Sinirsel Kaşıntı Nedir? Sinirsel Kaşıntı Belirtileri ve Tedavisi

Gün içerisinde bazı zamanlarda kaşıntı hissi ile karşılaşılabilir. Bu, oldukça normal bir durumdur ve vücuttaki doğal süreçler sonucunda meydana gelir. Uzun süreli, sık tekrarlayan, şiddetli ve kişiyi rahatsız eden boyutlardaki kaşıntılarda ise arkada yer alan tıbbi sebepler araştırılmalıdır. Bu sebeplerden birisi de sinirsel kaşıntıdır. Sinirsel kaşıntı problemi, bireyin günlük yaşamını önemli derecede olumsuz etkileyebilen bir niteliğe sahiptir. Dolayısıyla uygun yöntemler ile tedavisi gereklidir. Fakat kaşıntının sinirsel kaynaklı olduğunun anlaşılması da bazı durumlarda güçleşebilir.Bu nedenle, özellikle uzun süre devam eden ve tekrarlayan türdeki kaşıntı şikayetlerinde uzman bir hekime danışılması önem taşır. Böylece kaşıntıya neden olabilen tüm faktörler sistematik bir şekilde değerlendirilerek doğru tedavi yaklaşımı uygulanabilir.

Sinirsel Kaşıntı Nedir?

Sinirsel kaşıntı, tıbbi açıdan hem nöropatik hem de psikolojik nedenli kaşıntıları kapsayan bir ifadedir. Vücudun her alanına sistemli bir şekilde dağılmış olan sinir ağları, beyin ve birbirleri ile iletişim halindedirler. Bu nedenle, beyni veya sinir sisteminin farklı bölgelerini ilgilendiren herhangi bir problem sebebiyle cilde uzanan ağlar etkilenebilir. Bunun sonucunda ise ağrı duyumu ile benzer bir mekanizmaya sahip olan kaşıntı hissi oluşabilir. Bahsedilen türdeki kaşıntıya nöropatik pruritus denir. Psikolojenik kaşıntıda ise beyni etkileyen kimyasal süreçlerin cilt altındaki sinir ağlarına yansıması söz konusudur. Psikojenik pruritus da tıpkı diğer kaşıntı sebepleri gibi bir tıbbi rahatsızlıktır. Dolayısıyla, hem nöropatik hem de psikolojenik türdeki kaşıntının uygun şekilde tedavi edilmesi gereklidir. Bunun için ise kaşıntının bahsedilen nedenlerden kaynaklandığının doğru şekilde tespit edilmesi önemlidir. Genel olarak kaşıntı sebepleri birkaç temel başlıkta incelenir.

• Dermatolojik
• Sistematik
• Nörolojik
• Psikolojik
• İdiopatik

Dermatolojik pruritus, cilt dokusunu etkileyen herhangi bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan akut veya kronik türdeki kaşıntıları tamamlar. Egzama, ürtiker gibi dermatolojik problemler kaşıntıya sebep olan nedenler arasında yer alırlar. Sistematik tipte ise vücudu etkileyen herhangi bir hastalık sonucunda metabolik ve diğer yolaklar ile oluşan kaşıntı şikayeti mevcuttur. Örnek olarak, karaciğeri ve safra yollarını ilgilendiren siroz gibi sistematik hastalıklar sebebiyle şiddetli kaşıntı gözlenebilir. Hamilelik ve ilaç kullanımı nedenli pruritus da sistematik kökenli kaşıntı grubunda yer alırlar. Nörolojik pruritusta beyni ve çevresel sinir sistemini kapsayan bir durum söz konusudur. Psikolojik veya psikojenik olarak ifade edilebilen türde ise temel şikayet kaşıntı olmasına karşın çeşitli psikiyatrik rahatsızlıkların esas sebep olduğu bilinir. Bahsedilen bu türlerden hiçbirine uymayan ve tüm tıbbi incelemelere karşın henüz sebebi açıklanamayan kaşıntılar ise idiopatik şekilnde değerlendirilir.

