Otizm Nedir? Otizm Belirtileri Nelerdir?

Otizm Nedir?

Otizm, konjenital ya da farklı bir deyişle doğuştan gelen, beyin ve sinir sisteminin yapısal ve / veya işlev farklılığından kaynaklandığı düşünülen nörobiyolojik bir rahatsızlıktır. Doğumdan sonraki ilk üç yılda belirtileri görülen otizm, yaşam boyu devam eder. Sözel beceri ve iletişim gibi sosyal etkileşimi olumsuz etkileyen rahatsızlık; tekrarlayıcı davranışlar, kısıtlı ilgi gibi gelişimsel problemlerle karakterizedir.

Kişinin sosyalleşmesini engelleyen otizm, bireyin kendi iç dünyasına kapanmasına yol açar. Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olarak da bilinen otizm, kişinin öğrenme becerilerini, sosyal etkileşimini ve davranışlarını olumsuz etkiler. Yapılan araştırmalarda toplumda %1 oranında görüldüğü saptanan otizm, kadınlara oranla erkeklerde daha sık görülür. Otizmin henüz bilinen bir sebebi olmasa da doğumdan önce ve sonra gelişen çevresel ve genetik faktörlerin birleşimi ile ortaya çıktığı düşünülür. Araştırmalar, otizmin nedeninin de her kişide farklılık gösterdiğini ortaya koyar. Gebelik döneminde folik asit kullanımının otizmin ortaya çıkma riskini azalttığı bilinir.

Otizm tanısı alan 0-3 yaşındaki bebeklere iyi bir rehabilitasyon programı uygulandığında otizmin etkileri önemli ölçüde azaltılabilir. Tam olarak tedavi edilemeyen otizmin kişi ve kişinin yakınları üzerindeki etkileri, dil ve konuşma terapisi, eğitim desteği, mesleki terapi gibi uygulamalarla azaltılabilir. Bu gibi uygulamalar, kişinin ve yakın çevresinin hayat kalitesinin yükselmesine yardımcıdır. Otizmin sebeplerine geçmeden önce sıklıkla sorulan "Otizm nedir?" sorusunu yanıtlamak gerekir.

Otizm spektrum bozukluğu olarak da bilinen otizm, doğuştan gelen, beyin ve sinir sistemine ait yapıların farklılığından ve işleyiş tarzından kaynaklanan nörobiyolojik ya da farklı bir deyişle nörodavranışsal bir bozukluktur. Tekrarlayan davranışlar, kısıtlı sosyal beceriler gibi belirtilere neden olan hastalığın belirgin özelliklerinden biri de konuşma olmaksızın kurulan yani sözel olmayan iletişimdir. Yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkan ve ömür boyunca devam eden otizm, her kişide farklı belirtiler gösterebilir.

Semptomların şiddeti de kişiler arasında farklıdır. Otizm belirtilerinin fark edilmesi çoğunlukla 2 ya da 3 yaşını bulur. Ancak bazı vakalarda belirtilerin erken ortaya çıkmasına bağlı olarak kişi, 18 aylıkken de tanı alabilir. Erken dönemde alınan otizm tanısı, kişinin ilerleyen yıllarda ortaya çıkması beklenen olumsuzlukların azaltılmasına yardımcıdır.

Kadınlara oranla erkeklerde 4 kat daha fazla görülen otizm, otizmlilerin yaklaşık olarak %70'inde zeka geriliğine neden olurken %10'luk kesiminde üstün zeka bulgularının görülmesine yol açar. Otizmli bireylerin her birinin, bir diğerinden farklı güçlü yönleri ve zorlandıkları alanlar bulunur. Otizmli kişilerin genellikle hafızaları güçlüdür. Alışkanlıkları ve kuralları takip edebilir. Ancak dikkat ve odaklanma, sosyal etkileşim, duyusal değerlendirme, planlama ve değerlendirme yetileri genellikle zayıftır.

Ancak her otizmlinin farklı olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Bazı durumlarda otizme ek olarak kişide, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygu durum bozukluğu, uyku bozuklukları ve epilepsi gibi psikolojik ve nörolojik rahatsızlıklar görülebilir.

Otizm Belirtileri Nelerdir?

Otizmin en yaygın belirtileri arasında ses çıkarma konusundaki gecikmedir. 6 ila 12 ay arasında otizmli bebeklere ismiyle seslenildiğinde tepki vermez ya da seslen kişiyi duymazlıktan gelircesine bir tavır sergiler. 10. ay itibariyle el işaretleri ile iletişim kurmaz. Bazı durumlarda el işareti yapmak için ebeveyninin elini kullanır.

Çoğunlukla göz teması kurmaz ve mimik kullanmaz. Ebeveyninin kucağına gitmek istediğinde ona doğru uzanmaz ya da tipik olarak ellerini yukarı doğru kaldırmaz. Ellerini çırpmak, parmak şıklatmak ya da sallanmak gibi hareketleri tekrar eder. Beden dili kullanıldığında çoğunlukla sert ve kabadır. İki yaşında 50'den az sözcük çıkarır ya da hiç konuşmaz. Cümle kurabilse de tek kelimeyle iletişim kurmayı tercih eder. Otizm belirtileri; iletişim, sosyalleşme, davranış ve duyusal alanlarda farklı olarak incelenebilir.Otizm varlığında görülen semptomların bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

İletişim

Duygu, düşünce, bilgi alışverişi yapılmasına olanak tanıyan iletişim, gereksinimlerin ifade edilmesi ve diğer kişileri anlama becerisi olarak da tanımlanabilir. Otizmli kişilerde konuşma becerisi olsa da aşağıda listelenen iletişim güçlükleri görülebilir:
Diğer insanları anlamama,
Söylenenleri kelime anlamının haricinde mecazi olarak anlayamama,
Çok anlamlı ve eş sesli kelimelerin karıştırılması,
Konuşmaya başlama ve devam ettirme güçlüğü,
Sözcük ve ifadelerin sürekli tekrar edilmesi.

Sosyalleşme

Otizmlilerin iletişim alanında yaşadıkları güçlükler, onların sosyalleşme becerilerini de olumsuz yönde etkiler. Sosyal kuralları tam olarak anlayamayan otizmli kişiler, diğer insanların arasına nasıl katılacaklarını bilemez. Çoğunlukla diğer kişilere karşı kaba bir tavır sergiler. Sosyal açıdan yetersiz olan otizmliler, dikkati toplama ve sürdürme konusunda zorluk çeker. Çevresindeki uyaranları ayırt edemez. Jest ve mimikleri doğru şekilde algılayamaz ve uygulayamaz. Otizmli kişiler; sıra bekleme, kurallara uyma, etkinliği bitirme, yönergelere uyma gibi konularda zayıftır. Oyun kurma ve sürdürme konusunda güçlük yaşar. Kendisiyle iletişim kurulduğunda nadiren gülümser ya da sesleri taklit eder.

Davranış

Otizm, çoğunlukla tekrar eden davranışlara yol açar. Bu da kişinin, net alışkanlıklarının oluşmasına yol açar. Otizmli kişiler değişikliklerden hoşlanmaz ve belirli bir konuya güçlü bir şekilde ilgi duyabilir. Bu, onların saplantılı şekilde davranmalarına ya da konuşmalarına yol açabilir. Otizmli kişiler çoğunlukla aynı bedensel hareketi ya da el ve kol hareketini sürekli olarak tekrar eder. Bu kişiler rutinleri sever, rutinlerin dışına çıkmaktan hoşlanmaz.

Duyusal Değerlendirme

Beynin duyu organlarından aldığı uyaranları alma ve kullanma biçimi, duyusal değerlendirme olarak tanımlanabilir. Duyusal değerlendirmede oluşan farklılıklar otizmli kişinin günlük davranışlarını etkiler. Farklı bir deyişle, diğer kişiler tarafından normal karşılanan şeyler onlar için çok heyecan verici, çok üzücü ya da endişe verici olabilir. Duyusal değerlendirme güçlüğü çoğunlukla işitsel, koku ve tat alma, dokunma, görme, hareket gibi uyaranlara karşı aşırı tepkilere yol açar. Ayrıca insanlar ve nesnelere karşı da diğer kişilerin anlamakta zorlandığı şekilde farklı tepkiler verebilir.

Otizm Neden Olur?

Otizmin neden olduğu henüz tam olarak anlaşılamasa da birden fazla etkenin otizme neden olduğu bilinmektedir. Nörolojik ve gelişimsel bir bozukluk olan otizmin oluşumunda genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülür. Otizmli bir çocuğun kardeşinde otizm görülme riski, sağlıklı bireylere kıyasla 50 ila 100 kat kadar daha fazladır. Ayrıca tek yumurta ikizlerinde, her iki bebeğin birden otistik olma ihtimali, çift yumurta ikizlerine kıyasla daha fazladır. Doğumdan önce ve sonra oluşan pek çok faktör de otizme yol açabilir. Ayrıca kas distrofisi, Down sendromu, serebral palsi gibi farklı sağlık problemleri ile otizm arasında bağ olduğu düşünülür.

Otizm Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yaşam boyu süren otizmin ve temel semptomlarının iyileştirilmesi için bilinen bir tedavi yöntemi yoktur. Tedavide amaç otizmli kişinin bireysel ve sosyal yeteneklerinin geliştirilmesidir. Otizm tedavisinin başarısı, büyük oranda erken tanı ile ilişkilidir. Otizm her bireyde farklı bulgulara ve davranışlara yol açar. Bu yüzden tedavi, kişiye özel olarak düzenlenir.

Tedaviye eşlik eden özel eğitim programları sayesinde otizmli bireyler iletişimsel, davranışsal ve sosyal açıdan daha dışa dönük hâle gelebilir. Davranışsal eğitim ve yönetim olarak bilinen eğitim şekli, kişinin kendisini daha iyi ifade etmesine yardımcı olur. Bu da kişinin sosyal becerilerin güçlenmesini sağlar. Uygulanacak tedaviye ek olarak uygulanan konuşma terapisi ile sosyal iletişim becerilerin arttırılması da sağlanabilir.

Otizm ile ilgili merak ettiğiniz konuları Grup Florence Nightingale Hastaneleri’nin uzman ekibine sorabilir, sorunuzla ilgili öneriler isteyebilirsiniz. Bize ulaşmak için web sitemizde yer alan iletişim formunu kullanabilir ya da 444 0436 numaralı telefonu arayabilirsiniz.