Graves Hastalığı(Zehirli Guatr) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Graves hastalığı, tiroit bezlerinin çok çalışmasına ve buna bağlı olarak aşırı miktarda tiroit hormonu üretilmesine neden olan otoimmün bir hastalıktır. Zehirli guatr olarak da bilinen bu hastalık hipertiroidizmin en sık görülen nedenlerinden biridir. Zehirli guatr öldürür mü, zehirli guatra ne iyi gelir? soruları yazının devamında ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Graves Hastalığı (Zehirli Guatr) Nedir?

Graves hastalığı, toksik (zehirli) guatr adıyla da bilinen otoimmün bir hastalıktır. Bu rahatsızlık, tiroit bezinin çok çalışmasına ve aşırı miktarda hormon üretmesine neden olur. Tiroit hormon değerlerindeki yükselme hipertiroidizm tablosu oluşturur. Hipertiroidizm tablosu, başta Graves hastalığı olmak üzere pek çok farklı nedene bağlı olarak görülebilir.

Tiroit hormonları; sinir sistemi fonksiyonundan beyin gelişimine, vücut sıcaklığından metabolizmaya kadar pek çok farklı alanda etki gösterir. Tiroit hormonu seviyelerindeki değişim de tüm bu alanların etkilenmesine yol açar. Hipertiroidizme bağlı belirtiler vücudun hemen her bölgesinde gelişir.

Graves Hastalığı (Zehirli Guatr) Neden Olur?

Graves hastalığı, otoimmün bir rahatsızlıktır. Otoimmün hastalıklarda, asıl görevi vücuda giren zararlı mikroorganizmalarla savaşmak olan bağışıklık sisteminde bir sorun oluşur. Bağışıklık sistemi, kişinin kendi vücut hücresini ‘yabancı’ olarak algılar ve onu yok etmeye çalışır. Bu durum da ilgili hücrenin bulunduğu dokularda hasar oluşmasına yol açar.

Graves hastalığında bağışıklık sistemi, tiroit bezindeki hücrelerin bir parçasına karşı antikor üretir. 
Normal şartlarda tiroit bezinin fonksiyonu, beyindeki hipofiz bezinden salgılanan bir hormon ile kontrol edilir. Graves hastalığında bağışıklık sisteminin ürettiği antikor (tirotiropin reseptör antikoru, TRAb), hipofiz bezinden salgılanan hormonu taklit eder. Bu antikor tiroit bezinin aşırı uyarılmasına, dolayısıyla da aşırı hormon üretmesine neden olur. Yüksek tiroit hormonu düzeyleri de hipertiroidizm tablosu oluşturur.

Graves oftalmopatisi, zehirli guatra bağlı olarak oluşan bir göz rahatsızlığıdır. Graves oftalmopatisinde, gözün arkasında yer alan kas ve diğer dokularda bazı karbonhidratlar birikir. Bu durumun nedeni tam olarak bilinmese de tiroit fonksiyonlarını bozan TRAb adlı antikorların göz çevresinde meydana gelen bu değişimde rol oynadığı düşünülür.

Graves oftalmopatisi genellikle hipertiroidizm ile aynı anda veya hipertiroidizm başladıktan birkaç ay sonra görülür. 

• Aile Öyküsü: Ailesinde zehirli guatr hastalığı olan bireylerin bu hastalığa yakalanma ihtimali artmıştır. Bu durum Graves hastalığının gelişiminde genetik yapının da rol oynadığının göstergesi olabilir.
• Cinsiyet: Kadınlarda toksik guatr hastalığı erkeklere oranla daha sık görülür.
• Yaş: Graves hastalığı genellikle 40 yaşından önce gelişir.
• Diğer Otoimmün Hastalıklar: Tip 1 diyabet, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklara sahip kişilerde yine bir otoimmün hastalık olan zehirli guatr görülme riski daha fazladır.
• Duygusal veya Fiziksel Stres: Hastalık, stresli bir olay yaşama gibi durumlar; genetik olarak Graves hastalığına yatkın kişilerde hastalık gelişimini tetikleyebilir. 
• Gebelik: Hamile veya yakın zamanda doğum yapmış kadınlarda zehirli guatr hastalığı görülme ihtimali daha yüksektir.
• Sigara: Sigara içmek bağışıklık sistemini etkileyerek toksik guatr riskini artırır. Sigara içen Graves hastalarında da Graves oftalmopatisi gelişme ihtimali daha fazladır.  

Graves Hastalığı (Zehirli Guatr) Belirtileri Nelerdir?

• Anksiyete
• Huzursuzluk
• Sıcağa karşı hassasiyet, ılık havalarda dahi terleme, nemli cilt
• Beslenme düzeninde değişiklik olmamasına rağmen kilo kaybı 
• Tiroit bezinin büyümesi (guatr)
• Adet düzeninde değişiklik
• Erektil disfonksiyon
• Cinsel istekte (libidoda) azalma
• Bağırsak hareketlerinde sıklaşma
• Gözlerde dışa doğru çıkma 
• Yorgunluk
• Baldır ve topuk üzerindeki ciltte kalınlaşma, kızarıklık
• Kalp atışında hızlanma (taşikardi)
• Kalp atışında düzensizlik (çarpıntı)
• Uyku bozuklukları
  
  Graves hastalarının yaklaşık %30’unda Graves oftalmopatisi belirti ve bulguları görülür. Graves oftalmopatisinde, göz etrafında yer alan dokularda inflamasyon oluşur. Graves oftalmopatisi semptomları:
   
• Gözlerin dışarı doğru çıkması
• Gözlerde kumlanma hissi
• Işığa karşı hassasiyet
• Gözlerde basınç veya ağrı hissetme  
• Çift görme
• Göz kapaklarında şişme veya çekilme
• Gözde kızarıklık, iltihaplanma
• Görme kaybı olarak sayılabilir.
  
  Graves dermopatisi, Graves hastalığının nadir görülen bir bulgusudur. Graves dermopatisi olan hastalarda, başta topuk ve baldır bölgesinde olmak üzere deride kızarıklık ve kalınlaşma görülebilir.

Graves Hastalığı (Zehirli Guatr) Tedavisi Nasıldır?

Graves hastalığı tedavisi, tiroit hormonlarının aşırı miktarda üretilmesini engellemek ve halihazırda üretilen hormonların vücuttaki etkilerini normale döndürmek için yapılır. 

Zehirli guatr hastalığının tedavisinde kullanılabilecek yöntemlerden biri radyoaktif iyot terapisidir. Bu terapide hastaya ağızdan radyoaktif iyot verilir. İyot, tiroit bezinin hormon üretebilmek için ihtiyaç duyduğu bir maddedir. Bu nedenle tiroit bezi vücuda alınan radyoaktif iyotu tutar. Tiroit hücrelerine giren radyoaktif iyot yaydığı radyasyonla aşırı aktif tiroit dokusunu yıkmaya başlar. Tiroit bezi gitgide küçülür ve Graves hastalığına bağlı semptomlar hafifler. Radyoaktif iyot tedavisi birkaç hafta ile birkaç ay arasında bir sürede devam eder. Bu tedavi yönteminin yan etkileri boyund ahassasiyet ve tiroit hormonu düzeylerinde geçici bir yükselmedir. 

Radyoaktif iyot terapisi hamile ve emziren kadınlarda kullanılmaz. 

Tedavide kullanılabilecek bir diğer yöntem ise anti tiroid ilaçlardır. Bu ilaçlar tiroid bezinin hormon üretmek için ihtiyaç duyduğu iyotun hücreye alınmasını engeller. Böylece tiroit hormonu sentezini azaltmış olur. Anti tiroid ilaçlara örnek olarak metimazol verilebilir. 

Beta bloker grubu ilaçlar da hipertiroidizm tedavisinde kullanılabilir. Bu ilaçlar tiroid hormonu üretimini azaltmaz. Beta blokerler etkilerini, tiroit hormonlarının vücuttaki etkilerini nötrleyerek gösterir. Beta blokerler; artmış kalp hızı, anksiyete, huzursuzluk, terleme, ishal gibi belirtilerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. Propranolol, atenolol, metoprolol, nadolol; Graves tedavisinde kullanılabilecek beta blokerlere örnektir. 

Graves tedavisinde uygulanabilecek bir diğer yöntem ise cerrahidir. Zehirli guatr ameliyatı, tiroit bezinin bir kısmının veya tamamının çıkarılmasını içerir. Ameliyat sonrasında hastanın dışarıdan tiroid hormonu desteği alması gerekebilir. Graves hastalığı ameliyatı sırasında ses tellerini kontrol eden sinirler zarar görebilir, tiroit bezinin üzerinde yer alan ve vücuttaki kalsiyum dengesini sağlayan paratiroid bezleri hasar alabilir. Ancak alanında tecrübeli bir cerrahın yaptığı ameliyatta komplikasyon riski oldukça düşüktür.

• Gebelikte Problemler: Düşük, erken doğum, fetal tiroid disfonksiyonu, zayıf fetal gelişim, annede kalp rahatsızlığı, preeklampsi gibi sorunlar hamilelikte görülebilecek zehirli guatr komplikasyonlarıdır.
• Kalp Rahatsızlıkları: Graves hastalığı tedavi edilmediğinde kalpte ritim bozukluklarına, kalp kasında yapısal değişikliklere ve kalp yetmezliğine yol açabilir.
• Tiroit Fırtınası: Tiroit fırtınası, Graves hastalığının nadir görülen ancak yaşamı tehdit edebilecek ölçüde ağır seyredebilen bir komplikasyonudur. Tirotoksik olarak da bilinen bu durum özellikle ağır hipertiroidizmi olan kişilerde oluşur.
  
  Tiroit hormonlarında hızlı ve şiddetli yükselmenin vücutta çok sayıda etkisi olur. Bu etkiler; ateş, terleme, ishal, kusma, deliryum, aşırı güçsüzlük, kalpte ritim bozukluğu, nöbet geçirme, sarılık, düşük tansiyon ve koma şeklindedir. Tiroit fırtınası acil müdahale edilmesi gereken bir sağlık sorunudur.
• Kırılgan Kemikler: Hipertiroidizm, kemiklerde güçsüzlüğe ve kırılganlığa neden olan kemik erimesi (osteoporoz) rahatsızlığına yol açar. Kemiklerin güçlü olması için yeterli miktarda kalsiyum içermesi gerekir. Tiroit hormonlarındaki yükselme, kemiklerin kalsiyum bağlama kapasitesinin azalmasına neden olur. 

Graves hastalığı, hipertiroidizmin en sık nedenlerinden biridir. Bu hastalık tedavi edilmediğinde oldukça ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Graves hastalığı belirtilerinden bir ya da birkaçını gösteren kişilerin vakit kaybetmeden bir sağlık merkezine başvurması ve gerekli kontrolleri yaptırması faydalı olacaktır.