Palyatif bakım, hayatı boyunca ciddi hastalıklarla yaşamak durumunda olan bireylere hastalıklarıyla baş etmelerini kolaylaştırmak amacıyla sunulan tıbbi bakım türüdür. Palyatif bakımda amaç, bireyin hayatını tehdit eden hastalığın semptomlarını ve hastanın yaşadığı stresi azaltmaktır. Böylelikle hem hastanın hem de hasta yakınlarının yaşam kalitesi artabilir. Palyatif tedavi için özel bir merkez ve tedaviyi uygulayacak özel bir ekip bulunur. Palyatif bakım, hastanın ihtiyaçlarına göre belirlenir ve içeriği hastadan hastaya farklılık gösterebilir. Palyatif bakım hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için yazının devamını okuyabilirsiniz.
Palyatif Bakım Nedir?
Palyatif bakım merkezi, sağlık alanındaki önemli bölümlerden biridir. Ciddi veya yaşamı tehdit eden bir hastalığa sahip bireylerin daha iyi bir yaşam sürmelerini sağlamak ve konforlarını artırmak için palyatif bakım uygulanabilir. Palyatif uygulamalar, kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir; ancak genel olarak fiziksel, ruhsal ve eğitim içerikli bir bakım sunar. Hastaların isteklerini göz önünde bulunduran palyatif bakımın amacı, hastaların genel sağlık durumlarının daha iyi bir konuma gelmesidir. Bazen destekleyici bakım olarak da adlandırılan palyatif bakım, kronik bir hastalıkla yaşamak zorunda kalan hastaların yaşadığı semptomları ve stresi ele alır. Aynı zamanda hasta yakınları ve hasta bakıcıları için de destek sağlayabilir. Bireysel ihtiyaçlara göre şekillenen palyatif bakım planında birden fazla hedef belirlenir.
Bu hedefler şu şekilde sıralanabilir:- Hastaya uygulanan tedavinin yan etkileri dahil olmak üzere tüm semptomların hafifletilmesi
- Hastalığı yakından takip ederek ilerlemesini önlemek
- Maddi ve manevi ihtiyaçları belirlemek ve buna yönelik adımlar atmak
- Hastaya hastalıkla ilgili meydana gelen duygusal değişimlerle başa çıkması konusunda yardımcı olmak
- Hastalık için uygun olan tedavi yönteminin anlaşılmasında, tedavilere karar vermede ve bakım planını koordine etmede hastaya yardımcı olmak
- Hastaya bütüncül bir destek sağlamak için ek kaynakların belirlenmesi ve bunlara erişilmesi
Palyatif Bakım Nasıl Alınır?
Palyatif bakımı almak için bazı koşullar gereklidir. Öncelikli olarak bir doktora veya sağlık uzmanına hastalığınız ve durumunuz hakkında danışmak, palyatif bakım için uygun olup olmadığınızı belirlemede yardımcı olabilir. Palyatif bakıma ihtiyacınız olduğu tespit edildiğinde doktorunuz sizi bir palyatif bakım servisine sevk edebilir.Hasta, palyatif bakım için doktora başvururken sahip olduğu hastalığın belirtilerini ve bu belirtilerin günlük hayatına olan etkilerini bir liste şeklinde sunabilir. Ayrıca kullanılan ilaçları ve geçmiş tıbbi öyküsünü de doktora belirtmelidir.Palyatif bakım için başvururken yanınızda bir arkadaşınızın veya aile üyelerinizden birinin olması sizin için faydalı olabilir. Doktor palyatif bakıma sevkinizi sağladığında, palyatif bakım ekibi ile birlikte bir bakım planı hazırlayabilirsiniz. Bakım planını hazırlarken hastalığın sebep olduğu semptomlar ve görmekte olduğunuz tedavi planı göz önünde bulundurulur. Çünkü palyatif bakım planı hastanın semptomlarını ve tedavinin yan etkilerini azaltmaya yönelik bir bakım sunar. Ayrıca bakım planı hazırlarken hastanın ruh sağlığı, aile üyeleri ve günlük hayatının nasıl etkileneceği de değerlendirilir. Palyatif bakım planı, hastanın aldığı diğer tedaviler ile birlikte yürütülür. Hastanın ihtiyaçları değiştiği takdirde palyatif bakım planı da buna uygun olarak değişiklik gösterebilir. Palyatif bakım, hastanın ihtiyaçlarına göre daha gelişmiş bir bakım veya yaşam sonu planlaması da içerebilir.
Palyatif Bakım Hangi Hastalara Uygulanır?
Palyatif bakım birçok hastalık için bir seçenek olabilir. Ancak genel olarak palyatif bakım gerektiren hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:
Kanser:Kanser hastalığının hem semptomları hem de tedavisinde görülen yan etkiler hastaların yaşam kalitelerini sıklıkla olumsuz yönde etkiler. Bundan dolayı kanser hastaları için palyatif bakımı uygulanabilir. Ancak kanserde palyatif bakım kişiden kişiye göre farklılık gösteren bir bakım planı içerebilir.
