TSH Nedir? TSH Yüksekliği ve Düşüklüğü Belirtileri

Tiroit boynun ön boğaz kısmında bulunan kelebeğe benzer yapıya sahip bir bezdir. Vücudun sistemlerinden biri olan endokrin sistemin bir parçasını oluşturur.

TSH Nedir?

Endokrin sistem, salgı bezlerinden oluşan bir sistemdir. Kana salgıladıkları hormonlar ile vücudun çeşitli görevlerinin yerine getirilmesini, vücudun ne yapacağını veya yapması gerektiğini anlamasını sağlar. Örneğin kanda artan insülin hormonu ile acıktığınızı hissedersiniz ve bu hormonun salınımından endokrin sistemi sorumludur.

Endokrin sisteminin sorumlu olduğu bir diğer hormon tiroidtir. Tiroit hormonu çoğu kişinin bildiği metabolizma hızını düzenlemede yer alır. Vücut çalışabilmek ve görevlerini yerine getirebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Bu nedenle vücuda giren besinler çeşitli yollarla yakılarak enerjiye dönüştürülür. Bu enerjiye dönüşme süreci metabolizma hızı olarak adlandırılır. Metabolizma hızı üzerinde kontrol sahibi olan tiroit dolaylı olarak işinin kilo, vücut sıcaklığı ve kas gücünü dahi etkileyebilir. Düzgün çalışmayan tiroidler metabolizma hızının yanı sıra kalp dahil vücuttaki neredeyse tüm organları etkileyebilir. Tiroit hormonunun fazla görüldüğü durumlarda vücut fonksiyonlarının hızlandığı, az görüldüğünde ise yavaşladığı bilinir.

Tiroit hormonu beyinde bulunan hipofiz bezi tarafından kontrol edilir. Hipofiz bezi TSH denilen tiroit uyarıcı hormonu üretir. Bu TSH hormonu sayesinde tiroit bezi ne kadar tiroit üretmesi gerektiğini bilir. Kanda tiroit miktarı azaldığında vücudunuz tiroit ihtiyacı artar. Artan bu ihtiyaca karşılık hipofiz bezi TSH salgılar ve bu salgı da tiroiti uyararak tiroit salgılanmasını sağlar. Bu şekilde vücutta tiroit dengesi korunur. Ancak bazen çeşitli sebeplerden dolayı bu denge şaşabilir. Hipofiz bezinin ihtiyacından daha fazla TSH üretmesi vücuttaki tiroid miktarını dolayısıyla da vücudun çalışmasını etkileyebilir.

Tiroit bezinin doğru çalışıp çalışmadığından emin olunmadığı durumlarda TSH testi yapılabilir. Bu test kandaki hormon miktarını ölçerek tiroidin doğru miktarda hormon üretip üretmediğini gösterir. Bu testin sonucuna göre TSH seviyesi normalden yüksek (hipertiroidi) veya normalden düşük (hipotiroidi) çıkabilir. Bu durum tiroitlerde bir problem olduğu anlamına gelir. TSH testi ile bu probleme neyin neden olduğunu anlamak mümkün değildir. Kullanılan bazı ilaçlar tiroit bezinin çalışmasını etkileyebilir

TSH Değeri Kaç Olmalıdır?

TSH değeri herkes için aynı olmayabilir. Yaş veya hamilelik gibi kriterlere bağlı olarak normal TSH değeri değişkenlik gösterir. 

• 5 günlük bebekler: Mililitre başına 0,7 – 15,2 uIU/mL
• 6- 90 günlük bebekler: 0,72 – 11,0 uIU/mL.
• 4- 12 aylık bebekler: 0,73 – 8,35 uIU/mL.
• 1- 6 yaş arası çocuklar: 0,7 – 5,97 uIU/mL.
• 7- 11 yaş arası çocuklar: 0,6 – 4,84 uIU/mL.
• 12- 20 yaş arası insanlar: 0,51 – 4,3 uIU/mL.
• 21- 99 yaş arası yetişkinler: 0,27 – 4,2 uIU/mL.

• Birinci trimester (ilk 12 hafta): 0,18 – 2,99 uIU/mL.
• İkinci trimester (13 ile 27 hafta arası): 0,11 – 3,98 uIU/mL.
• Üçüncü trimester (28.haftadan doğuma kadar): 0,48 – 4,71 uIU/mL.

TSH ve tiroit hormonları bebeğin gelişimi üzerinde de etkilidir. Bu nedenle özellikle hamile kişilerin süreç boyunca doktorları tarafından takibi yapılır. Her laboratuvar farklı referans aralıklarına sahip olabilir. Bu nedenle test yaptırdıktan sonra sonucunuzu mutlaka bir doktora gösteriniz.
 

TSH Testi Nedir?

