Bit Nedir? Bit Neden ve Nasıl Oluşur?

Bit, insan saçında yaşayan ve üreyen; çok küçük (1-4 mm), kanatsız, kan emerek beslenen özellikle ense ve kulak arkasında kaşıntıya sebep olan, gri böceklerin neden olduğu paraziter bir deri hastalığıdır. Erkeklere kıyasla kadınlarda daha sık görülür. Doğru şekilde uygulanan vücut bakımına ve/veya saçların düzenli olarak yıkanmasına rağmen herkes bitlenebilir. Bitlenmek tedavisi mümkün olan bir hastalıktır ve genellikle prognozu iyi seyirlidir. Bitlenme günümüzde toplu yaşam alanlarındaki bireyleri, okul çağındaki çocukları ve dolayısıyla onların ailelerini de tehdit eden bir sağlık sorunudur.

Bit Nedir?

Bitlenme, dünya çapında her sosyoekonomik sınıfta görülebilen bir halk sağlığı problemidir. Bit, kan emen parazit böcektir. Doğrudan ciltten cilde veya bir nesne ile cilde temas yoluyla bulaşır. Semptomlar belirgin olarak 3 ila 4 hafta boyunca ortaya çıkmaz. İnsan vücuduna bitlenmenin faydaları yoktur tersine zararları vardır.

Bitlenme (Pedikülozis) Nedenleri Nelerdir?

Saç biti, dünya genelinde yaygın olarak görülen bir sağlık sorunudur. Yaş ya da ekonomik koşullarla ilişkili olmayan bitlenme, özellikle kalabalık yaşanan bölgelerde daha sık görülür. Saç biti, çocukluk çağında en sık görülen paraziter enfeksiyonudur. Saç biti enfestasyonunun (parazitlerin deri üzerinde bulunması) saçın uzunluğu, şampuanlama veya tarama sıklığı ile bir ilişkisi yoktur. Pedikülozis daha sıcak aylarda ve yüksek neme sahip bölgelerde daha yaygın görülür. Kadınlarda ve okul çağındaki çocuklarda insidans daha yüksektir. Beyaz ırkta siyah ırka oranla 35 kat daha fazla görülür. Bu durum, kıl şaftı yapısındaki farklılıktan kaynaklanır.Baş biti kafadan kafaya yaygın olarak doğrudan temas ile veya fırça, tarak, şapka gibi ortak kullanılan eşyalar ile bulaşır. Vücut biti genelde hijyen koşullarını yeterince sağlayamayan insanlarda veya soğuk iklimlerde düzenli olarak kıyafetlerini değiştirme olanağı bulunmayan kişilerde görülür. Diğer bitlenme türlerinden farklı olarak kasık biti, cinsel yolla bulaşan hastalık olarak değerlendirilir.

Bit Nasıl Oluşur?

Bit oluşumu, yumurtadan larvaya ve larvadan erişkin bitlere doğru aşamalı olarak ilerler. Çok sayıda oval grimsi-beyaz yumurta kapsüllerine sirke adı verilir. Saç derisine yakın bir alana bırakılan sirke, 8-10 gün içerisinde olgunlaşarak yeni bit oluşumuna yol açar. Genç bir bit, 3 aşamalı bir yaşam döngüsüne sahiptir ve 9 ila 11 gün içerisinde gelişimini tamamlayarak yetişkin bitlere dönüşür. Bit oluşum döngüsü yumurtadan çıkıştan, yeni oluşan bitin yumurtlamasına dek 17 ila 22 günlük bir süreyi kapsar.

Bit Çeşitleri Nelerdir?

İnsanlarda hastalık yapan 3 tür bit çeşidi vardır.

Baş/Saç Biti (Pediculus humanus capitis)
Saç biti, tüm sosyoekonomik engelleri aşıp yayılan, en yaygın görülen bit çeşididir. Saç biti, 2-4 mm boyutundadır. Saç bitlerinin ağzı dar bir emici özelliktedir. Baş bölgesinde bulunan saçlara tutunmaya adapte olmuş 6 bacağı vardır. Hareket kabiliyeti kısıtlıdır ancak 23 cm/dk hıza ulaşabilir. Sıçrama ve uçma yeteneği kısıtlıdır genellikle sürünerek ilerler. En yaygın belirtisi saçlı deride kaşıntıdır. Kafa kaşıntısı, bitlerin kan emişi sırasında bir miktar salgıyı saç derisine bırakmasından dolayı meydana gelir. Ortalama 30 gün ömrü olan erişkin dişi bitler, her gün yaklaşık 10 adet bit sirkesi bırakır. Sirkeler, baş kıllarına sıkı bir şekilde yapışıktır ve genellikle başın arka bölgesinde, enseye yakın bölgelere ve kulakların arka kısımlarına yerleşir. Sirkeleri ideal şartlar olan 30°C sıcaklık ve %70 nem oranına sahip alanlarda 8 ila 9 günde yumurtalarından çıkar. Yaklaşık 9-12 günde olgunlaşır. Sirke, insan vücudu dışında uzun süreli yaşayamaz. Ancak kumaş ve battaniye gibi tekstil ürünleri üzerinde 10 gün kadar canlı kalabilir. Saç biti isi bu alanlarda yalnızca 1-2 gün yaşayabilir. Saç biti evcil hayvanlar üzerinde yaşamaz.

