Biyopsi Nedir? Nasıl Yapılır?

Vücut içerisinde gelişen anormal yapıların altta yatan nedeninin tespitine yönelik olarak doku örneği alınması biyopsi olarak adlandırılır. Biyopsi işlemi ile alınan örnek mikroskop altında incelenmesi amacıyla laboratuvara gönderilir. 

Biyopsi Neden ve Nasıl Yapılır?

Hekimler hastalarında meydana gelen çeşitli belirtiler ve anormal fizik muayene bulguları varlığında altta yatan rahatsızlığın aydınlatılmasına yönelik olarak biyopsi işlemine başvurabilir. Kanser gibi oluşumların tespitinde radyolojik görüntüleme yöntemlerine ek olarak yapılan biyopsi işlemi sayesinde tümör dokusunu oluşturan hücrelerin incelenmesi sağlanır. 

Biyopsi işlemi kanser gibi kontrolsüz olarak bölünen hücrelerin oluşturduğu yapıların kesin tanısına yönelik olarak yapılan en önemli yöntemdir. Biyopsi işlemi ile kanser hastalığı arasında belirgin bir ilişki olsa da bu durum biyopsi işleminin sonucunun her zaman kanser ile sonuçlandığı anlamına gelmez. 

Biyopsi işlemi her ne kadar kulağa korkutucu gelse de aslında ağrısız ve düşük riskli bir işlemdir. Biyopsinin süresi hangi doku veya organdan örnek alınacağına veya biyopsi işlemi için hangi tekniğin kullanıldığına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. 

Biyopsi yapılmadan önce ilgili hekim tarafından biyopsiye hazırlık süreci için bağırsak temizliği, sadece sıvı tüketimi ya da yemek yenmemesi gibi uygulamalar hastalara anlatılır. Aynı zamanda biyopsi işlemi yapılacak kişinin kullandığı ilaçlar ve diğer tıbbi durumları konusunda hekimini bilgilendirmiş olması biyopsiye hazırlık aşaması için önem arz eder.

Biyopsi işleminin nasıl yapılacağına dair planlama aşamasında bulunan hekim öncelikle hangi doku veya organ bölgesinden işlemin gerçekleştirileceğine karar verir. Bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve ultrasonografi (USG) gibi görüntüleme yöntemleri biyopsi işleminin yapılacağı bölgenin tespit edilmesini sağlayan görüntüleme yöntemleridir. Biyopsinin mide, bağırsak ya da akciğer gibi dokulardan örnek alınmasına yönelik olarak gerçekleştireceği durumlarda bir diğer görüntüleme yöntemi olan endoskopiden yararlanılır.

Deride meydana gelen değişiklikler nedeniyle istenen biyopsi işlemi lokal anestezik kullanılarak gerçekleştirilir. Biyopsi işlemi sonrasında örnek alınan bölge enfeksiyon gelişiminin önlenmesi amacıyla düzgün şekilde kapatılmalıdır. Prostat bezi gibi dokulardan örnek alınması halinde hekim tarafından reçetelendirilen antibiyotikler sayesinde biyopsi sonrası enfeksiyon gelişiminin önüne geçilmesi amaçlanır.

Sık olarak görülmese de enfeksiyon dışında biyopsi işlemi sonrasında kanama, morarma ya da çevre dokuların zarar görmesi gibi istenmeyen durumlar meydana gelebilir.

Biyopsi Çeşitleri Nelerdir?

Biyopsi işleminin çeşitlerinin oluşmasındaki temel fark dokunun ne kadarının ileri incelemeler amacıyla alındığına göre değişkenlik gösterir. Doku veya organın sadece bir kısmının alınması insizyonel biyopsi olarak adlandırılırken, doku veya organın ileri incelemeler amacıyla tamamının çıkarılması eksizyonel biyopsi olarak ifade edilir. 

Ne kadar dokunun çıkarılacağı, anormalliğin hangi organ veya dokunun ne kadarlık bir bölümünde yer almasına göre değişkenlik gösterir. Küçük bir doku örneği gereken durumlarda genellikle tercih edilen yöntem iğne biyopsisidir. Bu biyopsi işleminde kullanılan iğnenin kalınlığına göre ince iğne biyopsisi veya kalın iğne biyopsisi olarak adlandırılır. 

Kapalı olarak gerçekleştirilen bu biyopsi işlemlerine ek olarak cerrahi girişimlerle örnek alınacak bölgenin açıldığı ve dokunun çıkarıldığı açık biyopsi işlemi de biyopsi çeşitleri arasında yer alır. 

• Kemik İliği Biyopsisi
  
  Kan değerlerinde çeşitli anormalliklerin tespit edildiği durumlar, kemik iliğinden kaynaklanan kötü huylu bir hastalığın varlığına dair şüphe oluşturabilir. Bu şüphenin giderilmesine yönelik olarak kemik iliğinden biyopsi işlemi ile örnek alınması gündeme gelebilir.
  
  Büyük kemiklerin içerisinde yer alan kemik iliği süngerimsi bir yapıya sahiptir. Bu yapı içerisinde hem vücut savunması hem de oksijen taşınması gibi önemli işlevlere sahip hücrelerin üretimi gerçekleştirilir. Bu bölgeden yapılacak biyopsi işlemi sayesinde lösemi, lenfoma, multiple myelom ya da diğer bölgelerde oluşup kemik iliğine sıçramış (metastaz) kanserlerin varlığının irdelenmesi gerçekleştirilir. 
  
  Kemik iliği biyopsisi genellikle kalça kemiğinden uzun bir iğne yardımıyla yapılan bir işlemdir. İşlem öncesinde lokal anestezikler ile bölgesel bir hissizlik hali sağlanır ve iğne kemik iliğine ulaşana kadar oluşacak ağrının kontrolü sağlanmış olur. Kemiklerin iç yapısının anestezikler ile hissizleşmesinin sağlanamaması nedeniyle işlem süreci içerisinde künt bir ağrı hissi oluşabilir.
• Endoskopik Biyopsi
  
  Akciğer, mesane ya da bağırsaklardan doku örneği alınması gereken durumlarda başvurulan biyopsi işlemi çeşidi endoskopik biyopsidir. Ucunda kamera ve biyopsi işlemini gerçekleştirmeye yönelik olarak çeşitli cerrahi araçlara sahip ince tüp yapısı olan endoskoplar hem biyopsi işleminin gerçekleşmesini hem de eş zamanlı görüntü alınmasını sağlar.
  
  Endoskop deride açılacak küçük bir bölgeden yapılabileceği gibi ağız, burun, rektum (kolonoskopi) ya da üretradan (sistoskopi) da uygulanabilir. Endoskopi ile gerçekleştirilen biyopsi işlemi genellikle 5-20 dakika içerisinde tamamlanmış olur.
• İğne Biyopsisi
  
  İğne biyopsisi genellikle deri ya da derinin hemen altında bulunan dokulardan örnek alınması amacıyla başvurulan biyopsi çeşididir. Bu işlem amacıyla kullanılan iğne kalın ya da ince olarak seçilebilir. Aynı zamanda akciğer, prostat ya da karaciğer gibi iç organlardan doku örneği alınmasını amaçlayan iğne biyopsisi işlemi esnasında ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemlerinden yardım alınır.
  
  Diğer biyopsi işlemlerinde olduğu gibi iğne biyopsisinde de işlem sırasında oluşan ağrı hissinin en aza indirilmesi amacıyla lokal anestezik ilaçlar kullanılır.
  
  Meme dokusundan örnek alınması amacıyla gerçekleştirilen biyopsi işleminde iğne biyopsisi kullanılır. Meme biyopsisi genellikle kişilerde iyi tolere edilen bir işlem olmasına rağmen deride morarma ya da hematom (kan toplanması) gibi basit kabul edilebilecek değişiklikler meydana gelebilir. Bu durumlar dışında nadir de olsa pnömotoraks (akciğer sönmesi) ve pnömohemotoraks (akciğerlere kan geçişi nedeniyle havalanmanın durması) gibi istenmeyen durumlar oluşabilir. 
• Deri Biyopsisi
  
  Cilt üzerinde meydana gelen şüpheli değişikliklerin uygulanan mevcut tedaviye yanıt vermemesi halinde ilgili hekim tarafından biyopsi işlemi gerekli görülebilir. Deri biyopsisi melanom ve diğer deri kanserlerinin tespit edilmesini sağlayan önemli bir işlemdir. Deri biyopsisi kendi içerisinde birçok alt türe ayrılır.
  
  Deri biyopsisi teknikleri arasında tıraş (shave) biyopsisi en kolay gerçekleştirilen tekniklerden birisidir. Neşter (bistüri) gibi keskin bir araç yardımıyla istenilen kalınlıkta deriden doku örneği alınması sağlanabilir. Punch biyopsi adı verilen yöntemde ise silindirik bir bıçak yardımıyla derinin daha derin dokularından örnek alınması sağlanır. Punch ve tıraş (shave) biyopsisi şüphelenilen dokunun sadece bir bölümünün alınması nedeniyle insizyonel biyopsi işlemine örnek teşkil ederler.
  
  Deri üzerinde yapılan biyopsi işlemi aynı zamanda eksizyonel olarak da gerçekleştirilebilir. Küçük lezyonlarda ya da melanom gibi kötü huylu deri oluşumları varlığında uygun durumlar mevcutsa hekim tarafından o doku tamamen çıkarılarak incelenmek üzere laboratuvara gönderilebilir.
• Cerrahi Biyopsi
  
  Doku örneği alınacak bölgeye diğer biyopsi yöntemleri ile ulaşılamaması halinde biyopsi işlemi için cerrahi girişimlere başvurulabilir. Cerrahi biyopsi işlemini gerçekleştiren hekim deride küçük bir kesi gerçekleştirerek şüpheli bölgeye ulaşmayı hedefler. 
  
  Meme dokusunda ya da lenf bezlerinde oluşan kitlelerin çıkartılmasına yönelik olarak cerrahi biyopsi işlemi tercih edilebilir. Cerrahi biyopsi gerçekleştirilirken işlem esnasında ağrı hissinin kontrolünün sağlanması adına lokal anestetik ilaçlar kullanılabilir. Bazı cerrahi biyopsi işlemleri ise kişinin tamamen uyutulduğu genel anestezi altında gerçekleştirilir.