ERCP Nedir? Nasıl Yapılır?

ERCP, Endoskopik Retrograd Kolanjiopankreatografi adı verilen uygulamanın kısa adı olup, safra ve pankreas kanallarının endoskopik yolla incelenmesi ve tedavi edilmesinde kullanılan bir endoskopi tekniğidir. Tıpkı diğer endoskopi yöntemlerinde olduğu gibi ucunda ışık ve kamera bulunan bir endoskop cihazı yardımıyla uygulanan bu işlem, tanı veya tedavi amaçlı olarak sıklıkla kullanılır.

ERCP Nedir?

ERCP üst gastrointestinal endoskopi (GİS) ile röntgeni bir araya getiren, bu sayede safra ve pankreasa ilişkin sağlık sorunlarının teşhis ve tedavilerinin gerçekleştirilmesine yardımcı olan bir endoskopi yöntemidir. “ERCP ne demek?” veya “ERCP açılımı nedir?” gibi sorular, daha kısa bir tanımla, safra ve pankreas kanalı endoskopisi olarak da yanıtlanabilir. Safra kanalları, karaciğerin hemen komşuluğunda bulunan safra kesesinde üretilip depolanan safra salgısının ince bağırsaklara iletildiği kanallardır. Pankreas kanalları ise pankreasta üretilen enzim içerikli sindirim salgılarının bağırsağa iletiminde görev alır. Hem safra hem de pankreas kanalları duodenuma, yani oniki parmak bağırsağına açılır. ERCP işlemi sırasında bu bölgelere ilişkin herhangi bir hastalığı araştıran veya tedavi amaçlayan hekimler tarafından, enjekte edilebilir nitelikte bir boyar maddeden yararlanılarak boyanın kanallar içerisinde ilerleyişi izlenir. X ışınları kullanılarak yapılan bu inceleme, tipik bir röntgen görüntülemesidir. Endoskopi için diğer endoskopi tekniklerinde olduğu gibi uzun, esnek ve ışıklı bir tüp kullanılır. Bu cihaz yardımıyla söz konusu kanalların iç kısımları görüntülenebilir ve gerektiğinde tedavi amaçlı müdahaleler yapılabilir.

ERCP Neden Yapılır?

Normal şartlarda ERCP hem tanı hem de tedavi amacıyla uygulanabilir. Ancak günümüzde gelişen tıbbi imkanlar neticesinde teşhis amacıyla ERCP yerine invaziv olmayan, bir diğer deyişle vücuda fiziksel anlamda giriş yapılmasını gerektirmeyen yöntemlerden yararlanılmaktadır. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve manyetik rezonans kolanjiopankreatografi (MRCP) gibi testler buna örnek olarak verilebilir. Bu uygulamalar yardımıyla pankreas ve safra kanallarına ilişkin her türlü sağlık sorunu teşhis edilebilir. ERCP uygulaması, genellikle safra ve pankreas kanallarındaki darlık ve tıkanıklıkların tedavisinde kullanılır. Aynı zamanda açıklanamayan karın ağrıları, ciltte ve gözlerin beyaz kısımlarındaki sararmalar (sarılık) gibi durumların araştırılması, safra ve pankreas kanserlerinin incelenmesi gibi amaçlarla ERCP’ye başvurulması gerekebilir. 

• Safra kesesinde bulunan veya safra kanallarında sıkışıp tıkanmaya neden olan safra taşlarının varlığı
• Akut ve kronik pankreatitler
• Enfeksiyonlar
• Safra veya pankreas kanallarındaki travma veya cerrahi operasyon kaynaklı sorunlar
• Pankreasta bulunan psödokistler
• Pankreas tümörleri ve kanserleri
• Safra kanalı tümörleri ve kanserleri

ERCP Sonrası Beslenme Nasıl Olmalı?

