Koltuk Altında Kitle: Nedenleri, Teşhisi ve Tedavi Yöntemleri

Koltuk altında kitle, pek çok kişinin hayatının bir döneminde karşılaşabileceği ve endişe verici olabilen bir sağlık sorunudur. Bu kitleler basit bir enfeksiyondan ciddi hastalıklara kadar uzanan geniş bir yelpazede değerlendirilebilir.

Koltuk Altı Bölgesinde Şişlik Neden Oluşur?

Koltuk altında sivilceye benzer şişlik olarak tanımlanabilen furonküloz, koltuk altı bölgesinde ele gelen kitlelerin en yaygın nedenidir. Furonküloz, kıl kökünün iltihaplanması olarak açıklanabilir. Batığa yol açan kıl köküne bağlı olarak koltuk altı bezlerinden salgılanan ter, cilt gözeneğinden çıkamaz ve deri altında iltihaplı yapıya dönüşür. İri sivilceler gibi görülebilen bu yapılar, zaman içinde kendiliğinden iyileşme eğiliminde olsa da bazı vakalarda kistik yapılara dönüşebilir.
Halk arasında “beze” olarak adlandırılan koltuk altı şişliklerinden bir diğeri ise lenf düğümlerinin şişmesine bağlı olarak görülür. Tıp dilinde lenfadenitis olarak tanımlanan bu yapılar, virüs ya da bakteri kaynaklı enfeksiyonlara bağlı olarak oluşabilir. 
Genel olarak 1-2 cm çapını geçmeyen bu iyi huylu lenf büyümeleri, meme bölgesinde fibroadenom ya da kist olarak adlandırılır. Koltuk altı bölgesinde de oluşabilen bu tür şişliklerin küçülme eğiliminde olmaması, boyutunun 5 ila 10 cm gibi çok büyük çaplara ulaşması ya da komşu dokuların şeklini bozması durumunda mutlaka hekime muayene olunmalı ve var olan kitlenin ne olduğu, neden kaynaklandığı araştırılmalıdır. 
Koltuk altı bölgesinde ele gelen kitlelerin diğer bir kısmı ise farklı kanser türlerinden kaynaklanır. Lenfoma türleri, kan ve meme kanserleri, koltuk altında kitle oluşumuna neden olabilir. Kanser hastalıklarına bağlı olarak oluşan beze, şişlik, yumru gibi kitlelerin mutlaka önemsenmesi ve fark edilir edilmez hekime gösterilmesi gerekir. Koltuk altında kitle oluşumuna yol açan kötü huylu kanser türlerine geçmeden önce koltuk altındaki kitlelerin ne olduğu iyi anlaşılmalıdır.

Koltuk Altı Bölgesinde Ele Gelen Kitle Nedir ?

Koltuk altında oluşan kitleler sivilce görünümünde değildir. Genellikle cilt altında yumru olarak hissedilen bu şişlik ve yumrular, zaman zaman ağrıya yol açabilir. Basit bir apseden ya da kıl kökü iltihabından kaynaklanabilen bu durum, zaman zaman kişinin yaşamını tehdit eden kanser türlerinden de kaynaklanabilir. Dolayısıyla koltuk altında kitle varlığında, bu kitlenin neden kaynaklandığının anlaşılması için vakit kaybedilmeden hekime başvurulması önerilir. 

Koltuk altında görülen şişliklerin önemli bir bölümü, lenf bezlerinin şişmesi ile gelişir. Bağışıklık sisteminin ana elemanları olarak tanımlanabilen lenf düğümlerine bağlı oluşan koltuk altı bölgesi kitleleri çoğunlukla küçüktür. Ter önleyici ürünlerin kullanımı nedeniyle oluşabilen bu durum, zaman zaman daha ciddi sağlık problemlerinden de kaynaklanabilir. Var olan kitlenin iyileşmek yerine büyüme eğilimde olması ya da kalıcı hale gelmesi durumunda kitlenin neden kaynaklandığının araştırılması gerekir. 

Hodgkin Lenfoma, Non-Hodgkin lenfoma ve meme kanseri gibi çok ciddi sağlık problemlerine bağlı olarak da oluşabilen koltuk altı bölgesi kitlelerinin tedavisinde, diğer kanser türlerine göre daha iyi yanıt alınır.

Koltuk Altında Kitle Çeşitleri Nelerdir?

