Çıban Neden Çıkar? Çıbana Ne İyi Gelir?

Çıban, tıp literatüründe furunkül olarak da adlandırılan ve deri altındaki saç folikülünün bakteriler tarafından enfekte olması sonucu oluşan acı veren bir deri enfeksiyonudur. Vücutta çıban çıkması genellikle tek bir çıbanın kendini göstersede, bazen birden fazla çıban aynı bölgede gruplar halinde görülebilir. Bu tür deri enfeksiyonları çoğunlukla ağrılı enfeksiyonlardır ve oluştuğu bölgede kızarık, şiş ve hassas görülebilir. Çıbanların çoğu evde tedavi edilebilir, ancak bazı durumlarda tıbbi müdahale gerekebilir. İltihaplı sivilceleri sıkmamak, ciltte oluşan yara ve kesikleri korumak ve bağışıklık sistemini güçlendirmek için sağlıklı beslenmek çıbanın önlenmesi ve tekrarlanmamasına katkı sağlayabilir.

Çıban Nedir?

Çıban, deri enfeksiyonlarından biri olup, kıl folikülleri veya yağ bezlerinde oluşur. Çıban enfeksiyonun belirtileri, enfekte olmuş bölgede derinin kızarması ile kendini göstermeye başlar. Enfeksiyon ilerledikçe derinin altında irin birikimi oluşarak bu bölgede beyaz bir yumru halini alır. Özellikle boyun, omuz, koltuk altı ve kalçada çıban bu tür yumruların en yaygın görüldüğü bölgelerdir. Ayrıca göz çıbanı göz kapağında oluşan benzer enfeksiyonlar olup "arpacık" adı verilir. Ayrıca, vücudun farklı bölgelerinde birden fazla çıban görülebilir. Bu durum, daha ciddi bir enfeksiyon türü olan birçok frankülün birbirleriyle enfekte olması nedeni ile oluşan "karbonkül"ün işareti olabilir.
Yılda üç veya daha fazla çıbanın tekrarladığı durumlar, "tekrarlayan furunküloz" olarak adlandırılır ve bu sağlık sorunu özellikle aile üyeleri arasında veya sık sık aynı ortamda bulunan kişilerde daha kolay yayılabilir. Bu tür çıbanlar genellikle cildin katlandığı bölgelerde tekrarlanan bir yapıda gözükebilir. Bu bölgeler göğüs altı, karın altı, koltuk altı ve kasık bölgesidir. Tekrarlayan furunküloz oluştuğunda tedavisi doktor kontrolünde yapılmalıdır.
 

Çıban Neden Çıkar?

Çıbanlar, Staphylococcus Aureus adı verilen bir bakterinin cilt altında saç folikülünü enfekte etmesi sonucu oluşan enfeksiyonlardır. Bu bakteri, normalde cildin yüzeyinde bulunur ve bir kesik veya çizik gibi cilt bütünlüğünün bozulduğu durumlarda cildin altına girebilir. Vücuda bakteri girmesi ile bağışıklık sistemi, enfekte bölgeye enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücrelerini göndererek yanıt verir. Beyaz kan hücreleri, hasarlı ciltle birlikte irin oluşturmak için birikmeye başlar. Bu durum çıbanın oluşmasına yol açar. Çok sayıda enfekte olan kıl folikülü birbirlerini enfekte etmesiyle karbonküller durum meydana gelir. Karbonküller durumunda enfeksiyon daha ağrılı ve şiddetli seyreder.

Bazı hastalıklar veya kişilerin cilt enfeksiyonlarına karşı daha hassas olması çıban oluşumuna neden olabilir.

• Diyabet
• Obezite
• Egzama gibi çatlaklara yol açabilen cilt hastalıkları
• Kanser
• HIV gibi bazı otoimmün hastalıklar
• Kişilerin yetersiz beslenmesi
• Çıbanı bulunan biriyle yakın temas kurulması
• Cildin kesilmesi
• Cildi tahriş edebilen kimyasallara maruz kalınması
• Kötü hijyen koşulları
   

Çıbanın Belirtileri Nelerdir?