ERCP işlemi tamamlandıktan sonra hasta genellikle bir dinlenme odasına alınır ve bu sırada gerekli kontroller yapılır. Hastanın tansiyonu ölçülür, nabzı ve solunumu kontrol edilir. Herhangi bir sorun görülmediği takdirde hasta evine gidebilir. İşlem yapıldıktan birkaç saat sonrasında, hekim tarafından aksi bir öneride bulunulmadığı takdirde yemek yenilebilir. Yemek yemeye başlamadan önce yutma refleksinin tamamen normale dönmüş olmasında fayda vardır. Teşhis amaçlı işlemlerde normal şekilde beslenilebilir. Ancak ERCP esnasında herhangi bir müdahalede bulunulmuş ise hekim tarafından belirli bir süre boyunca sıvı veya yumuşak gıdalarla beslenme önerilebilir. Muayene sonrasında bir süre boyunca boğaz ağrısı, şişkinlik ve mide bulantısı gibi sorunlar görülebilir. Dolayısıyla bu rahatsızlıklar geçene kadar çok sert, baharatlı, asitli besinlerin tüketiminden kaçınılmasında fayda vardır. Ek olarak şişkinlik ve mide bulantısı şikayeti olan hastaların tek öğünde fazla miktarda besin tüketiminden kaçınarak az ve sık beslenmesi, bu sorunların hafifletilmesine yardımcı olacaktır. Operasyon sonrasında kullanılması önerilen ilaçlar var ise beslenmenin başlaması ile birlikte ilaçların kullanımına da hekimin önerdiği şekilde başlanabilir.

ERCP Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Anesteziye bağlı komplikasyon risklerinden dolayı ERCP sonrası süreçte hastalar genellikle birkaç saat hastane koşullarında müşahede altında tutulur. İşlem sırasında pankreas ve safra kanallarına pompalanan havadan kaynaklı karında şişkinlik sorunu oluşabilir. “ERCP sonrası ağrı olur mu?” sorusu da kişiden kişiye değişmekle birlikte evet olarak yanıtlanabilir. Karın ve boğaz ağrısı, işlemden sonra görülebilen semptomlar arasında yer alır. Ayrıca anestezi kaynaklı mide bulantısı da ERCP yan etkileri arasında sayılabilir. Bu gibi şikayetler genellikle kısa süreli ve geçicidir. Fiziksel anlamda herhangi bir sorun yaratmayan ERCP işleminden sonra hastalar günlük yaşamlarına ve işlerine dönebilir. Ancak işlemin yapıldığı gün evde istirahat edilmesinde fayda vardır. Bazı bireylerde işlem sırasında kullanılan boyar maddeye karşı alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Bu durumda sağlık kuruluşunda gerekli müdahaleler gerçekleştirilir. ERCP’ye bağlı olarak en yaygın görülen komplikasyonlardan bir tanesi pankreatittir. Pankreasın iltihaplanması olarak açıklanabilen bu rahatsızlık, çoğu zaman hafif seyreder ve genellikle cerrahi müdahale, hastanede yatış gibi gerekliliklere yol açmaz. Ancak nadir de olsa ciddi pankreatit, safra kesesi ve kanallarının iltihabı (Kolesistit), bağırsak duvarında delinme (Perforasyon) ve kanama, doku hasarı gibi komplikasyon riskleri mevcuttur. Bunlardan dolayı genellikle kişiye bir kontrol randevusu verilir. Kontrol randevusunun haricinde işlem sonrasında ateş, titreme, kusma, şiddetli karın ağrısı, dışkıda kan veya dışkının siyah renkte görülmesi, şiddetli karın ağrısı, göğüs ağrısı ya da nefes darlığı gibi ciddi ERCP komplikasyonları görüldüğü takdirde randevu tarihi beklenmeden sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.   Safra kanalları ve pankreasa ilişkin hastalıkların tarama ve tedavilerinde ERCP, yaygın olarak kullanılan, oldukça etkili bir yöntemdir. Bu nedenle eğer size de hekiminiz tarafından ERCP yapılması önerildiyse randevunuzu alıp gerekli hazırlıkları yaparak ERCP işleminizi yaptırabilirsiniz.