Koltuk altı bölgesinde görülen kitleler, yapısal özelliklerine ve oluşum nedenlerine göre farklı kategorilerde sınıflandırılır. Temel olarak bu kitleleri şu şekilde gruplandırabiliriz:

1.  İyi Huylu (Benign) Kitleler:

• Lipomlar: Yumuşak kıvamda, hareketli yağ dokusu kitleleridir.
• Fibrokistik Değişiklikler: Özellikle kadınlarda hormonal değişimlere bağlı olarak gelişen, genellikle ağrısız kitlelerdir.

2. Enfeksiyona Bağlı Kitleler:

• Lenfadenopati: Enfeksiyon kaynaklı lenf bezi büyümeleridir. Genellikle ağrılı ve hassastır.
• Apse: Bakteriyel enfeksiyonlar sonucu oluşan, içi iltihap dolu kitlelerdir.

3. İnflamatuar Kitleler:

• Hidradenitis Suppurativa: Kronik, tekrarlayan bir cilt hastalığıdır.

4. Neoplastik (Tümöral) Kitleler:

• Fibroadenom: Genç kadınlarda sık görülen, iyi huylu meme dokusu kitleleridir.
• Malign Tümörler: Meme kanseri, lenfoma gibi kötü huylu tümöral oluşumlardır.

Her bir kitle türü farklı klinik özellikler gösterir ve farklı tedavi yaklaşımları gerektirir.

Koltuk Altı Bölgesinde Ele Gelen Kitle Hangi Hastalıkların Habercisi Olabilir ?

Koltuk altı bölgesinde oluşan kitleler, zararsız yağ dokusu büyümesi olarak tanımlanabilen lipomlardan kaynaklanabileceği gibi lenfoma gibi kanser türlerinden de kaynaklanabilir. Dolayısıyla koltuk altında kitle varlığında vakit kaybedilmeden hekime muayene olunması önerilir. Koltuk altı bölgesinde kitle oluşumuna yol açan hastalıkların bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

• Viral enfeksiyonlar
• Bakteriyel enfeksiyonlar
• Hidradenitis Suppurativa (inflamasyonlu bir deri hastalığı türü)
• Alerjik reaksiyonlar
• Aşılara bağlı olarak gelişen reaksiyonlar
• Lipomlar (yağ dokusu büyümesi)
• Furonküloz (kıl kökü iltihaplanması)
• Fibroadenom (memede görülen iyi huylu kitle)
• Lenf bezlerinin şişmesi
• Lösemi
• Meme kanseri
• Lenfoma

Hangi Kanser Türlerinde Koltuk Altı Bölgesinde Ele Gelen Kitle Görülür ?

Koltuk altı bölgesinde oluşan ele gelen kitleler, kanser türlerinden de kaynaklanabilir. Malign, yani kötü huylu tümörlere bağlı olarak meydana gelen ele gelen kitlelerin erken dönemde tanı alması, tedavinin daha hızlı ve etkili bir şekilde yapılabilmesine olanak tanır. Koltuk altında var olan kitlelere yol açabilen kanser türleri şunlardır:

Lösemi (Kan Kanseri): Çocuklarda ve 50 yaş üstü yetişkinlerde yaygın görülen kanser türlerinden biri olan lösemi, kemik iliğindeki kök hücre türlerinin gelişiminin durması ya da kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla oluşur. Akut ve kronik olarak iki farklı türü bulunan lösemi varlığında kişinin bağışıklık sistemi zayıflar ve kişi, enfeksiyonlara daha açık hâle gelir. 

Lösemi, diş eti ve burun kanaması, cilt morlukları, kırmızı renkli döküntüler, iştah kaybı, hâlsizlik, çabuk yorulma, gece terlemesi, nefes darlığı, karın bölgesinde şişlik gibi belirtilere yol açar. Lösemi varlığında boyun ve koltuk altı bölgesinde yer alan lenf bezlerinde şişlik görülür. Kandaki kanser hücrelerinin artışıyla tanısı koyulabilen lösemi hastalığında tedavi, löseminin türüne bağlı olarak farklı şekillerde yapılır.

Meme Kanseri: Kadınlarda en sık görülen kanser türü olan meme kanseri, nadiren erkeklerde de görülür. Meme dokusundaki süt kanallarında ya da süt bezlerindeki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla oluşan meme kanseri, koltuk altı bölgesinde ve memede ele gelen kitleler ile karakterizedir. Hastalık, meme başı akıntısı, meme başında renk değişimi, çökme, şekil bozukluğu, döküntü, soyulma, kızarıklık ve yara oluşumu gibi belirtilerin yanı sıra memede ağrı, hâlsizlik ve yorgunluk gibi belirtilere de yol açabilir. 

