Adet Sancısına Ne İyi Gelir?

Bir kadın yaşamı boyunca yaklaşık 450 defa menstruasyon sürecini yaşar. Tüm süreç ortalama olarak 28 gün içerisinde gerçekleşir. Bazen menstrual döngünün çeşitli dönemlerinde birçok nedene bağlı olarak belirgin bir ağrı hissi meydana gelebilir.

Dismenore (Adet Sancısı) Nedir?

Hipofiz bezinden salgılanan bu hormonların etkisinde yumurtalıklarda yer alan yumurta folikülleri ve içindeki yumurta hücresi gelişimini sürdürür ve yumurta hücresi yeterince olgun hale geldiğinde folikülden çıkarak fallopi tüpü adı verilen yapının içerisine geçer. Erkek üreme hücresi olan sperm ile birleştiğinde gebelik süreci başlar. Embriyonun oluşması bu tüp yapı içerisinde gerçekleşir. Eğer birleşme olmaz ve embriyo meydana gelmezse kalınlaşan rahim dokusu ile birlikte yumurta hücresi, adet kanaması (menstruasyon) ile vücudun dışına atılır.

Bir kadın yaşamı boyunca yaklaşık 450 defa menstruasyon sürecini yaşar. Tüm süreç ortalama olarak 28 gün içerisinde gerçekleşir. Bazen menstrual döngünün çeşitli dönemlerinde birçok nedene bağlı olarak belirgin bir ağrı hissi meydana gelebilir.

Dismenore ise ağrılı adet görmeyi ifade eden ve adet sancısını tanımlamak için kullanılan tıbbi terimdir. Dismenore, genellikle adet kanamasının meydana gelmesinden hemen önce, alt karın bölgesinde zonklayıcı ve kramp şeklinde bir sancı olarak hissedilir. 

Adet sancısı bazı kadınlarda aşırı derecede bir rahatsızlığa neden olmazken, bazı kadınlarda günlük aktiviteleri kısıtlayacak boyuta varabilir.

Adet Sancısı (Dismenore) Tipleri ve Belirtileri Nelerdir?

Adet sancısı nedenleri birincil (primer) ve ikincil (sekonder) olarak iki kategori içerisinde değerlendirilir. Çeşitli jinekolojik hastalıklara eşlik eden adet sancısı ikincil olarak sınıflandırılırken, menstrual döngü esnasında prostaglandin adı verilen kimyasalların yüksek miktarda salgılanması ve rahimde meydana gelen kasılmalara bağlı oluşan adet sancısı ise birincil adet sancısı (primer dismenore) olarak kabul edilir. 

Primer dismenore genç kadınlar arasında sık görülür ve her ne kadar yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilese de iyi seyirli bir durumdur. Birincil tipte adet sancısı menstruasyonun başlamasını takiben kısa süre içerisinde kendini gösterir. Alt karın bölgesindeki ağrıya ek olarak kişide bel ağrısı, sırt ağrısı, kalça-uyluk ağrısı, baş ağrısı, ishal, bulantı ve kusma gibi belirtiler birincil tipteki adet sancısına eşlik edebilir.

Başka hastalıklar neticesinde meydana gelen ikincil tipteki adet sancısı menstruasyon döngüsünün herhangi bir döneminde oluşabilir. İkincil tipteki adet sancısının başlangıç zamanı ve karakteri zaman içerisinde değişiklik gösterebilir. Çeşitli jinekolojik hastalıkların sancının meydana gelmesindeki ana sebep olması dolayısıyla altta yatan rahatsızlığa bağlı olarak ağrılı cinsel ilişki (disparoni) ve aşırı miktarda adet kanaması (menoraji) gibi belirtiler adet sancısı şikayeti ile birlikte mevcut olabilir.

Adet Sancısı (Dismenore) Nedenleri Nelerdir?

Birincil adet sancısında altta yatan bir jinekolojik rahatsızlık yoktur. Menstrüasyon döneminde artan prostaglandin salgısı ve eşlik eden uterus kasılmaları neticesinde adet sancısı meydana gelir. Prostaglandin salgısı rahim kas dokusunda kasılmaları uyarıcı etki yapar. Kas dokusunun kasılması da rahim dokusunu besleyen damarlarda kan akışının kesilmesine ve adet sancısının ortaya çıkmasına neden olur.

Birincil adet sancısının yoğunluğu salgılanan prostaglandin miktarı ile ilişkili bulunmuştur. Ağrı şikayetinin çok belirgin olduğu kadınlarda özellikle menstruasyonun ilk 2 gününde salgılanan prostaglandin miktarı çok yüksektir.

İkincil adet sancısı mevcut bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkar.

• Endometriozis: Rahim içinde yer alan dokunun rahim dışı bölgelerde de bulunması endometriozis olarak isimlendirilir. Endometriozis ikincil adet sancısı nedenleri arasında ilk sırada bulunan rahatsızlıktır. Fallopi tüpleri ve yumurtalıklar, rahim dokusunun rahim dışında yer aldığı bölgelere örnek olarak verilebilir.
  
  Erken yaşlarda başlayan ağrılı adet görme endometriozise işaret edebiliyor olabileceği için dikkatli olunmalıdır. 
• Adenomyozis: Rahim iç tabakasında yer alan bezlerin, kas tabakasının içerisine doğru büyümesi adenomyozis olarak adlandırılır ve adenomyozis, anormal menstrüel kanama nedenlerinden biridir. 
  
  Adet sancısı, anormal adet kanaması ve çocuk sahibi olamama şikayetleri adenomyozis hastalığının belirtilerini oluşturur. Hastalığın tanısı transvajinal ultrasonografi ya da manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi radyolojik yöntemler vasıtası ile gerçekleştirilir.
• Uterin Fibroid (Myoma Uteri) : Rahim içinde meydana gelen iyi huylu tümör yapılar arasında en sık görüleni uterin fibroidlerdir. Rahimde yer alan kas hücrelerinin anormal çoğalması ile meydana gelir. Kas hücresinin uygun olmayan büyümesini tetikleyen neden kesin olarak ortaya konmamış olsa da uterin fibroidlerin oluşması kan dolaşımında yer alan östrojen ve progesteron hormonlarının düzeyleri ile ilişkili olarak bulunmuştur.
• Pelvik İnflamatuvar Hastalık :Çeşitli mikroorganizmalar sonucunda rahim içinde başlayan enfeksiyon çevredeki diğer üreme sistemi ile ilgili dokulara yayılabilir. Hastalığın etkeni olan canlılar genellikle korunmasız cinsel ilişki sonrasında bulaşan bakterilerdir.
  
  Pelvik inflamatuvar hastalığa yakalanan kadınlarda alt karın ve kasık ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı ile birlikte adet döneminde anormal kanama gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
  
  Bu durumlara ek olarak adet döneminde olmasa da menstrüel döngünün ortasında (7. ve 24.günler arasında) o ayın döngüsü içerisinde yumurta folikülünün gelişimini sürdürdüğü yumurtalık bölgesinde ağrı ortaya çıkması Mittelschmerz sancısı olarak adlandırılır. 
  
  Üreme çağındaki kadınların yaklaşık olarak %40’ının bu durumdan etkilendiği düşünülmektedir.

Adet Sancısına (Dismenore) Ne İyi Gelir?

Vücutta normalden farklı belirtilerle seyreden herhangi bir durum varlığında ilk yapılması gereken sağlık kuruluşları ve çalışanlarından destek alınmasıdır. Adet sancısının giderilmesine yönelik olarak hekimin önerisi ve reçetelendirmesi halinde non-steroid antiinflamatuvar ilaçlar olarak adlandırılan ağrı kesiciler kullanılabilir.

Medikal tedavi yöntemleri dışında evde uygulanabilecek çeşitli yöntemler ile de adet sancısında rahatlama sağlanabilir:

• Kasık veya sırt bölgesine sıcak su torbası konulması: Alt karın bölgesine veya sırta yapılacak sıcak uygulamalar adet sancısının hafifletilmesinde etkili olabilir. Sıcak su torbası dışında ılık bir banyo yapmak ya da sıcak havlunun bu bölgelerde uygulanması da adet sancısının giderilmesinde başvurulabilecek diğer yöntemlerdir.
• Alt karın bölgesine rahatlatıcı masaj yapılması: Yaklaşık olarak 20 dakika, alt karın bölgesine masaj yapılması adet sancısının dindirilmesine katkı sağlayabilir. Aynı zamanda masaj yapılırken esansiyel yağ olarak sınıflandırılan lavanta ya da misk adaçayı yağı kullanımı ile ağrının süresi ve yoğunluğunda hafifleme gerçekleşebilir. 
• Fiziksel egzersiz yapılması: Fiziksel aktiviteler esnasında vücutta salgılanan endorfin kimyasalı adet sancısının hafiflemesine katkı sağlayabilir. Ağır fiziksel egzersizler yerine yürüyüş ya da yoga gibi hafif egzersizlerin tercih edilmesi adet sancısının hafifletilmesinde daha uygun kabul edilir. 
• Besleyici ancak ağır olmayan gıdaların tüketilmesi: Adet sancısından şikayet eden kişilerin o dönem içerisindeki beslenme planlarında işlenmemiş liften zengin ürünlerin ve bitkisel ağırlıklı gıdaların yer alması söz konusu şikayetlerinde rahatlama sağlayabilir. Papatya çayı ağrı duyusunu taşıyan sinirlerde rahatlatıcı etki yapması nedeniyle adet sancısına iyi gelen çay olarak kabul edilir.
  
  Fındık, badem ve kabak çekirdeği manganez mineralinden zengin besinlerdir. Manganez adet döneminde ağrıya sebep olabilecek krampların azalmasına katkı sağlayabilir. Aynı zamanda adet kanaması ile demir kaybı meydana gelir. Demir eksikliğinin oluşmasını önlemek adına tavuk, balık ve yeşil yapraklı sebzelerin tüketimi önerilmektedir.