TSH testi kanınız alındıktan sonra kandaki TSH miktarının incelenmesi ile gerçekleştirilir. Bu nedenle bir ön hazırlığa gerek yoktur. Doktorunuz tiroit bezinin az veya çok çalıştığına işaret eden semptomlara sahip olduğunuzu düşünürse sizi kontrol amaçlı TSH testine yönlendirecektir. Bunun yanı sıra bir hamilelik düşüncesi içindeyseniz de TSH değerlerini kontrol ettirmenizi isteyebilir. Biyotin (B7 vitamini) TSH testinin sonuçlarını etkileyebileceği için kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza bunun bilgisini verin.

TSH testinin sonuçlarına göre tiroidin az veya çok çalıştığı görülür. Ancak nedenini bulmak için başka testlere ihtiyaç vardır.

• T4 tiroid hormon testi
• T3 tiroid hormon testi
• Tiroid antikorları testi gibi testleri içerebilir.

Bu testler sonucunda Graves, Hashimoto gibi tiroit hastalıklarından hangisine sahip olduğunuz anlaşılır ve buna yönelik gerekli ilaç veya diyet tedavisi uygulanabilir.

TSH Yüksekliği Nedir?

Kanda artan TSH seviyesi az miktardaki tiroid ile ilişkilidir. Tiroit bezi yeteri kadar tiroit üretmediğinde hipofiz bezi sürekli olarak TSH salgılamaya devam eder. Bu kandaki TSH miktarının yükselmesine neden olur. Bu durum hipotiroidizm olarak adlandırılır. Tiroit bezinin çalışma dengesini bozan Hashimoto hastalığı hipotiroide neden olanlar durumlardan biridir. Referans aralıkları laboratuvarlar arasında değişiklik gösterse de genellikle 4-5 mU/L’dan yüksek olan değerlerde TSH yüksekliği düşünülür.

Hipotiroidi tedavi amacı az çalışan tiroid hormonlarının ilaçlarla artırılmasını içerir. Tedavi süreci genellikle levotiroksin türevleri ilaçları içerir. Levotiroksin günde 1 kez sabahları aç karna ve ilk öğünden en az 30 dk önce alınmalıdır. Doktorunuz düzenli aralıklar ile yaptığı takiperde ilacın dozunu doğru olarak ayarlayacaktır.
 

TSH Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

• Kabızlık
• İstek dışı ve açıklanamayan, ani kilo alımı
• Depresyon
• Cinsel istekte azalma
• Sık ve yoğun geçen regl dönemleri
• El ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma
• Halsizlik
• Çok sıcak veya çok soğuklara tahammülsüzlük.

Yukarıdaki semptomlardan bir veya birkaçına sahip olmanız hipotiroidiniz olduğu anlamına gelmez. Ancak her şekilde size en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak semptomlarıdoktor ile görüşmenizde fayda vardır.
 

TSH Neden Yükselir veya Düşer?

TSH değeriniz normalden yüksek veya düşük çıkıyorsa bunun nedeni her zaman tıbbi bir durum olmayabilir. Doktorunuz sonuçlarını yorumlarken çeşitli faktörleri göz önünde bulundurur.

Yaş: Yukarıda verilen normal TSH değerleri tablosundan da görüldüğü üzere TSH yaşa bağlı olarak artma eğilimindedir. Özellikle 80 yaş ve üstünde TSH değerleri biraz yüksek çıkabilir. Ancak bunun sağlıkla ilişkili herhangi bir nedeni yoktur.

Hamilelik: Tiroit hormonunda dalgalanmalara neden olan bir diğer durum hamileliktir. Genellikle hamileliğin ilk dönemlerinde düşüp sonradan artma eğilimi gösterir.

Şiddetli Hastalık: Tiroitle ilgili bir hastalık olmasa dahi vücudu strese sokan durumlarda TSH düzeyleri geçici olarak düşme görülebilir

TSH Düşüklüğü Nedir?

Kanda TSH seviyesinin düşük çıkması tiroit bezinin aşırı çalıştığı anlamına gelir. Bu durum hipertiroidizm olarak adlandırılır. Fazla çalışan tiroit bezi aynı zamanda metabolizmanın hızlanmasına da neden olur.

• Tiroitten aşırı hormon salgılanmasına neden olan Graves hastalığı
• Tiroit nodülleri
• Fazla tuz tüketimi
• Çok fazla tiroit hormon ilacı kullanmak
• Çok fazla takviye kullanmak (Özellikle B vitamini)
• Steroidler, opioid türevi ağrı kesiciler kullanmak

TSH Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

• Çarpıntı (kalp atışında hızlanma)
• Ellerde titreme
• Endişeli hissetme
• İştahta artış
• İstenmeyen, açıklanamayan ve ani kilo kaybı
• Dışkılamada değişiklikler (genellikle daha sık tuvalete çıkma veya ishal)
• Görmede değişiklikler
• Gözde oluşan şişlikler
• Regl dönemlerinde düzensizlik görülmesi

• Beta bloker, antitiroit gibi ilaç tedavileri
• Sıvı veya kapsül şeklinde radyoaktif iyot- 131 almak (vücutta tiroit üreten hücreleri yok eder)
• Tiroit bezinin cerrahi olarak çıkarılması gibi tedavi seçenekleri uygulanabilir.