Vücut Biti (Pediculus corporis)
Vücut bitleri, yumurtalarını çoğunlukla kıyafetlerin iç kısımlarına ya da kıvrımlı alanlara bırakır. Sadece beslenme sırasında geçici olarak ciltte bulunur. Diğer zamanlarda kıyafetlerin dikiş yerlerinde yaşar. Vücut biti sirkeleri, vücuda yapışmaz. Genellikle saç ve kıyafetlerin ipliklerinde bulunur.

Kasık Biti (Pediculus pubis)
Kasık biti, kısa gövdesi ve uzun yengeçsi bacakları ile diğer bit çeşitlerinden ayrılır. Pubik bölgesinde, bazen de kirpik ve vücut kıllarında sedanter bir yaşama adaptedir. Cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlar için bir tarama yapılması, sağlığın bütünlüğü açısından önemlidir.

Bit Belirtileri Nelerdir?

Tüm pedikülozis çeşitlerinde ilk belirti kaşıntıdır. Kişi, bitin salgısına karşı duyarlılık gösterirse kaşıntı meydana gelir. İlk enfestasyonu takiben 4 ile 6 hafta boyunca genellikle belirti ve semptom görülmez. Kaşıntıya bağlı görülebilen diğer semptomlar şu şekilde sıralanabilir:

• Dermatit
• Boyun ve ense bölgesinde şişlikler (Servikal ve oksipital lenfadenopati)
• Göz iltihabı (konjonktivit)
• Ateş
• Halsizlik
• Kas ağrısı

Bit sıklıkla kepek, egzama (atopik dermatit), yüzeysel mantar enfeksiyonu, kıl kökü iltihabı (folikülit) ve uyuz hastalığı ile karıştırılabilir. Ek olarak kepek, saç spreyi artıkları ve kir parçacıkları bit sirkesi ile benzer görünüme sahiptir. Bu sebepten dolayı bit teşhisi için bir uzman görüşüne başvurmak oldukça önemlidir.

Bit Nasıl Geçer?

Bit tedavisi, alanında uzman hekimler tarafından kişinin yaşı, alerji öyküsü, gebelik veya emzirme durumu gibi birçok etken göz önüne alarak değerlendirilir. Kişiye özgü planlanır. Bit tedavisi üç temel prensibe dayanır:

• Topikal tedavi
• Islak tarama
• Oral (sistemik) tedavi

Ayrıca hasta bilgilendirilmesi ve eğitimi tedavinin önemli bir basamağıdır. Bit temizleme seçeneklerinde mevcut tedaviler başarılı iken; bit yumurtalarını kalıcı bir şekilde yok etmediğini bilmek önemlidir. Bit oluşum döngüsü nedeniyle bitten kurtulma yöntemlerinde tekrar tedavi, önemli bir basamaktır. İlk tedaviden 7 ila 10 gün sonra ikinci bir tedavi, dirençli olmayan bitlerin çoğunu yok etmek için yeterli bir süreçtir.

Bite Ne İyi Gelir?

Bitten kurtulma yöntemleri arasında medikal tedavinin yanında evde uygulanabilecek yaklaşımlar da vardır:

• Saç fırçaları ve taraklar, 10-20 dakika sabunlu sıcak su ile yıkanmalıdır.
• Havlular, iç çamaşırları, kıyafetler ve nevresim takımları en az 60 derecede yıkanmalıdır.
• Yıkanması mümkün olmayan eşyalar 3 gün boyunca ağzı sıkıca kapalı plastik bir torbada muhafaza edilmelidir.
• Zemin, oyun alanları ve mobilyalar, bit yavrusu ve sirkelerin tutunmuş olabileceği saç tellerini iyice ortadan kaldırmak için elektrik süpürgesi ile temizlenmelidir.
• Vücut bitinin tedavisinde öncelikle vücut hijyeni sağlanmalıdır.
• Kasık bitin tedavisinde kılların tıraş edilmesi de enfestasyonun hızlıca sona ermesi açısından önemlidir.
• Kasık biti tedavisinde hastaların cinsel partnerleri de tedaviye dahil edilmelidir.

Bit ve sirke tedavisinin ardından bazı durumlarda bitlenme tekrar görülebilir. Bu durum genellikle şu etkenlere bağlı olarak görülür:

• Tedavinin gerekenden kısa süre uygulanması
• İlacın yeterli miktarda kullanılmaması
• Etkili bölgeye eşit şekilde yayılarak uygulanmaması
• İlacın etkinliğini yitirecek kadar seyreltilmesi
• İkinci tedavinin çok erken ya da çok geç uygulanması.
• İkinci tedavi uygulamasının yapılmaması

Bit, sosyal izolasyona, okul ve iş günlerinde kayıp yaşanmasına, yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmesine sebep olabilir. Bu nedenle, özellikle çocukların saçlarının düzenli aralıklarla ışık altında incelenmesi; şikayetlerin olması durumunda da uzman hekime başvurulması gerekir. Bit teşhisi konulduğunda tedaviye ivedilikle başlanılması kişinin sağlığı ve yaşam kalitesi için önemlidir. İlaçlar uygun şekilde kullanıldığında kişi kısa sürede eski cilt sağlığına kavuşur. Eğer sizde de bit olduğunu düşünüyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurmaktan çekinmeyin.