Sinirsel Kaşıntı Nasıl Olur?

Cilt altında uyarı iletimini sağlayan özelleşmiş reseptör hücreler bulunur. Bu hücrelerin her biri farklı fonksiyona sahiptir. Böylece titreşim, basınç, sıcaklık ve ağrı gibi sinyaller merkezi sinir sistemine iletilebilir. Omuriliği ve beyni kapsayan merkezi sinir sistemi ise gelen sinyalleri işleyerek vücudun korunması için uygun yanıtları oluştururlar. Bu sinirsel ağın herhangi bir bölümünü etkileyen sorunlarda ise ağrı duyumu oluşabilir. Ağrı duyumu ise etki eden temel faktöre göre elektrik, yanma veya kaşıntı şeklinde algılanabilir. Bahsedilen mekanizma sonucunda oluşan kaşıntıya nörojenik pruritus adı verilir. Nörojenik pruritusa neden olan etkenler ise şöyledir:

• Notaljia parestetika: Sırt bölgesini etkileyen ve şiddetli kaşıntıya sebep olabilen bir tür nöropatik ağrı çeşididir.
• Periferik nöropati: Vücuda ağ şeklinde yayılan ve çeşitli fonksiyonlardan sorumlu olan periferik yani çevresel sinir sisteminin herhangi bir kısmında ortaya çıkan yangısal süreçlere bağlı olarak, o bölgeyi etkileyen ağrı ve kaşıntı şikayetleri ile karşılaşılabilir.
• İnme: Beyin dolaşımının bozulması ve yetersiz oksijen alımı sonucunda hasar gören kısma göre çeşitli vücut alanlarında kaşıntı semptomu gözlenebilir.
• Vitamin eksikliği: Sinir sisteminin doğru şekilde çalışabilmesi için gerekli B12 ve folik asit gibi temel maddelerin eksikliği nedeniyle nöron hasarı oluşabilir. Bunun sonucunda ise ağrı ve kaşıntı şikayetleri meydana gelebilir.
• Malignite: Beyin, omurilik veya periferik sinir sisteminde bulunan tümör sebebiyle ortaya çıkan hasara bağlı olarak kaşıntı oluşabilir.
• Multiple skleroz: Merkezi sinir sistemindeki nöronları çevreleyen myelin adlı kılıfta gözlenen bir hastalıktır.

Yukarıdaki sebeplere ek olarak, çeşitli psikiyatrik nedenler ile de sinirsel kaşıntı görülebilir. Psikojenik pruritus şeklinde adlandırılan bu türde ise temel etkenler şöyle özetlenebilir:

• Obsesif kompulsif bozukluk: Kişiyi rahatsız eden tekrarlayıcı formdaki düşünceler obsesyon olarak tanımlanırlar. Kompulsiyonlar ise bu düşüncelere yanıt olarak ortaya çıkan bazı davranışsal ritüellerdir. Kişi, kendisini huzursuz eden obsesif düşünceleri hafifletmek amacıyla bir takım hareketleri tekrarlar. Bu rahatsızlığa sahip bireylerde, kaşıntı şikayeti de bir tür kompulsiyon olarak ortaya çıkabilir.
• Depresyon: Bir tür duygudurum bozukluğu olarak tanımlanan depresyonda, uzun süredir kişinin yaşamını belirgin şekilde etkileyen üzgünlük hali söz konusudur. Depresyonun arka planında ise beyinde meydana gelen bazı kimyasal süreçler yer alır. Serotonin adı verilen hormonun depresyonda düşük düzeylerde seyrettiğini gösteren çok sayıda çalışma mevcuttur. Serotonin seviyesini yükselten antidepresan ilaçlar ise tedavi amaçlı kullanılır. Depresyonda görülen kaşıntı ise aslında benzer amaca sahiptir. Kaşımakla birlikte oluşan hafif ağrı duyumu, beyinde serotonin üretimini tetikler. Bu mekanizmadan dolayı ise bazı depresyon olgularında kaşıntı da birlikte gözlenir.
• Somatoform bozukluklar: Vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkan semptomun hiçbir organik sebeple açıklanamadığı fakat kişinin psikolojik niteliğe ile ilişkisi bulunan durumlar somatoform bozukluk şeklinde açıklanırlar. Geniş bir grubunu kapsayan somatoform bozukluklarda, kişiyi rahatsız eden tıbbi bir problem söz konusudur. Bahsedilen problemin ise muayene sırasında tespit edilmesi şart değildir. Örneğin, hipokondriyazis adlı durumda herhangi bir semptom olmamasına karşın bireyde ciddi derecede hastalık korkusu bulunur. Kaşıntı ise somatoform bozukluklar arasında sıkça görülebilen bir belirtidir.

Sinirsel Kaşıntı Belirtileri Nelerdir?

Sinirsel kaşıntıya sebep olan nörojenik pruritus ile birlikte görülen bazı özellikler şu şekildedir:

• Yanma hissi
• Cildin ıslakmış gibi algılanması
• Elektrik çarpması şeklinde tanımlanan şikayetler
• Etkilenen bölgede uyuşukluk
• Ağrı

Nöropatik pruritusta meydana gelen şikayetlerin sıklığı ve şiddeti, temel sebebe göre değişkenlik gösterebilir ve hastalığın ciddiyeti hakkında fikir vermez. Örneğin, Diyabet kaynaklı periferik nöropatide başlangıçta rahatsız edici kaşıntı oluşabilmesine karşın daha ileri evrelerde ciddi sinir hasarına bağlı olarak duyu oluşmayabilir. Bunun sonucunda ise aşırı miktarda ağrı oluşturması beklenen durumlarda bile bireyin herhangi bir şey hissetmediği görülebilir. Dolayısıyla, ne şiddette olduğuna bakılmaksızın uzun süreli devam eden kaşıntı problemlerinde ilgili bir uzman hekime başvurulması önerilir.Nörojenik etkenler dışında sinirsel kaşıntının bir diğer sebebi olan psikojenik pruritus ile gözlenebilen semptomlar ise şöyledir.

• Herhangi başka bir tıbbi sebep ile açıklanamayan kaşıntı şikayeti
• Psikiyatrik problemlerin ve duygusal/düşüncesel süreçlerin kaşıntıyı tetikleyerek şiddetini, sıklığını ve süresini etkiliyor oluşu

Sinirsel Kaşıntı Nasıl Geçer?

Sinirsel kaynaklı kaşıntıda, diğer sebeplerden farklı tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekir. Tedavi ise kaşıntıya yol açan temel hastalığa göre şekillenir. Sinirsel kaşıntı için sıklıkla uygulanan tedavi çeşitleri ise şekilde özetlenebilir:

• Lidokain gibi lokal anestezik içerikli kremler
• Nörostimülasyon teknikleri
• Bilişsel davranışçı terapi
• Antidepresanlar
• Gabapentin gibi sinir sisteminin düzenleyen bazı ilaçlar
• Botoks tedavisi

Yukarıda yer alan yöntemlere ek olarak, kaşıntıya sebep olan temel tıbbi rahatsızlığın da uygun şekilde tedavisi gereklidir. Bu amaçla nöroloji, dermatoloji ve psikiyatri branşlarında uzman hekimlerin birlikte yönlendirildiği tedavi programı izlenebilir. Böylece, kaşıntıya sebep olan tüm faktörler detaylı şekilde ele alınarak çözüm üretilebilir. Sinirsel kaşıntı tedavisi için en doğru yaklaşım ise, ilgili doktor tarafından yapılan muayene ve tetkikler sonucunda oluşturulabilir. Bu nedenle, uzun süreli ve rahatsız edici nitelikteki kaşıntı problemleri için mümkün olan en kısa sürede bir sağlık kurumuna başvurulması tavsiye edilir.