Dudak Çatlaması ve Kuruması Neden Olur ve Nasıl Geçer?

Dudak kuruması ve bunun sonucunda ortaya çıkan çatlaklar, kişide kozmetik bir kusura neden olduğu gibi çeşitli enfeksiyonlara ve buna bağlı başka hastalıklara yol açabilen önemli bir problemdir. Çeşitli vitamin ve minerallerin yetersizliği, diş protezi kullanımı, mantar ve daha pek çok enfeksiyonların varlığı, aşırı güneş ışığı maruziyeti, bazı ilaçların kullanımı gibi çok sayıda faktör, dudaklarda kuruluk problemine neden olabilir. Başlangıçta kişinin dudak çevresinde kızarıklık ve hassasiyet gelişir, ağız köşelerinde küçük yaralar görülebilir. Bu evrede dudak mukozası uygun bakım ile iyileştirilmez ise iyiden iyiye kurur ve ilerleyen dönemde dudaklarda çatlama, yarılma ve buna bağlı kanama problemleri meydana gelir. Bu durum kişinin yemek yemesini, konuşmasını, günlük yaşam aktivitelerini büyük oranda engeller ve yaşam kalitesini düşürür.

Dudak Çatlaması Neden Olur?

Dudak kuruluğu problemi, müdahale edilmediği takdirde dudak mukozasının çatlamasına ve ciddi mukoza hasarı gelişmesine neden olur. Dudaklarda kuruluğa yol açan pek çok faktörden bahsetmek mümkündür. Yetişkinlik döneminde mekanik ve enfeksiyöz etkenler neden olurken çocuklarda beslenme problemleri önde gelir. 

• Soğuk Hava: Dudak mukozası normal deriden çok daha narin ve hassas bir yapıya sahiptir. Bu nedenle kuru, soğuk ve rüzgarlı hava koşullarında dudak mukozası nemini kolayca kaybeder ve kuruma eğilimi gösterir. Genellikle dudakları nemlendirme isteği ile dudak yalama tepkisi gelişir ve bu durumda ıslanan dudaklar, rüzgar ile temas sonucu daha çok kuruyup çatlar.
• Aşırı Güneş: Soğuk havanın dudaklarda kuruluğa ve çatlaklara neden olduğu sık bilinen bir durumdur ancak güneşin de aynı şekilde dudaklarda kuruluk problemine yol açabileceği çoğunlukla gözden kaçar. Özellikle yaz aylarında güneş ışığı ile doğrudan temas esnasında dudakların nemlendirilmesi ve sonrasında uygun dudak bakımının sağlanması gerekir.
• Enfeksiyon: Özellikle ağızda gelişen mantar enfeksiyonu sonucunda oral mukoza dudaklardan başlayarak hasar görür. Dudaklarda kuruma, çatlama, ödem, hassasiyet ve daha pek çok bulguya yol açabilen mantar enfeksiyonu, kişinin fiziksel sağlığını da riske atabilen önemli bir problemdir. Tedavi edilmediği takdirde dişlerin çürümesine, sindirim sistemi problemlerine, bağırsak florasının bozulması sonucunda bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açabilir.
• Beslenme Bozuklukları: Dudak çatlamasına neden olan bir diğer faktör, beslenme düzeninde görülen bozukluklardır. Çeşitli vitamin ve minerallerin eksikliği, aşırı alkol kullanımı gibi beslenme ile ilişkili pek çok durumun dudaklarda kuruma ve çatlama sorunlarına yol açtığı söylenebilir.
• Çeşitli İlaçların Kullanımı: Yaygın aknenin tedavisi için kullanılan izotretinoin ve sedef hastalığının tedavi seçenekleri arasında yer alan acitretin, dudak kuruluğuna yol açan başlıca ilaçlardır. Bununla birlikte hipertansiyon, kalp yetmezliği, karaciğer sirozu ve diabetes insipidus gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan bazı diüretikler de dudaklarda kuruluk ve çatlamaya neden olabilir. Son olarak bazı gargaraların içeriğinde bulunan klorheksidin glukonat isimli maddenin direkt olarak dudaklara teması sonucunda da ciddi çatlaklar geliştiği gözlenmiştir.
• Kimyasal Ajanla Temas: Dudak mukozası son derece hassas olduğu için pek çok kimyasal içerik, dudaklarda kuruma ve çatlamaya yol açabilir. Sık kullanılan dudak koruyucuları, mineral yağ ve mumdan oluşan baz içinde kastor yağı gibi boya çözücüleri, nemlendirici olarak lanolin, koruyucular, parfümler ve bazı boyaların karışımından oluşur. Lanolin, parfüm ve saf olmayan boyalar, dudaklarda kuruma ve çatlamanın yanı sıra alerjik reaksiyon gelişmesine neden olabilir. Bununla birlikte nane, tarçın, karanfil gibi esansiyel yağlar içeren dudak koruyucularının da dudaklarda çatlaklara yol açtığı bilinir. Son olarak diş hekimliği alanında kullanılan ​​cıva ve öjenol gibi maddeler, hem oral mukozada hem de dudaklarda çatlaklara ve enfeksiyona yol açabilir.