Radyasyona maruziyeti, ileri yaş, obezite, erken yaşta âdet görülmeye başlanması, sedanter yaşam tarzı, alkol ve sigara kullanımı gibi etkenlere bağlı olarak oluşabilen meme kanserinde aile öyküsü de önemlidir. Farklı bir deyişle ailesinde meme kanseri olan kişilerde meme kanseri gelişme riski, diğer kişilere kıyasla daha yüksektir. 

Mamografi ve / veya manyetik rezonans (MR) görüntülemesiyle tanısı koyulabilen meme kanseri varlığı bazı vakalarda ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) ve biyopsi gibi yöntemlerle de anlaşılabilir. Kemoterapi, radyoterapi, hormon tedavisi, mastektomi ve lumpektomi gibi cerrahi yöntemlerle tedavisi yapılabilen meme kanserinin erken dönemde tanı alması için kişinin her ay düzenli olarak memelerini elle kontrol etmesi ve 6 ayda bir mamografi çektirmesi gerekir.

Lenfoma (Lenf Kanseri): Beyaz kan hücrelerinden (WBC, akyuvar, lökosit) biri olan lenfositlerin lenf bezlerinde kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla oluşan lenfoma, Hodgkin Lenfoma ve Non-Hodgkin Lenfoma olarak ikiye ayrılır. Çocukluk döneminde sık görülen kanser türlerinden biri olan lenfoma, 4 evreden oluşur. 

Hastalığın evresine göre kişide farklı belirtilere yol açabilen bu kanser türünde lenf bezlerinin büyümesi, öksürük, bademcik şişmesi, ateş, gece terlemesi, hâlsizlik, kilo kaybı, kaşıntı ve nefes darlığı, sık görülen belirtiler arasında yer alır. Koltuk altı bölgesinde kitle olarak fark edilebilen lenf bezi büyümesi pek çok farklı nedenden kaynaklanabilir. Dolayısıyla hastalığın tanısı için laboratuvar testlerinin yanı sıra lenf bezi biyopsisi yapılması gerekir. Lenfomanın kaçıncı evrede olduğunun saptanması için ise farklı radyolojik görüntüleme yöntemlerine ve kemik iliği biyopsisine gerek duyulabilir.

Meme Kanseri ile Koltuk Altı Kitlelerinin İlişkisi Nedir?

Meme dokusu anatomik olarak koltuk altı bölgesine kadar uzanır ve meme lenf düğümleri de bu bölgede yer alır. Bu nedenle meme kanserinin ilk belirtisi bazen koltuk altında ele gelen bir kitle olabilir.

Meme kanserinde tümör hücreleri öncelikle lenf sistemi aracılığıyla koltuk altı lenf bezlerine yayılma eğilimindedir. Bu durum, koltuk altında ele gelen kitlelerin önemli bir uyarı işareti olabileceğini gösterir. Özellikle tek taraflı, sert ve zamanla büyüme eğilimi gösteren kitleler dikkatle değerlendirilmelidir.

Koltuk Altında Kitle Teşhisi Nasıl Konulur?

Koltuk altında kitle teşhisi, sistematik bir yaklaşımla gerçekleştirilir:

1. Fizik Muayene

• Kitlenin boyutu, kıvamı ve hareketliliği değerlendirilir.
• Ağrı ve hassasiyet kontrolü yapılır.
• Cilt değişiklikleri incelenir.

2. Görüntüleme Yöntemleri

• Ultrasonografi: İlk tercih edilen görüntüleme yöntemidir.
• Mamografi: Özellikle 40 yaş üstü kadınlarda gereklidir.
• MR görüntüleme: Detaylı inceleme gereken durumlarda kullanılır.

3. Biyopsi

• İnce iğne aspirasyon biyopsisi
• Kalın iğne biyopsisi
• Açık biyopsi

Koltuk Altı Kitle Muayenesi Nasıl Yapılır?

Koltuk altı muayenesi hem hekim tarafından hem de kişinin kendi kendine yapabileceği bir değerlendirmedir:

1. Profesyonel Muayene: Hekim, hasta ayakta veya yatar pozisyondayken sistematik olarak her iki koltuk altını ve meme dokusunu kontrol eder. Parmak uçlarıyla dairesel hareketler yaparak olası kitleleri tespit etmeye çalışır.

2. Kendi Kendine Muayene:

• Düz bir aynaya karşı kol yukarı kaldırılır.
• Parmak uçlarıyla koltuk altı bölgesi kontrol edilir.
• Her iki taraf karşılaştırmalı olarak değerlendirilir.
• Düzenli olarak ayda bir kez yapılması önerilir.

