Adet Öncesi Gerginlik Sendromu (PMS) Nedir?
Premenstrüel sendrom; adetten hemen önceki dönemde kadınların memelerinde şişlik oluşması, karında gaz şikayeti, halsiz kalınması durumu, kilo alımı, enerji azlığı, baş ağrısı, depresif ruh hali, gerginlik ve huzursuzluk gibi belirtilerle kendini gösteren ve yaşam kalitesini etkileyen bir durumdur. Adet kanamaları başlamadan 10 gün kadar öncesinden görülmeye başlanabilir hatta adetten hemen önce şiddetlendiği görülür ve birkaç gün kala veya adet görülmesiyle birlikte sona erer.Adet gören kadınlarda bu durumla sıklıkla karşılaşılır hatta bunun oranı araştırmalara göre %12 kadardır. Fakat her kadında aynı şikayetlere neden olmayabilir veya bir şikayetin birinde şiddeti fazlayken diğerinde daha az görülebilir veya hiç görülmeyebilir. Bu şikayetler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bunun nedeni kişilerin fiziksel ve ruhsal farklılıklarıdır.
Bazen şikayetler o kadar şiddetlidir ki, kişinin günlük yaşamını etkileyebilecek seviyeye gelir.
Şikayetlerin günlük yaşamı klinik veya sosyal açıdan etkileyebilecek kadar şiddetli olması psikiyatrik bir rahatsızlığa doğru ilerleme olduğunu gösterir. Bu psikiyatrik rahatsızlığa Premensturel Disforik Bozukluk veya Geç Luteal Faz Bozukluğu adı verilir.
Adet Öncesi Gerginlik Sendromunun (PMS) Nedenleri Nelerdir?
Bu durumun nedeni kesin olarak bilinmez ancak adet döngünün ikinci yarısında gerçekleşen hormon değişikliklerinin bu duruma neden olduğu düşünülür. Burada asıl neden hormonların seviyesi değil hormon seviyelerindeki ani iniş çıkışlar yani ani dalgalanmalardır. Kadınlardaki bazı sistemler ise bu ani hormon seviyeleri dalgalanmalarına aşırı yanıt verebilir ve böylece PMS durumu oluşur.
· Mineral seviyeleri azlığı (magnezyum, çinko gibi),
· Vitamin seviyelerinin yetersiz olması (özellikle A ve B vitaminleri),
· Hormon seviyelerindeki ani dalgalanmalar,
· Vücutta suyun aşırı olacak şekilde tutulması,
· Prostaglandin ve nörotransmitter adlı vücutta önemli görevleri bulunan kimyasalların miktarlarındaki dengesizlik,
· Psikosomatik problemler olarak sayılabilir.
Adet Öncesi Gerginlik Sendromunun (PMS) Belirtileri Nelerdir?
Eğer bir kişide bu sendrom ağır şekilde geçiyorsa tüm vücudu yani tüm organları etkileyebilir. Bu durum da etkilenen organlara ait birçok belirti oluşmasına neden olur. PMS belirtileri bazen de çok hafif şekilde seyredebilir. Bu kişiler genelde doktora başvurmaya gerek duymaz. En sık görülen belirtiler:
· Baş ağrıları hatta bazen migren atakları,
· Depresyon hali,
· Uykusuzluk,
· Konsantre olmakta güçlük çekme,
· Çarpıntı,
· Şiddetli eklem ağrıları,
· Bulantı veya kusma,
· Bazı şeylere çok kolay şekilde sinirlenme,
· Suç işlemeye eğilimin artması,
· İntihara meyilli olma durumu,
· Duygusal anlamda kırılgan olma durumu,
· Öncelikle karın bölgesinde ve göğüslerde olmak üzere tüm vücutta şişlik ve ağrı oluşması,
· Enerji azlığı yani halsiz kalma durumu,
· Kabızlık,
· İştah artması veya azalması,
· Kilo alma,
· Ses veya kokulara karşı hassasiyetin artması,
· Ciltte yağlanma ve bunun sonucunda da akne oluşumu,
· Sıcak basmaları,
· Aşırı uykuya meyilli olma,
· Ağlama isteğidir.
Adet Öncesi Gerginlik Sendromunun (PMS) Tanısı Nasıl Konulur?
Adet öncesinde bazı belirtileri bulunan ve bu nedenle de bir doktora başvuran her kadına PMS teşhisi konulması kişiyi yanlış tedavi şekillerine yöneltebilir. Bu nedenle de bu durumun teşhisini koyarken dikkatli olmak gereklidir. Ancak bazı belirtileri gösteren hastalara bu tanıyı koymakta fayda vardır. PMS tanısı koymak için bazı şartlara dikkat edilmesi önemlidir. Bu şartlar:
· PMS'ye işaret eden bazı belirtilerin kişide düzenli olarak görülmesi ve adet olmaya yakın dönemde bu belirtilerin şiddetinin artması gereklidir.
· Adetin görülmesinden sonra ise bu semptomların en geç 3 gün içinde kaybolması gerekir.
· Belirtilerin 2-3 ay izlenmesi ve bu izlendiği dönemde arka arkaya 3 menstrüel döngüde görülmesi gereklidir.
· Belirtilerin kişinin günlük yaşamını, iş hayatını hatta sosyal yaşamını etkileyecek düzeyde olup olmadığına bakılmalıdır.
Bu şartlar arasında tanı için en güvenli olan yol 2-3 ay boyunca kişinin gösterdiği belirtilerin ve bu belirtilerin şiddetlerinin izlenmesidir. Bu belirtilerin şiddetleri skorlama tekniğiyle ölçülür. Bu belirtiler fiziksel ve ruhsal olarak ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
Ayrıca belirtilerin ne zaman başlayıp ne zaman bittiği de bu yolda gözlenir.
Kişinin sosyal hayatını da olumsuz yönde etkileyen bu sendrom kişinin kendine olan güveninde bir azalmaya neden olabilir.
Adet Öncesi Gerginlik Sendromunun (PMS) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bu durumun nedeni de tam olarak bilinmediği için her kadında etkili olduğu kanıtlanmış bir tedavisi yoktur. PMS tedavisinde belirtilerini baskılamak için birçok yöntem kullanılır. Tedavideki asıl amaçlar ovulasyonu baskılamak, kanda meydana gelen hormon seviyelerindeki ani dalgalanmaları engellemek veya azaltmaktır. Tedavi şekli seçilirken en şiddetli olarak görülen belirtiye yönelik tedavi yapılması önemlidir.
İlaçla Tedavi Yöntemleri: Ruhsal belirtilerin baskın olduğu durumlarda kişi ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanına yönlendirilmelidir ve uygun görülen tedaviye onun karar vermesi sağlanmalıdır. Fiziksel belirtilerin baskın olduğu durumlarda ise kişi bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmalıdır. Belirtilerin ruhsal ve fiziksel olarak sınıflandırılması bu yönden önemlidir. Böylece kişi doğru tedaviyi, doğru uzmandan ve doğru şekilde alabilir.
· Doğum kontrol hapları: Bu ilaçların öncelikli kullanım alanı adet düzensizliği görülmesi durumu ve adet sancılarının çok fazla olduğu durumlardır. Ancak bu ilaçların kullanımında çok dikkatli olmak gereklidir çünkü bu ilaçlar bazı kadınlarda PMS'nin ruhsal yöndeki olumsuz etkilerini şiddetlendirir.
· Ağrı kesici-iltihap giderici ilaçlar: Bu ilaçları belirtiler başladığı gibi kullanmaya başlamakta fayda vardır. Adet kanaması başladıktan sonraki 3. günde bırakmak gerekir. Bu kullanım şeklinde PMS'nin bazı fiziksel belirtilerine ayrıca da şiddetli adet sancılarına faydalı olabilir.
· GnRH analogları: Bu ilaçlar hormon ilaçları olarak bilinir. Bu ilaçlar yumurtalıkların işlevlerini geçici bir süreliğine engelleyerek etki gösterir. Bu etki mekanizması sayesinde kadınlardaki östrojen ve progestron hormonlarının kandaki seviyelerini menopozda olan bir kadında bulunan seviyelere kadar düşürür. Bu ilaçların mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gereklidir. Aksi takdirde ciddi yan etkilere neden olabilir. Kemik erimesi gibi ciddi sorunlara neden olabildiği için uzun süreli kullanımları önerilmez ancak kullanılması gerekliyse, bu yan etkileri önlemek amaçlı yanında östrojen hormonu alınmasında fayda vardır.
Rahimin Alınması: PMS tedavisinde tüm yollar denendiyse ve başarısız olunduysa son olarak bu yönteme başvurmak gerekir. Bu yöntemde yumurtalıklarla beraber rahmin de ameliyatla çıkarılması sağlanır. Ancak günümüzde bu yöntem çok nadir uygulanır, çünkü bilimin gelişmesi sayesinde daha etkili ilaçların varlığıyla başka tedavi yöntemleri PMS'de genellikle etki gösterir.
Beslenme: PMS teşhisi konulan kişinin beslenmesine de oldukça dikkat etmesi gereklidir çünkü bazı besinler PMS belirtilerini şiddetlendirebilir. Baş ağrısına ve meme hassasiyetine neden olduğu için kafein kullanımını sınırlandırmakta fayda vardır.
Adet döngüsünün özellikle de ikinci döneminde alkole karşı fazla hassasiyet gelişir. Bu nedenle alkol kullanılmaması gereklidir. Sigaranın içinde de bulunan nikotin ise vücutta su tutan hormonların salınmasını uyarır. Bu nedenle de sigara içilmesinin azaltılması hatta yapılabiliyorsa bırakılması tavsiye edilir.
Egzersiz: Düzenli şekilde egzersiz yapılması PMS belirtilerinin daha az şiddetli yaşanmasını sağlar. Egzersiz yapmak beyinde endorfin salınmasına neden olur ve endorfin mutluluk hormonu olarak da bilinen bir hormondur, morfin türevidir. Bu maddenin vücutta gevşemeye yardımcı olma etkisi vardır. Bu nedenle PMS teşhisi konulmuş kişilerin düzeni şekilde egzersiz yapması önerilir.
Haftada en az 3 kere 20 dakikalık süreler halinde egzersiz yapmak yeterlidir.
Stresin azaltılması: Meditasyon gibi gevşeme teknikleri veya yoga stresin azaltılması için önerilenler arasındadır. Stresi azaltmak için atılabilecek en önemli adım bilinçli ve istekli olunmasıdır.
PMS ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilir ya da 444 0436 numaralı telefonu arayabilirsiniz.