Meme Ameliyatı Sonrası Bakım

Yaklaşık 30 yıldır meme kanseri tanı ve tedavisi için hizmet etmekte olan İstanbul Florence Nightingale Meme Sağlığı Merkezimiz’de meme kanseri tanısı ile ameliyat edilen hastalarımızın %82’sinde sadece memedeki tümör çıkarılarak, meme korunmaktadır.

Meme Ameliyatı Sonrası Günlük Yaşama Dönüş

Hastalığın koltuk altındaki lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını anlamak için ameliyat sırasında mavi boya ve radyoaktif madde ile bekçi lenf bezi biyopsisi yapılmakta ve ameliyat sırasında değerlendiren meme patolojisi uzmanının değerlendirmesine göre tümörün koltuk altına yayılımı yok ise koltuk altındaki tüm lenf bezlerinin alınmasına gerek olmamaktadır. Bu sayede hastalarda koltuk altı lenf bezlerinin alınmasına bağlı olarak gelişebilecek olan lenfödemden kaçınılmaktadır.

Ameliyat sırasında verilen mavi boya 24-48 saat içerisinde idrar ile atıldığından idrarınız mavi renk alması ve cildinizde mavi görünüm normaldir. Ameliyat sonrası meme ve koltuk altındaki yara yerlerine dikiş konulmamakta sadece ince bir bant (strip) yapıştırılmaktadır. Bu bantlar su geçirmez olup, banyo yapılmasını engellememektedir. Bantlar ameliyattan 1-2 hafta sonra alınarak üzerine yara izini azaltacak kremler sürülmektedir. Memedeki tümörlerin çok sayıda ve meme içerisinde dağınık olarak bulunması bazı hastalarda memenin tümünün alınması gerekmektedir. Bu hastalarda deri ve koltuk altına orada birikecek kan ve serumu boşaltacak drenler konulmaktadır. Bu drenlerin 24 saat ara ile boşaltılarak orada biriken sıvının ölçümü yapılmalıdır. Buradaki sıvı miktarı 24 saatte 25-30 ml ye düştüğünde drenler sizi ameliyat eden doktorunuz tarafından alınacaktır.

Meme kanseri tanısı ile ameliyat edilen hastalarda koltuk altı lenf bezlerinden bir kaçı veya tamamı alındığında o taraftaki el, kol ve ön kolda lenfödem gelişme riski olmaktadır. Çünkü, el-ön kol ve koldaki lenf kanalları koltuk altındaki lenf bezlerine ulaşmaktadır. Buradaki lenf bezlerinin alınması kolda ödem oluşturma riski taşımaktadır. Koltuk altına sadece bekçi lenf bezi biyopsisi yapılmış ise lenfödem riski %5-6 kadardır. Ancak, tüm lenf bezlerinin alınması durumunda bu oran artmaktadır. Bu nedenle ameliyat sonrası hastaların ameliyatlı taraftaki koluna özen göstermesi, aşırı yormaması, yaralanmalarından kaçınması (yanık, kesik, ezilme vs.) gereklidir. Aksi takdirde o kolda lenfödem gelişme riski artmaktadır.

Lenf ödemden kaçınmak için ;

• Meme ameliyatında etkilenmiş kolun bakımı ve temizliği oldukça önemlidir. pH nötr sabunlarla temizlenmeli ve iyice kurulanmalı, nemli bırakılmamalıdır.
•  Ameliyatlı taraftaki ele manikür yapılmamalı, tırnaklar kesilirken yaralanmadan dolayısı ile enfeksiyondan kaçınılmalıdır. Koltuk altındaki kıllar elektrikli bir makina ile alınmalıdır.
• Cilt bakımı ve esnekliğine dikkat edilmeli, cildin nemlendirilmesi için yağsız kremler, vücut sütü, vücut losyonu gibi yağ içeriği çok az olan nemlendiriciler kullanılmalıdır. 
• Sıcak günlerde terlemeden kaçınmak ve ciltte mantar oluşumunu engellemek için sık sık ılık duş alınmalı, her iki memenin altına ter alıcı pamuklu kumaştan mendiller yerleştirilmeli ve ıslandığında değiştirilmelidir.
• Yaz aylarında güneş altında uzun süre kalmaktan, çok sıcak ortamlardan kaçınınız.
• Yanan bir soba veya şöminenin ısısından uzak durunuz.
• Güneş ışınları lenfödemi artırabilir. Güneşin dik olduğu saatlerde (11 – 15 arası) denize girmeyiniz. Güneş yanığından kaçınınız. Güneşlenirken ameliyat ve radyoterapi alanını koruyunuz. Yüksek koruma faktörü olan koruyucu kremler kullanınız. Kolunuzu uzun süre güneşe maruz bırakmayınız. Güneşli havalarda gezinirken uzun kollu açık renkli ve bol giysiler kullanınız.
• Ütü yaparken, bulaşık veya çamaşır yıkarken, yemek yaparken koruyucu eldiven kullanınız, yanık ve kesilerden korununuz.
• Özel bir diyet uygulamanıza gerek yoktur. Dengeli ve yeterli besleniniz. Kesinlikle kilo almayınız fazla kilolarınızı egzersiz ve diyet ile vermeye çalışınız.
• Tuz oranı düşük, lifli gıdalardan zengin bir beslenmeyle ile ideal kilonuzu koruyunuz. Gereksiz kilo alımından kaçınınız. Şişmanlık ödem üzerine olumsuz etki yapar ve hastalığınızın tekrarlama riskini artırır.
• Kolay sindirilebilen proteinleri içeren besinleri (balık ve tavuk) almaya özen gösteriniz. (Protein alımına dikkat etmek şartıyla.)
•  Alkol ve sigaradan kaçınınız. 
• Meme ameliyatı sonrası yüzme, yoga, suda aerobik ve ritmik yürüyüşler faydalıdır.
• Ameliyattan sonra uçak veya otobüs ile seyahat ederken mutlaka hekiminize danışınız. Gerekiyor ise mutlaka kolunuza bandaj yapınız veya kolluğunuzu kullanınız.
• Ameliyatlı tarafta meydana gelebilecek yanık ve yaralanmalardan hemen sonra doktorunuza gidiniz.

Ameliyattan sonra yapılması önerilen egzersizlerin yararları:

• Omuz ve kol eklemlerindeki kireçlenmeyi önler veya giderir.
• Kola ameliyat öncesi hareketliliğini kazandırır.
• El, ön-kol ve kol kaslarını güçlendirir.
• Ameliyat ve radyoterapiye bağlı gelişen sırt, bel, boyun, baş ve omuz ağrılarının giderilmesine yardımcı olur.
• Çarpık duruşu/ duruş bozukluğunu önler.
• Elinizin, ön-kol ve kolunuzun şişmesini (lenfödemi) engeller.
• Bu ekstremitenin normale dönüşü ve iyileşmesinin hızlanmasına yardımcı olur. (Drenler -yaradan dışarı verilen hortumlar- çıkmadan önce; ameliyat sonrası ilk 24 saat içinde egzersizlere sınırlı hareketlerle başlanır.)