Koltuk Altında Kitle Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi yaklaşımı, kitlenin tipine ve altta yatan nedene göre belirlenir:

1. Enfeksiyon Kaynaklı Kitleler

• Antibiyotik tedavisi
• Gerekirse apse drenajı
• Sıcak kompres uygulaması

2. İyi Huylu Kitleler

• Takip
• Gerekirse cerrahi eksizyon
• Yaşam tarzı değişiklikleri

3. Kötü Huylu Kitleler

• Cerrahi müdahale
• Kemoterapi
• Radyoterapi
• Hedefli tedaviler

Koltuk Altı Kitleleri Kendiliğinden Geçer Mi?

Koltuk altı kitlelerinin kendiliğinden geçme olasılığı, kitlenin türüne ve nedenine bağlıdır. Enfeksiyon veya geçici inflamasyona bağlı kitleler genellikle kendi kendine düzelebilir. Örneğin viral enfeksiyonlara bağlı lenf bezi şişlikleri, enfeksiyon geçtikten sonra kendiliğinden iner.

Ancak tüm kitleler için aynı durum söz konusu değildir. Özellikle fibroadenom, lipom gibi iyi huylu kitleler veya kanser kaynaklı kitleler kendiliğinden geçmez ve mutlaka tıbbi değerlendirme gerektirir. Bu nedenle iki haftadan uzun süren, büyüme gösteren veya ağrılı kitlelerde mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Koltuk Altı Şişlik ve Kitle Ne Zaman Tehlikelidir?

Koltuk altında görülen kitle ve şişliklerin tehlike arz edebileceği durumlar şunlardır:

Kitlenin sert ve hareketsiz olması, zamanla büyüme göstermesi, ağrısız olması ve tek taraflı olması önemli risk faktörleridir. Ayrıca kitle ile birlikte ateş, gece terlemesi, açıklanamayan kilo kaybı gibi sistemik belirtilerin varlığı, durumun ciddiyetini artırır.

Özellikle 40 yaş üstü kişilerde, ailede kanser öyküsü olanlarda veya daha önce kanser tedavisi görenlerde ortaya çıkan kitleler daha dikkatli değerlendirilmelidir.

Koltuk Altında Kitle Kanser Midir?

Her koltuk altı kitlesi kanser anlamına gelmez. Kitlelerin büyük çoğunluğu iyi huyludur ve enfeksiyon, inflamasyon veya iyi huylu tümörlerden kaynaklanır. Ancak bazı durumlarda koltuk altı kitleleri meme kanseri veya lenfoma gibi kötü huylu hastalıkların belirtisi olabilir.

Risk faktörleri, kitlenin özellikleri ve eşlik eden belirtiler, kitlenin doğası hakkında önemli ipuçları verir. Kesin tanı için mutlaka profesyonel tıbbi değerlendirme gereklidir.

Koltuk Altında Kitle Hamilelikte Normal Midir?

Hamilelik döneminde vücutta meydana gelen hormonal değişiklikler, meme ve koltuk altı dokusunda bazı değişikliklere yol açabilir. Meme dokusunun büyümesi ve lenf bezlerinde hafif büyüme normal kabul edilebilir.  Ancak bu dönemde ortaya çıkan her kitle mutlaka hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Hamilelik döneminde yapılacak muayene ve tetkikler, hem anne hem de bebek için güvenli yöntemler seçilerek gerçekleştirilir. Ultrasonografi gibi radyasyon içermeyen görüntüleme yöntemleri tercih edilir.

Koltuk Altında Kitle İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Koltuk altında kitle şikâyetiyle ilk olarak Genel Cerrahi veya Meme Cerrahisi bölümlerine başvurulabilir. Kitlenin özelliklerine göre hekim, gerekirse farklı branşlara yönlendirme yapabilir:

1. Genel Cerrahi: Kitle değerlendirmesi ve cerrahi tedavi
2. Meme Cerrahisi: Özellikle meme ile ilişkili kitlelerin değerlendirilmesi
3. Dermatoloji: Cilt kaynaklı kitlelerin tedavisi
4. Hematoloji: Lenf bezi kaynaklı kitlelerin değerlendirilmesi
5. Onkoloji: Kanser şüphesi durumunda

Başvurulacak bölüm seçiminde, kitlenin özellikleri ve eşlik eden belirtiler yol gösterici olur. Gerektiğinde bu bölümler arası konsültasyonlarla multidisipliner bir yaklaşım uygulanır.