Ferritin Nedir? Ferritin Yüksekliği ve Düşüklüğü

Gıdalar ve takviye ürünler vasıtasıyla vücuda alınan demir minerali ince bağırsak hücreleri tarafından emildikten sonra depolanır veya gerekli hallerde taşıyıcı proteinler üzerinde kan dolaşımına salınır. Depolanan demir “ferritin” olarak isimlendirilir.

Ferritin Nedir?

Ferritin, demir metabolizmasında çok önemli roller üstlenen bir proteindir. Temel görevi çeşitli hücresel fonksiyonlarda kullanılmak üzere demir depolanması olan ferritinin, serbest demirin hücrelerde yağ, protein ve kalıtım materyali olan DNA üzerinde zehirleyici etkileri bulunması nedeniyle aynı zamanda koruyucu özelliği de bulunur. Karaciğer hücreleri ile bağışıklık sistemi hücreleri bünyelerinde ferritini en fazla barındıran hücrelerin başında gelir.

Ferritin Testi Nedir ve Nasıl Yapılır? 

Ferritin testi, kan örneği alınarak gerçekleştirilen basit bir laboratuvar testidir. Hastadan açlık durumunda kan örneği alınır ve özel test tüplerine konularak laboratuvarda analiz edilir. Test öncesinde 8-12 saatlik açlık gereklidir ve test sonuçlarını etkileyebileceğinden demir takviyesi kullanılıyorsa doktora bilgi verilmelidir.

Ferritin Değerleri Kaç Olmalıdır?

Ferritin değerleri yaş ve cinsiyete göre değişkenlik gösterir. Yetişkin erkeklerde normal ferritin değeri 20-500 ng/mL arasında, kadınlarda ise 20-200 ng/mL arasında olmalıdır. Çocuklarda yaşa göre değişmekle birlikte, yenidoğanlarda 25-200 ng/mL, 1 ay-18 yaş arası çocuklarda 7-140 ng/mL arasında olması beklenir. Gebelikte ise ferritin değerlerinin 10-150 ng/mL arasında olması normaldir.

Ferritin Düşüklüğü Nedir?

Ferritin düşüklüğü, vücuttaki demir depolarının yetersiz olduğunu gösteren bir durumdur. Kandaki ferritin seviyesinin normalin altına inmesi olarak tanımlanır. Bu durum, vücudun demir depolarının tükenmeye başladığının ve demir eksikliği anemisi gelişme riskinin arttığının önemli bir göstergesidir. Erken teşhis ve tedavi, olası komplikasyonların önlenmesi açısından büyük önem taşır.

Ferritin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Ferritin düşüklüğünün en sık görülen belirtileri arasında sürekli yorgunluk, halsizlik ve konsantrasyon güçlüğü yer alır. Bunların yanı sıra soluk cilt rengi, baş dönmesi, çabuk nefes nefese kalma, saç dökülmesi ve tırnaklarda kırılganlık görülebilir. Özellikle çocuklarda büyüme-gelişme geriliği ve öğrenme güçlüğü, yetişkinlerde ise iş performansında düşüş ve bağışıklık sisteminde zayıflama gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Ferritin Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

Ferritin düşüklüğünün en yaygın nedenleri arasında yetersiz demir alımı, kötü beslenme alışkanlıkları ve aşırı kan kaybı yer alır. Bunun yanı sıra çölyak hastalığı gibi emilim bozuklukları, gebelik, ergenlik dönemi, yoğun spor aktiviteleri ve vejeteryan/vegan beslenme de ferritin düşüklüğüne neden olabilir. Kronik hastalıklar ve bağırsak hastalıkları da ferritin seviyelerini olumsuz etkileyebilir.

Ferritin Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Olur?

Ferritin düşüklüğü tedavisinde öncelikle altta yatan neden belirlenir ve buna yönelik tedavi planlanır. Temel tedavi yaklaşımı oral demir takviyelerinin kullanılmasıdır. Demir takviyeleri aç karnına C vitamini ile birlikte alındığında emilimi artar. Ağır vakalarda veya oral demir tedavisine yanıt alınamayan durumlarda intravenöz demir tedavisi uygulanabilir. Beslenme düzeninin demir açısından zenginleştirilmesi de tedavinin önemli bir parçasıdır.

Ferritin Yüksekliği Nedir?

Ferritin yüksekliği, kandaki ferritin seviyesinin normal değerlerin üzerine çıkması durumudur. Bu durum, vücutta aşırı demir birikiminin veya bazı hastalık durumlarının göstergesi olabilir. Özellikle karaciğer hastalıkları, enfeksiyonlar ve bazı inflamatuar hastalıklarda ferritin seviyesi yükselebilir. Ferritin yüksekliği, altta yatan ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabileceğinden, mutlaka araştırılması ve takip edilmesi gereken bir durumdur.

Ferritin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Ferritin yüksekliğinde görülen başlıca belirtiler yorgunluk, eklem ağrıları, karın ağrısı ve halsizliktir. İleri vakalarda cilt renginde koyulaşma, karaciğer fonksiyon bozukluğuna bağlı şikâyetler, eklemlerde sertlik ve hareket kısıtlılığı görülebilir. Bazı hastalarda şeker hastalığı belirtileri, kalp ritim bozuklukları ve hormonal dengesizlikler de ortaya çıkabilir.

Ferritin Yüksekliği Neden Olur?

Ferritin yüksekliğinin başlıca nedenleri arasında kronik inflamatuar hastalıklar, karaciğer hastalıkları ve metabolik hastalıklar bulunur. Genetik hemokromatozis, alkol kullanımı, viral hepatitler, çeşitli kanser türleri ve aşırı demir takviyesi kullanımı da ferritin yüksekliğine neden olabilir. Bazı durumlarda akut enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklar da ferritin seviyesinin yükselmesine yol açabilir.

Ferritin Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Ferritin yüksekliği tedavisinde öncelikle altta yatan neden tespit edilir ve buna yönelik tedavi planlanır. Hemokromatozis vakalarında düzenli kan alma (flebotomi) işlemi uygulanır. Enflamatuar hastalıklarda anti-inflamatuar tedaviler kullanılır. Karaciğer hastalıklarında ise karaciğer koruyucu tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Tedavi süresince düzenli kan tetkikleri ile ferritin düzeyleri takip edilir.

Ferritin Değerinin Yüksek Olması Önemli mi?

Yüksek ferritin değerleri, vücutta demir birikiminin veya ciddi bir inflamasyonun göstergesi olabilir ve mutlaka ciddiye alınmalıdır. Tedavi edilmeyen ferritin yüksekliği; karaciğer sirozu, kalp problemleri, diyabet ve eklem hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle ferritin yüksekliği tespit edildiğinde, nedeninin araştırılması ve uygun tedavinin başlanması önemlidir.

Çocuklarda Ferritin Eksikliği Neden Olur? 

Çocuklarda ferritin eksikliğinin en yaygın nedenleri arasında dengesiz beslenme, hızlı büyüme dönemlerinde artan demir ihtiyacı ve emilim bozuklukları yer alır. Prematüre doğum, anne sütünün erken kesilmesi, inek sütünün erken ve fazla tüketimi, çölyak hastalığı ve paraziter enfeksiyonlar da çocuklarda ferritin eksikliğine neden olabilir.

Çocuklarda Ferritin Eksikliğinde Ne Yapılmalıdır? 

Çocuklarda ferritin eksikliği tedavisinde yaşa uygun demir takviyeleri kullanılır ve beslenme düzeni ayarlanır. Demir açısından zengin gıdaların (kırmızı et, yumurta sarısı, koyu yeşil yapraklı sebzeler) tüketimi artırılır. C vitamini içeren besinlerle demir emilimi desteklenir. Düzenli kontroller ile ferritin seviyesi takip edilir ve gerektiğinde doz ayarlaması yapılır.