- Kanserin türü
- Semptomlar
- Hastaya uygulanan tedavi şekli
- Hastanın yaşı
- Hastalığın gidişatı
Yakın zamanda kanser teşhisi konan bir hasta, görmüş olduğu kemoterapi veya radyasyon tedavisinin yan etkilerini kontrol altına almak ve ameliyattan sonra daha hızlı iyileşmek için palyatif bakım alabilir.
Kardiyovasküler hastalıklar: Kalp ve damar hastalıkları, kişinin yaşam kalitesini düşürerek günlük ihtiyaçlarını gidermesine engel olabilir.
Palyatif Bakım Gerektiren bazı kardiyovasküler hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:- Kalp yetmezliği
- Koroner arter hastalığı
- İnme
- Aort darlığı
Demans: Demans hastalığı, beyin fonksiyonların bozulmasına yol açarak bireyin yaşam kalitesinin düşmesine sebep olabilir.
Demans hastalığı bir bireyde şu bölümleri büyük ölçüde etkiler:- Hafıza ve bilişsellik
- Konuşma
- Yargılama ve değerlendirme
- Davranış
Demans ayrıca bireylerde yüksek kaygı ve strese sebep olabilir. Bireydeki demans durumu ilerledikçe aile üyeleri ve hasta bakıcılar hastaya bakmakta zorlanabilir. Bundan dolayı demans hastaları palyatif bakım alarak hem kendilerinin hem de aile üyelerinin yaşam kalitelerini yükseltebilir.
KOAH: KOAH, bireylerde solunum sıkıntısına sebep olan ve tedavi edilmediği takdirde daha ciddi rahatsızlıklara yol açabilen bir solunum yolları hastalığıdır. Palyatif bakım ile nefes almada güçlük çeken ve buna bağlı olarak yaşam kalitesi düşen hastalar için uygun bir bakım planı hazırlanabilir. Ayrıca nefes darlığı bireylerde yüksek kaygı ve uykusuzluğa da sebep olabilir. Palyatif bakım KOAH hastalığının nasıl yönetileceği konusunda da hastalara eğitim vererek onların yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlar.
Palyatif bakım genel olarak ömür boyu ciddi bir hastalık ile yaşamak durumunda kalan hastalar için uygun bir tedavi yöntemidir. Palyatif bakım, hem fiziksel hem de ruhsal bir refah sağlayarak hastaya bütüncül bir yarar sağlamayı hedefler. Bazı durumlarda hastalara cerrahi prosedürler de uygulanabilir. Palyatif cerrahi merkezi hastalar için uygun cerrahi işlemleri gerçekleştirerek onların sağlık durumunu iyileştirmeyi hedefler.
Palyatif Bakım Şartları
Diğer adı destekleyici bakım olan palyatif bakım, ciddi bir hastalığı olan ve bu hastalıkla baş etmesi için desteğe ihtiyacı olan hastalar için uygulanır. Özellikle kronik hastalar, yaşları ilerledikçe palyatif bakıma daha çok ihtiyaç duyabilir. Palyatif bakım, hastanın durumuna ve isteklerine göre palyatif servisinde ve evde palyatif bakım şeklinde uygulanabilir.
Bir hastaya palyatif bakım uygulanabilmesi için çeşitli şartlar vardır. Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir:
- Hastanın yatağa bağımlı halde olması
- Ağız yoluyla beslenmediğinden dolayı enteral (bir tüp aracılığı ile besinin direkt olarak mideye veya bağırsağa verilmesi) veya parenteral şekilde besleniyor olması
- Şiddetli ağrılara sahip olması
- Yaşlanmaya bağlı düşme riski ve inkontinans (sıvı veya katı dışkının tutulamaması) problemi bulunması
- İleri düzeyde basınç yaralarının gelişmiş olması
- Kronik nörolojik hastalığa sahip olanlar (Örneğin demans hastaları)
- Şiddetli kas hastalıklarına sahip olanlar
- Son dönem kanser hastaları
Palyatif yoğun bakım genellikle kesin tedavisi bulunmayan kronik hastalıklara sahip bireyler için palyatif bakım önerilebilir. Bununla beraber ciddi ve yaşamı tehdit eden hastalığa sahip her birey palyatif bakım alabilir. Bu konuda hizmet sağlayan birçok palyatif merkezi vardır. Bu merkezlerin palyatif bakım için kabul şartları değişkenlik gösterebilir.
- Şiddetli ağrılar
- Mide bulantısı ve kusma
- Yüksek kaygı ve stres
- Solunum sıkıntıları
- Uyku problemleri
- Yorgunluk ve halsizlik
- İshal ve kabızlık
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım