Halk arasında, damar beni, iyi huylu damar tümörü ve gül lekesi gibi çeşitli isimlerle adlandırılan hemanjiomlar, vücudun çeşitli bölgelerinde görülen kırmızı-mor renkli deri lezyonlarıdır. Basit ve yaygın olmak üzere iki farklı tipte görülebilen bu lezyonlar, ayrıca bulunduğu bölgeye ve tutulum yaptığı organa göre farklı şekillerde sınıflandırılırlar. Özellikle bebeklik ve çocukluk çağlarında sık karşılaşılan problemlerden biri olan hemanjiomların doğru tanınması ve yakın takip edilmesi, etkin şekilde tedavi edilebilmesi adına son derece önemlidir.
Hemanjiom Nedir?
Ciltte kırmızı-mor lezyonlar ile seyreden ve sıklıkla damar beni olarak adlandırılan hemanjiom, doğumda var olan veya doğumdan sonraki birkaç hafta içinde ortaya çıkan iyi huylu damar tümörü şeklinde tanımlanabilir. Damar çeperlerinin iç tarafında yer alan endotel hücrelerin artışı sonucunda ortaya çıkan bu tümörler, çocukluk çağının en sık karşılaşılan iyi huylu tümörleridir. Damar beni olarak bilinen bu lezyonlar, yaygın olarak baş ve boyun bölgesinde görülür. Başlangıç evresinde tamamen kırmızı görünümde, sert yapıda ve hafif sıcak durumdadır. İlerleyen evrelerde ise biraz daha yumuşak, daha az sıcak ve daha soluk renkli bir hal alır. Lezyon oluşumunu tamamladığında kabarıklığını kaybederek düzleşir.Tıpta konjenital kapiller cilt hemanjiomu olarak adlandırılan bu lezyonlar, ciltte yüzeysel tutulum gösterip yalnızca o bölgedeki cilt ve kılcal damar dokusunu etkileyebildiği gibi derin yerleşimli olarak ortaya çıkıp farklı organ ve dokuları da etkileyebilir. En sık rastlanan şekli, yalnızca deride kırmızı-mor renk değişikliğine yol açan ve bulunduğu bölge ile sınırlı seyreden yüzeysel tutulum şeklidir. Bu tür hemanjiomlar basit hemanjiom tipi olarak adlandırılır. Ancak derinin farklı bölgelerinde, birkaç milimetre veya birkaç santimetre büyüklüğünde, birden fazla sayıda lezyon görülmesi, yaygın hemanjiom olarak tanımlanır. Hemanjiomların %50 ila 60'ı yüzeysel, %15'i derin ve %25 ila 35'i hem yüzeysel hem derin (karma) tipte ortaya çıkar. Derin hemanjiom varlığında başta karaciğer olmak üzere farklı organlar risk altındadır. Dolayısıyla bu hastaların iç organ tutulumu yönünden değerlendirilmesi ve doku veya organ hasarını önlemek için hızlı tedavi girişimlerinin uygulanması gerekir. Çokça sorulan “Hemanjiom ne demek?”, “Damar beni nedir?” soruları bu şekilde cevaplanabilir.
Hemanjiom Belirtileri Nelerdir?
Hemanjiomlar genellikle doğumda var olan lezyonlar olduğu için öncesinde belirti ve bulgu verme imkanı olmaz. Ancak doğumdan birkaç hafta sonra ortaya çıkan hemanjiom lezyonları için bazı belirtilerden söz edilebilir. Doğumdan sonraki ilk haftalarda deri üzerinde soluk renk değişiklikleri görülmesi, akla hemanjiom riskini getirir. Telenjektazi olarak adlandırılan kılcal damar varisleri de genellikle ilerleyen dönemde hemanjiom lezyonuna dönüşen yapılardır. Dolayısıyla doğumdan sonraki haftalarda bebeğin cilt dokusunda kılcal damar varisleri görülmesi, hemanjiom belirtisi olarak değerlendirilmeli ve yakın takip edilmelidir. Hemanjiom belirtisi olarak değerlendirilen bir diğer bulgu ise hipopigmentasyon varlığıdır. Bebeğin cildinde melanin adlı renk pigmentinden yoksun hücreler bulunur ve bu hücrelerin olduğu bölgelerde beyaz lekeler meydana gelir. Tıpta hipopigmentasyon olarak adlandırılan bu durum hemanjiom belirtileri arasında yer alır.Tüm bunlar hemanjiomun öncül lezyonları olarak değerlendirilen cilt bulgularıdır. Ancak bunları gözlemlemek sanıldığı kadar kolay olmayabilir. Hemanjiom lezyonları genellikle ortaya çıktığı anda fark edilir. Damar beni belirtileri türlerine göre şu şekilde görülebilir:
- Yüzeysel hemanjiomlar canlı kırmızı renkte, keskin sınırları olan lezyonlardır. Tamamen düz ve yüzeyden hissedilmeyen plaklar şeklinde görülebildiği gibi cilt yüzeyinde kabarcıklar oluşturan nodüller şeklinde de ortaya çıkabilir. Bu hemanjiomların rengi, üstüne bastırıldığında kısmen solar.
