Gıdalar ve takviye ürünler vasıtasıyla vücuda alınan demir minerali ince bağırsak hücreleri tarafından emildikten sonra depolanır veya gerekli hallerde taşıyıcı proteinler üzerinde kan dolaşımına salınır. Depolanan demir “ferritin” olarak isimlendirilir.
Ferritin Nedir?
Ferritin, demir metabolizmasında çok önemli roller üstlenen bir proteindir. Temel görevi çeşitli hücresel fonksiyonlarda kullanılmak üzere demir depolanması olan ferritinin, serbest demirin hücrelerde yağ, protein ve kalıtım materyali olan DNA üzerinde zehirleyici etkileri bulunması nedeniyle aynı zamanda koruyucu özelliği de bulunur. Karaciğer hücreleri ile bağışıklık sistemi hücreleri bünyelerinde ferritini en fazla barındıran hücrelerin başında gelir.
Ferritin Normal Değeri Nedir? Kişinin kan dolaşımındaki ferritin düzeyi biyokimyasal laboratuvar testleri aracılığı ile tespit edilebilir. Testi gerçekleştiren sağlık kurumuna göre değişkenlik göstermekle birlikte normal olarak kabul edilen ferritin düzeyleri:- Erkekler için mililitrede 20-500 nanogram
- Kadınlar için mililitrede 20-200 nanogram
Ferritin Neden Düşer?
Ölçüm sonrasında kan ferritin düzeyinin normal olarak kabul edilen aralıkların altında olarak tespit edilen kişilerde bu durum genellikle beslenme ile demir alımının azaldığına işaret eder. Bu durum dışında aşırı adet kanaması, demirin emilimi ile ilgili sorunlara neden olabilen mide rahatsızlıkları ve iç kanama gibi nedenler de ferritin düzeyinin düşmesi ile sonuçlanabilir.
Ferritin eksikliği tespit edilen kişilerde ortaya çıkan çeşitli şikayetler, ferritin eksikliği belirtileri arasında değerlendirilebilir:- Başka nedenlerle açıklanamayan halsizlik ve güçsüzlük
- Sersemlik
- Uzun süredir devam eden baş ağrısı
- Kulak çınlaması
- Huzursuzluk
- Bacak ağrısı
- Nefes darlığı
Ferritin eksikliğinin en sık karşılaşılan nedenleri arasında gıdalar ile alınan demirin yetersizliğinin bulunması test yapılan kişide büyük olasılıkla mevcut olan bir demir eksikliği durumuna işaret ediyor olabileceği için önem arz eder. Ferritin düşüklüğü ve demir eksikliği halinde vücutta oksijen ve karbondioksit gibi solunum gazlarının taşınmasından sorumlu kırmızı kan hücrelerindeki demir içeren hemoglobin molekülünün üretimi ile ilgili problemler ortaya çıkabilir. Bu durum demir eksikliği anemisi olarak adlandırılan kansızlık durumu ile sonuçlanabilir.
Demir eksikliği anemisi dışında birçok farklı türde kansızlık tipi bulunsa da dünya genelinde en sık olarak karşılaşılan anemi tipi demir eksikliği anemisidir.
- Aşırı derecede hissedilen yorgunluk hissi demir eksikliği gelişen kişilerdeki şikayetlerin başında gelir. Demir eksikliğine bağlı olarak hemoglobin proteinin üretimindeki problemler kan dolaşımındaki oksijen miktarının azalmasına ve yorgunluk hissinin oluşmasına neden olabilir.
- Göz kapaklarının iç kısımları başta olmak üzere diğer yüz bölgesinde mukozal yapılar ve ciltte soluk görünüm gelişmesi, demir eksikliği belirtileri arasında yer alır.
- Kan dolaşımındaki taşınan oksijen miktarının azalması demir eksikliği olan bireylerde nefes darlığı şikayeti gelişmesine neden olabilir. Dolaşımdaki düşük düzeydeki oksijen miktarını vücut hızlı şekilde nefes alıp verme ile dengelemeye çalışması nedeniyle ortaya çıkan bu şikayet yürüme gibi günlük aktiviteleri olumsuz yönde etkileyecek düzeye varabilir.
Ferritin Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?
Ferritin değeri çeşitli sağlık sorunları ya da aşırı demir emilimi gibi durumlarda yüksek olarak tespit edilebilir. Ferritin yüksekliği tespit edilen bireylerde demir seviyesi yüksek ya da düşük olabilir. Bu farklılığın nedeni ferritin düzeyinin vücuttaki enflamasyon (iltihaplanma) durumları halinde de demir seviyesinden bağımsız olarak yükselebilmesidir.
Vücudun aşırı miktarda demir emilimi gerçekleştirmesi ile ortaya çıkan “hemokromatozis hastalığı” ferritin yüksekliğinin genetik nedenlerinin başında gelir. Bu hastalığın seyri sırasında karaciğer, pankreas, kalp, tiroid bezi, eklemler, üreme organları ve epifiz bezinde demir birikimi nedeniyle harabiyet meydana gelebilir. Bu organların etkilenmesi ile hastalığa dair çeşitli belirti ve bulgular ortaya çıkar. Örnek olarak pankreasın hasarlanması sonucu kişide şeker hastalığı ortaya çıkabilir. Karaciğerde demir birikimi ise bu organın fonksiyonlarını olumsuz yönde etkiler ve karın ağrısı, siroz, karaciğer ve dalak büyümesi ve sarılık gibi çeşitli belirtiler oluşabilir.
Bu hastalığın varlığından şüphelenilen kişilerde ölçülen ferritin düzeyinin erkekler için litrede 300 mikrogramın üzerinde olması, kadınlarda ise litrede 200 mikrogramın üzerinde olarak tespit edilmesi tanısal olarak değerlidir.
-
Romatoid Artrit
Bağışıklık sisteminin kendi eklem yapılarında harabiyete ve iltihaplanmaya yol açması nedeniyle meydana gelen romatoid artrit hastalığı genellikle vücudu iki taraflı olarak etkiler. Eklem ağrısı, şişliği ve hareket kısıtlılığı bu eklem iltihabı hastalığının seyri esnasında en sık olarak ortaya çıkan şikayetler arasında yer alır. -
Hipertiroidizm
Boyun bölgesinde kelebek şeklinde bir bez olan tiroid bezinin aşırı fonksiyon göstermesi durumunda oluşan tablo hipertiroidizm olarak isimlendirilir. Tiroid bezinden üretilen hormonlar temel olarak hücresel metabolizma düzeyinin ayarlanmasından sorumludur. Bu hormonların aşırı miktarda üretilmesi durumu olan hipertiroidizm aşırı iyot tüketimi, tiroid bezinin iltihaplanması, hipofiz ve tiroid bezinin iyi huylu tümörleri ve dışarıdan yüksek miktarda tiroid hormonu alınması halinde ortaya çıkabilir.
Tiroid bezi hormonlarının aşırı miktarda yükselmesi vücudun metabolizma hızının da yükselmesi ile sonuçlanır. Böylelikle kişide kalp atışlarının hızlanması, kan basıncının yükselmesi, elde titreme, iştahta artma, sinirlilik, uyku problemleri, saç kaybı, kilo kaybı ve adet düzensizliği gibi çeşitli şikayetlere neden olabilir.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım