inanmadığı veya karşısındakileri ikna edebilmek için nasıl davranışlar sergilediği incelenebilir. Tanıda önemli olan bir diğer husus ise, kişinin yakın çevresi ve ailesinden alınan hastalık öyküsüdür.

Tüm bu değerlendirmelerden alınan verilerle birlikte, ek psikolojik sorunların varlığı açısından hasta sorgulanır. Gerekli görüldüğü takdirde ek tetkiklere başvurulabilir. Sonuçta elde edilen bilgiler doğrultusunda mitomani ile varsa diğer hastalıklar teşhis edilerek gerekli tedavi planlanır.

Mitomani Tedavisinde Neler Yapılır?

Mitomani tedavisi için, öncelikle bu durumun başka bir psikolojik sorunun bulgusu mu; yoksa kendi başına bir sağlık sorunu mu olduğunun belirlenmesi gerekir. Eğer kişilik bozukluğu, duygudurum bozukluğu, depresyon veya anksiyete gibi farklı bir ruhsal rahatsızlık tespit edilirse, buna yönelik antidepresan, sakinleştirici, antipsikotik ilaçlar gibi çeşitli ilaç tedavileri reçete edilir.Bunun yanında mitomanik kişilerin tedavisinde psikoterapi oldukça önemli bir yer tutar. Ayrıca, mitomani teşhisi sonrası hasta yakınlarının da psikolojik yönden desteklenmesi oldukça önemlidir. Bu doğrultuda, hasta yakınlarına mitomani ile nasıl mücadele etmeleri gerektiği konusunda bilgilendirme yapılarak, psikolojik destek verilebilir.

Mitomanik bir kişi ile ilişki kurarken aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi yerinde olacaktır:

• Mitomanik kişiyle güvene dayalı bir ilişkinin sağlanması oldukça zorlayıcıdır. Bu anlamda durumun güçlüğü kabul edilerek, sabırlı davranılmalıdır.
• Mitomaninin psikolojik bir altyapısının var olduğu iyi bilinmeli, kişilerin kötülük yapma amacıyla değil; psikolojik bir dürtüyle yalan söylediği kabul edilerek, fark edilen yalanlara kızgınlıkla veya suçlamayla tepki gösterilmemelidir.
• Mitomanik kişilerin yalan söylediği fark edildiğinde, konuşma daha fazla devam ettirilmeden, o noktada sona erdirilebilir. Bu davranış esnasında, yalan söylemeye devam edildiği takdirde, kendisiyle konuşulmayacağı belirtilebilir. Bu gibi negatif pekiştirme davranışlarıyla kişilere doğruyu söyleme alıştırılabilir.
• Mitomani hastalarıyla yalan konusunda konuşulurken destekleyici olunması faydalıdır. Kendilerine başkalarını etkilemelerine gerek olmadığı hatırlatılabilir. Yargılamadan veya utandırmadan, kişilere bu durumla alakalı profesyonel tıbbi yardım alınması teşvik edilebilir.