Dudak Çatlaması Hangi Hastalığın Belirtisidir?

Dudaklarda kuruma ve çatlama problemi pek çok faktörden kaynaklanabileceği gibi bazı hastalıkların sonucunda da ortaya çıkabilir. Bunlardan en yaygın bilineni şüphesiz ki şeker hastalığı olarak adlandırılan diyabettir. Diyabet hastalığı varlığında ağız içerisindeki tükürük sıvısı yoğunlaşır ve koyulaşır. Bu durum hem ağız içi mukozanın hem de dudak dokusunun kurumasına yol açar. Diyabet hastalığının ilk belirtilerinden biri olarak kabul edilen bu durum, kişinin oral mukozayı nemlendirme isteği ile çok sık su içmesine neden olur. Ayrıca diyabet tedavisinde kullanılan idrar söktürücülerin de ağızda ve dudaklarda kuruluk problemine yol açabileceği bilinmeli, hastalığın hem tanı hem de tedavi aşamalarında dudak bakımına özen gösterilmelidir.Bunun dışında dudak çatlaması çeşitli vitamin ve mineral eksikliklerinin de belirtisi olabilir. Özellikle riboflavin (B2 vitamini), folik asit, çinko, demir eksikliği ve yetersiz protein emilimi gibi durumlar, kişide dudak kuruluğuna yol açabilir. Aynı zamanda demir eksikliği ile bağlantılı olan B12 vitamininin yetersizliği durumunda da ağızda kuruluk, dudaklarda çatlama, oral mukozada bozulma ve enfeksiyon bulguları görülebilir. Dolayısıyla özellikle anemi tanısı almış kişilerin diyetlerinde bu vitamin ve mineralleri bulundurması, çatlak dudaklar için doğru bakım ve uygulamaları yapmaya özen göstermesi gerekir.Sürekli dudak kuruması ve geçmeyen dudak çatlağı genellikle başka cilt hastalıklarının belirtisi olarak gelişir. Özellikle aktinik keilitis (tümör öncüsü dudak kuruluğu), sedef hastalığı, atopik dermatit, egzamalar ve Sjögren sendromu olarak adlandırılan ve ağızda ve gözde ciddi kuruluk problemlerine yol açan romatizmal hastalık varlığında dudaklarda kuruluk ve çatlama problemleri ile sık karşılaşılır.

Dudak Çatlaması Nasıl Geçer?

Dudak çatlaklarını iyileştirmek ve tekrarlamasını önlemek için öncelikle çatlaklara yol açan herhangi bir sağlık probleminin olup olmadığı belirlenmeli ve doğru şekilde tedavi edilmelidir. Altta yatan herhangi bir hastalık yoksa protez kullanımı, yetersiz ağız bakımı, kimyasal ajanların teması gibi diğer mekanik faktörlerin göz önünde bulundurulması ve bu doğrultuda tedavi planı yapılması gerekir.Dudaklarda meydana gelen çatlaklar, öncelikle enfeksiyon gelişmemesi için doğru şekilde temizlenmeli daha sonra ise iyi bir nemlendirici bakım uygulanmalıdır. Çatlakları temizlerken kimyasal ajan kullanmamaya özen gösterilmesi ve dudakların duru su ile hafifçe temizlenmesi gerekir. Daha sonra yine uygun içerikteki kremler ile nemlendirici bakım uygulamak hem mevcut çatlakların iyileşmesini sağlar hem de yeni çatlaklar gelişmesini önler.

Dudak Çatlamasına Ne İyi Gelir?

Dudak çatlaması ve kurumasını önlemek için öncelikle bol su içmeye özen gösterilmeli ve vücudun sağlıklı nem oranı korunmalıdır. Günde 2 litreden fazla su tüketimi, cilt dokusunun elastikiyetini artırır ve cilt mukozası güçlenir. Bunun dışında dudak çatlaklarını iyileştirebilmek için nemlendirici bakım uygulaması düzenli olarak yapılmalı ve özellikle aşırı sıcak ve aşırı soğuk havalarda güneşten koruyucu faktörler içeren bakım ürünleri ile dudaklar özenle korunmalıdır.Dudaklarda çatlakların varlığı, oral mukozada enfeksiyon gelişme riskini artırır. Dolayısıyla bu dönemde ağız bakımını doğru şekilde uygulamaya özen gösterilmeli ve aynı zamanda dudaklarda tahrişe neden olmayan ağız bakım ürünleri tercih edilmelidir. Dudak çatlaklarının doğru bakımı ve varsa altta yatan hastalığın teşhisi için bu belirtileri doktorunuzla paylaşmayı ihmal etmeyin!