- Derin hemanjiom varlığında, çoğunlukla normal cilt renginde veya hafif mor-mavi renkte lezyonlar görülür. Bu lezyonların sınırları tam belirgin değildir. Yüzeyde bu hemanjiomu besleyen damarları görmek mümkündür. Bu tip hemanjiomlar genellikle bebek ağladığında renk koyulaşması ve çap artışı gibi bulgular gösterir.
Hemanjiomlar hızlı büyüme evresi, bunun ardından durağan evre ve oldukça uzun süren, aşamalı gerileme evresi olmak üzere üç farklı dönemden geçer. Hızlı büyüme evresi, genellikle 6-10 ay kadar sürer ve bu evrenin sonunda lezyon, gergin, kabarık, parlak kırmızı görünüme ulaşır. Çoğunlukla 1 yaşındaki bebeklerde hemanjiomun en büyük çapa ulaştığı gözlenir. Bir yaş itibariyle durağan evre başlar. Bu evrede hemanjiom lezyonunda herhangi bir değişiklik gözlenmez. Bir yıl kadar süren durağan evrenin ardından gerileme evresi başlar ve bu evrede ortaya çıkan ilk bulgu, hemanjiomun parlak kırmızı rengini kaybetmesidir. Gerileme evresinde lezyon, mor renkte ve daha mat görünümdedir. Bu renk değişikliği lezyonun merkezinden başlar ve çevreye doğru yayılır. Bu evrede, aynı zamanda lezyon sertliğini de kaybederek daha yumuşak bir hal alır. Gerileme evresi olarak adlandırılan bu dönem, 5-7 yıl kadar devam eden uzun soluklu bir süreçtir.
Hemanjiom Tedavisi
Hemanjiomlar, genellikle iyi seyirli ve kendiliğinden gerileme eğilimli lezyonlardır. Bu nedenle sıklıkla tedavi gerektirmez. Ancak bazı durumlarda erken girişim gerekebilir. Lezyonların beklenenden hızlı büyümesi ve yüzü deforme etmesi, göz tutulumu görülmesi, lezyonların yutak veya gırtlak dokusuna yerleşmesi, genital veya anal dokuda lezyon varlığı, kanama ile seyreden lezyonların olması ve kalp yetmezliğine yol açan hemanjiom tabloları, erken girişim gerektiren olgulara örnek olarak sıralanabilir.
Geçmişte hemanjiom tedavisi için cerrahi girişimler, kompresyon sargıları, lazer ve radyasyon uygulamaları, embolizasyon ve kortikosteroidler gibi çok sayıda yöntem tercih edilmiş olsa da günümüzde ilk tedavi seçeneği oral propranololdür. Uzun yıllardır hipertansiyon hastalığının tedavisinde kullanılan bu ilacın, kan basıncını düşürme ve kan damarlarını genişletme etkisi sayesinde hemanjiom lezyonlarının gerilemesini sağladığı keşfedilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda propranolol, hemanjiom tedavisi için en etkili yöntem olarak kabul edilmiştir. Kalıcı hiçbir yan etkisinin bulunmaması bu yöntemin başlıca tercih sebeplerinden biridir. Tedavinin başlangıcında, kan basıncında düşüklük veya kalp atım hızında azalma gibi yan etkiler görülse de bunlar zamanla gerileme eğilimindedir ve kolayca kontrol altına alınabilir.
Hemanjiomun bu yöntemle tedavisinde lezyonlar büyük oranda giderilir ve çoğunlukla tekrarlamanın önüne geçilir. Ancak bazı durumlarda lezyonlar, gerileme gösterse dahi tamamen kaybolmaz ve bölgede hafif kırmızı bir görüntü kalır. Bu görüntü özellikle çocukluk döneminde kozmetik bir kusur olarak değerlendirilir ve çocuğun psikososyal gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bu gibi durumlarda hekim tarafından hastaya yönelik bazı dermokozmetik uygulamalar yapılabilir. Hemanjiom lezyonları, son derece hassas lezyonlar olduğu için yapılacak uygulamalar mutlaka alanında uzman hekimler tarafından planlanmalı ve steril hastane ortamında uygulanmasına özen gösterilmelidir.
Hemanjiom Neden Olur?
Hemanjioma neden olan etmen, kesin olarak belirlenmiş değildir ancak bebekte hemanjiom görülme riskini artıran bazı durumlardan söz etmek mümkündür. Özellikle doğumda var olan hemanjiom olguları incelendiğinde, ileri anne yaşı ile hemanjiom riski arasında ilişki olduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte ikiz veya üçüz gibi çoğul gebelik durumu, gebelikte plasenta ile ilişkili komplikasyonların gelişmesi gibi bazı durumların da bebekte hemanjiom lezyonlarına neden olduğu söylenebilir. Tüm bunlara ek olarak, yapılan çalışmalar sonucunda hemanjiomun genetik etkisi olduğunu söylemek de mümkündür. Aile bireylerinden birinde hemanjiom bulunması durumunda bebekte hemanjiom riskinin %34 artış gösterdiği görülür. Dolayısıyla aile öyküsünde hemanjiom olan bebeklerin doğumdan sonra yakın izlenmesi ve detaylı muayene ile değerlendirilmesi önemlidir. Sıklıkla merak edilen “Damar beni neden olur?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.
Hemanjiom belirtileri ve damar beni tedavisi hakkında ayrıntılı bilgi almak için bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım