Dolama Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Dolama ya da tıp dilindeki tanımıyla paronişi, toplumda sık görülen deri hastalıklarından biridir. El ve ayak parmaklarındaki tırnakları çevreleyen epidermis dokusunun enfekte olması olarak açıklanabilen dolama, bazı vakalarda tırnak yatağına veya tırnak diplerine de yayılabilir.

Dolama Nedir?

Şiddetli ağrı ve acıya neden olarak kişinin yaşam kalitesinin düşmesine yol açar. Uzun süre ile devam eden vakalarda ise tırnaklarda renk ve şekil bozukluğuna neden olan hastalık, bu yönüyle tırnak çevresinde şişliklere yol açarak kişinin psikolojisini de olumsuz yönde etkileyebilir. 

Dolama hastalığı, genellikle tırnaklarının yenmesi, tırnak çekilmesi, manikür ve pedikür gibi tırnakları travmaya maruz bırakan eylemler sonrasında ortaya çıkar. Sıkça sorulan "Dolama neden olur?" sorusu kısaca bu şekilde yanıtlanabilir. 

Tırnak çevresindeki epidermisin enfekte olmasıyla başlayan hastalık, başlangıç döneminde kızarıklık, sertlik ve hafif ağrı gibi yakınmalara yol açar. Var olan enfeksiyonun tedavi edilmemesi sonucunda, ağrı ve acı gibi yakınmalarda artış görülür. Cilt ve tırnakta renk değişimi, tırnağın kalkması, tırnak şeklinde bozulma gibi semptomlar ortaya çıkar. Sıklıkla merak edilen "Dolama nasıl geçer?" sorusunu yanıtlamadan önce "Dolama nedir?" sorusunu cevaplamak gerekir.

Tıp dilinde “paronişi” olarak tanımlanan dolama, el ve ayak parmaklarında görülen deri hastalıklarından biridir. Tırnağı çevreleyen dokuda oluşan rahatsızlık, çoğunlukla bakterilere bağlı olarak gelişir. Ancak virüs ve mantar hastalıkları da dolama hastalığına yol açabilir. 

İltihaplı bir hastalık olan dolama, tırnakların dip ve alt kısmına yayılabilir. Bazı durumlarda apse oluşumuna yol açabilen rahatsızlık, kişinin şiddetli derecede ağrı ve acı hissetmesine neden olur. 

Apse oluşan vakalarda hastalığın tedavisi amacıyla, halk arasında dolama patlatma olarak da bilinen, apsenin drenajının yapılması gerekir. Apsenin kendiliğinden patladığı durumlarda enfeksiyonun tırnak altına ulaşmasını ve enfeksiyonun yayılımını önlemek için mutlaka ilgili bölge ılık su ve sabunla iyice yıkanmalı ve ardından bölgenin temizliği antiseptik solüsyon ile yapılmalıdır. 

Henüz apse oluşmamış vakalarda ise tedavi amacıyla hekim, antibiyotik reçete edebilir. Bu tip vakalarda dolamanın olduğu bölgeye ılık kompres yapmak ve dolamanın olduğu bölgeyi kalp seviyesinin üzerinde tutmak, iyileşme sürecini hızlandırır. "Dolama belirtileri nelerdir?" sorusunu yanıtlamadan önce parmakta dolama çeşitleri konusuna göz atmak gerekir.

Dolama Neden Olur? Dolama Çeşitleri Nelerdir?

Dolama hastalığı, çoğunlukla Staphylococcus aureus bakterisine bağlı olarak gelişse de mantar ve virüsler de dolamaya neden olabilir. Dolama nedenleri de hastalığın türüne göre farklılık gösterir. 

Dolama hastalığının, akut, kronik ve herpetik olmak üzere üç çeşidi bulunur. Dolama tedavi yöntemleri, kişide hangi dolama çeşidinin var olduğuna bağlı olarak farklılık gösterir. Bu yüzden kişide hangi dolama türünün var olduğunun araştırılması önemlidir.

Akut Dolama: Sıklıkla Staphylococcus aureus adlı bakterinin yol açtığı akut paronişi vakaları, nadiren virüs ve mantarlara bağlı olarak da gelişebilir. 

• Parmak kenarlarının tırnakla kazınması,
• Tırnakların yenmesi, emilmesi,
• Tırnak ve parmağın travmatize olması,
• Manikür, pedikür, takma tırnak kullanımı,
• Parmakların farklı nedenlerle alçıda kalması gibi nedenlere bağlı olarak oluşan akut dolama, hızlı ilerleyen bir paronişi türüdür.

Çoğunlukla tek parmakta ortaya çıkan rahatsızlığın ilk belirtileri, parmakta gerginlik hissi, şişlik ve ağrı şeklindedir. Akut dolama, tedavi edilmediğinde apse oluşumuna yol açar ve bu durum tırnak sağlığını tehlikeye sokabilir. Bu nedenle, erken dönemde fark edilmesi ve tedaviye başlanması son derece önemlidir. 

Kronik Dolama: Çoğunlukla bağışıklık sistemi zayıf ve alkali kimyasallarla uzun süre ile temas eden kişilerde görülür. 

• Kronik dolama vakalarında apse gelişimi, akut dolama türüne göre daha nadir olarak görülür. Ancak kronik dolama vakalarında tırnağın çevre dokusunda kızarıklık, gerginlik ve şişlik yaygın görülen belirtilerdendir.
• Ataklar halinde görülen kronik dolama, tedavi edilmediğinde tırnak yapısında bozulmalara neden olur. 
• Tırnak üzerinde enine çizgi oluşumu, tırnağın kalınlaşması, tırnak renginin koyulaşması, bu bozulmalara örnek gösterilebilir.

Kronik dolama tedavisi, antibiyotik kullanımının yanı sıra ilgili cilt dokusunun alınmasıyla yapılabilir. Çoğunlukla bakterilere bağlı olarak gelişen kronik dolamaya bazı meslek gruplarında daha sık rastlanır. Özellikle temizlik işlerinde çalışan, kimyasallara uzun süre ile maruz kalan kişilerde görülen kronik dolama, çiftçilik ve balıkçılık işleriyle uğraşanlarda da sık görülür.

Herpetik Dolama: Herpetik dolama hastalığının etkeni, Herpes simpleks virüsüdür (HSV). Herpes simpleks virüsünün Tip 1 ve Tip 2 türlerinin cilt yüzeyinde zedelenme gibi nedenlerle oluşan çatlaklardan vücuda girmesiyle oluşan hastalık, özellikle çocukluk çağındaki kişiler arasında yaygındır. 

• El ve ayak parmaklarında görülebilen herpetik dolama, parmak uçlarında ağrı ve kaşıntıya yol açar.
• Cilt yüzeyi, pürüzlü bir görünüme sahiptir.
• Bazı vakalarda şişlik ve kızarıklık görülebilir.

Dolama Belirtileri Nelerdir?

Kişinin yaşam kalitesinin düşmesine yol açan paronişi hastalığının belirtileri, dolama çeşitleri arasında farklılık gösterse de hastalık parmakta hassasiyet, kızarıklık, şişlik ile karakterizedir.
 

Zonklama şeklinde ağrı ve kaşıntı da dolama varlığında sık görülen belirtilerdir. Dolama tedavi edilmediğinde hastalığın belirtileri şiddetlenir. Şekil bozukluğu olan vakalarda tırnağın tırnak yatağından ayrılması görülebilir.  Enfeksiyonun yayılmasına bağlı olarak parmak gerginleşir ve parlak bir görünüme sahip olur. 

Tüm bunların yanı sıra hastalık, terleme, titreme, hâlsizlik, yorgunluk, kas ve kemiklerde hassasiyet gibi ek belirtilere de yol açabilir.

Dolama Tedavi Yöntemleri Nelerdir? Dolama Nasıl Geçer?

Dolama tedavisi, dolama hastalığının türüne göre farklı şekillerde yapılır. Farklı bir deyişle, mantar, bakteri ve virüslerin yol açtığı hastalığın tedavisi, enfeksiyona yol açan etkene göre şekillenir. 

Ancak etkenden bağımsız olarak başlangıç dönemindeki tüm dolama türlerinde bölgeye ılık kompres yapılması önerilir. 

Dolama hastalığından etkilenen parmağın, kalp seviyesinin üstünde tutulması da tüm dolama türlerinin tedavisinde etkilidir. Bu hareket ile parmağa giden kan akışının yavaşlatılması hedeflenir. Böylece dolamaya bağlı olarak gelişen şişlik azalır ve tedavi hızlanır.

Dolama hastalığının tedavisini destekleyen bu eylemler tek başına hastalığın iyileşmesini sağlamaz. Dolayısıyla hekimin reçete ettiği ilaçları doğru şekilde kullanmak son derece önemlidir. Apse oluşumu görülen vakalarda drenaj yapılması gerekebilir. Drenaj işlemi, lokal anestezi altında cilt yüzeyine kesi yapılarak, içerideki sıvının boşaltılması olarak açıklanabilir. 

Tedavi sırasında alkol ve sigara gibi ürünlerin tüketilmesi, tedavi sürecinin uzamasına neden olabilir.