Çıbanlar, genellikle sert, kırmızı ve ağrılı bir yumru şeklinde kendini gösteren rahatsızlıklardır. Bu yumru, zaman içinde ilerleyerek daha büyük ve ağrılı hale gelebilir. Başlangıçta kalem silgisi boyutu kadar küçük olabilirken, golf topu boyutlarına kadar büyüyebilirler. Aynı zamanda bu hassas bölge kaşıntıya neden olabilir ve çıbanın etrafına dokunulduğunda sıcaklık hissi görülebilir. Eğer çıbanın ucunda sarı veya beyaz bir irin oluşmuşsa, bu daha ciddi bir enfeksiyonun belirtisi olabilir. 

• Kızarıklık
• Şişlik
• Hassasiyet
• Ağrı
• İltihap
• Çıban başının üzerinde beyazlık
   

Çıban Türleri Nelerdir?

• Şark Çıbanı: Halep çıbanı olarak da bilinen bu çıban türü, Kutanöz Leishmaniasis adı verilen parazitin kum sinekleri tarafından insanlara bulaştırılması sonucu ortaya çıkan bir enfeksiyondur. Genellikle ellerde, ayaklarda ve yüz bölgesinde sivilce benzeri kabarıklıklarla başlar ve zaman içinde 1-2 cm çapında yaralara dönüşebilir. Tedavi edilmezse kalıcı izlere yol açabilirler.
• Kara Çıban: Şarbon olarak da bilinen kara çıban, halk arasında çoban çıbanı gibi farklı adlarla anılır. Bu hastalık, Bacillus Anthracis adlı bakterinin neden olduğu bir enfeksiyondur. İnek, koyun ve keçi gibi hayvanlardan veya bu bakterinin bulunduğu eşyalardan insana bulaşabilir. Kara çıban, deride kabarıklık ve kaşıntıya neden olan içi sıvı dolu kabarcıklarla başlar. Zamanla bu kabarcıkların ortası kararır ve ağrısız bir yara halini alır.
• Şirpençe Çıbanı: Aslan pençesi olarak da bilinen bu çıban türü tıpta “karbonkül" olarak adlandırılır. Diğer çıban türlerine göre semptomları daha şiddetli olmasına neden olan bu bakteri (Staphylococcus Aureus) kişilerde ateş, titreme ve üşüme gibi belirtilere yol açabilir.

Her bir çıban türü farklı nedenlerle oluşabilir. Tedavi ve yönetimlerde çıbanın oluşumunda altta yatan nedene göre farklılık gösterebilir.

Çıbanın Tedavisi Nedir?

Çıbanlar genellikle evde tedavi edilebilir, ancak enfeksiyonun durumuna veya tekrarlanmasına bağlı olarak doktor müdahalesi gerekebilir. Çoğu durumda, enfeksiyon kendiliğinden iyileşebilir. El hijyenine dikkat etmek ve çıbana yapılacak antiseptik bir pansuman evde tedavi için yeterli olabilir. Çıbanların tedavisinde çıbana dokunmamak önemlidir. Çıbanı dokunarak veya başka yöntemlerle tahriş etmek enfeksiyonu derinin altına daha da yayabilir. Çıbanın üzerine sıcak kompres uygulamak, iltihabın bölgeye kan akışı artırarak iyileşmeyi hızlandırabilir ve ağrıyı hafifletebilir.Çıbanın sertleşmeden ve büyümeden antibakteriyel merhem kullanımı tedaviye katkıda bulunabilir.

Tekrarlayan, birden fazla çıkan veya büyük veya şiddetli ağrılı çıbanlar için doktor kontrolünde alınan antibiyotikler enfeksiyonu tedavi etmeye yardımcı olabilir.

Çıbanlar büyük ve şiddetli hale gelebilir veya sık sık tekrarladığında altta yatan neden ikincil bir rahatsızlık olabilir. Bu durumlarda doktor müdahalesi önemlidir. Doktor, gerekli görüldüğünde çıbanı cerrahi olarak drenaj yapabilir.